اشتغال‌ زایی چند برابری گلخانه‌ ها

شاید بارها هنگام خرید میوه و سبزیجات از فروشگاه به این فکر افتاده باشید که با بودن محصولات باکیفیت جالیزی و فصلی چه نیازی به تولید محصولات گلخانه‌ای آن‌هم خارج از فصل بوده و ممکن است از نظر کیفیت محصولات گلخانه‌ای دچار تردید شده باشید. این درحالی است که نباید فراموش کنیم با توجه به صنعتی شدن زندگی‌ها و مهاجرت گسترده روستاییان به شهرهای بزرگ، به نوعی تولید محصولات کشاورزی کاهش یافته و تامین نیازهای برخی اقلام وابسته به واردات محصولات شده است.

این درحالی است که نباید فراموش کنیم بروز برخی تغییرات اقلیمی نیز عاملی موثر در این زمینه یعنی واردات محصولات کشاورزی شده است که یکی از راهکارهای جبران این کسری استفاده از تکنولوژی‌های نوین کشت برای استفاده بهینه از منابع موجود و همچنین افزایش تولیدات با همین منابع موجود است.مهم‌ترین راهکاری که مدت‌هاست در سراسر جهان از سوی کشورهای پیشرفته در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته، به کارگیری گلخانه‌های صنعتی برای تولید محصولاتی با شرایط مناسب است.

20برابر کشت سنتی اشتغال ایجاد می‌کنیم

مجید خلیلی‌تهرانی، بنیانگذار و موسس شهرک گلخانه‌ای آوه و همین‌طور مدیرعامل شرکت کهن دشت آوه، با تاکید براینکه افزایش سطح زیر کشت سنتی در واقع خیانت به مملکت است، به «فرصت امروز» می‌گوید: به‌طور کلی اغلب شهرک‌های گلخانه‌ای کشورمان دولتی هستند که با استفاده از منابع دولتی و با بازدهی بسیار پایین اداره می‌شوند درحالی‌که اگر اجازه داده شود بخش‌خصوصی وارد عمل شود بدون تردید امتیازهای مدیریتی بخش‌خصوصی می‌تواند گلخانه‌های کشورمان را از رخوت موجود خارج کند.

خلیلی با اشاره به وسعت طرحی که اجرایی کرده است، می‌افزاید: امروز شهرک گلخانه‌ای بخش‌خصوصی آوه که در نوع خود بزرگ‌ترین شهرک گلخانه‌ای است با 500هکتار زمین و 200لیتر آب در ثانیه سهم قابل توجهی در اشتغال و تولید منطقه به خود اختصاص داده است درحالی که تقریبا 13سال پیش زمانی‌که طرح پروژه درحال احداث بود سه هزار نفر از بومیان منطقه با این فرض که ساکنان تهران قرار است منطقه را تصاحب کنند مانع از کار شدند و در نهایت با دخالت نیروی انتظامی پروژه اجرایی شد اما امروز مهم‌ترین سرمایه شهرک همین افراد هستند چون برای تامین منافع خود یعنی اشتغال و درآمدشان حفاظت از این شهرک را برعهده دارند.

موسس شهرک گلخانه‌ای آوه تصریح می‌کند: اهمیت توجه به پروژه‌های گلخانه‌ای در این است که کشت سنتی امکان تولید زیادی ندارد درحالی که با استفاده از سیستم‌های علمی گلخانه‌ای می‌توانیم در 12ماه سال تولید داشته باشیم و به جای اینکه 90درصد از منابع با ارزش آبی کشورمان را در کشت کم‌بهره سنتی هزینه کنیم باید در توسعه این‌گونه فضاهای کشت سرمایه‌گذاری بیشتری صورت پذیرد. این درحالی است که با افزایش سطح زیر کشت گلخانه‌ای نه‌تنها تولیدات کشاورزی افزایش خواهد داشت بلکه اشتغال گسترده‌تری در کشورمان ایجاد می‌کنیم.

به‌عنوان مثال در همین پروژه اگر حمایت‌های دولتی صورت پذیرد امکان استخدام 10هزار نفر نیز وجود دارد درحالی که اگر همین زمین به صورت سنتی کشت شود تنها 40نفر اشتغال‌زایی خواهیم داشت، پس دور از ذهن نیست بگوییم گلخانه‌ها 20برابر کشت سنتی اشتغال دائم ایجاد می‌کنند.

خلیلی همچنین اضافه می‌کند: با توجه به تداوم تولید در گلخانه‌ها می‌توانیم حتی تا 50برابر تولید صنعتی محصولات باکیفیت را روانه بازار کنیم، چون محدودیت زمانی در میان نیست به صورتی که وقتی یک گلخانه 3500متری زیر کشت گوجه فرنگی می‌رود در کوتاه‌ترین مدت بوته به بار نشسته و تا 9ماه بعد از آن روزانه بیش از یک تن محصول برداشت می‌شود درحالی که در کشت سنتی فقط سه ماه فرصت لازم است تا بوته به بار بنشیند و تنها پس از برداشت 20روزه با تغییر شرایط اقلیمی کار تمام می‌شود.

به نظر خلیلی سرمایه‌گذاران در صورت انتخاب صحیح نوع محصول، می‌توانند ارزش افزوده‌ای حتی بیش از صددرصدی را تجربه کنند چون در این نوع کشت متغیرهای طبیعی تا حد بسیار زیادی کنترل شده‌اند و می‌توان با مدیریت موارد را به نفع تولید هدایت کرد. به‌عنوان مثال من در سه گلخانه‌ای که زیر کشت گوجه خوشه‌ای، بادمجان، فلفل و خیار برده‌ام اکنون روزانه نزدیک به 4میلیون تومان درآمد دارم درحالی که اگر فردی در گلخانه‌ای با مساحت مشابه همین گلخانه‌های من گل لیلیوم بکارد با سرمایه‌گذاری یک میلیارد تومانی می‌تواند 4میلیارد تومان کسب درآمد کند.

هدفمندی باعث زمین‌گیر شدن گلخانه‌ها شده است

خلیلی معتقد است با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها بسیاری از گلخانه‌ها زمینگیر شده‌اند چون مسئولان وعده داده بودند با هدفمندی یارانه‌ها سهم قابل توجهی از درآمدهای دولتی برای توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز تولید هزینه‌ خواهد شد درحالی که این اتفاق حداقل برای شهرک گلخانه‌ای آوه روی نداده است.

به‌عنوان مثال شرکت گاز در همان اوایل تأسیس اعلام کرد برای انتقال گاز و لوله‌کشی نزدیک به 26کیلومتر شهرک باید 13میلیارد تومان هزینه پرداخت کند تا امکان تحویل انشعاب داشته باشیم اما سوال اینجاست اگر سرمایه‌گذار یا تولیدکننده این رقم از سرمایه‌اش را برای زیرساخت‌هایی که دولت تعهد کرده بود، هزینه کند چه چیزی برای تولید در اختیار خواهد داشت؟

به عقیده این فعال صنفی کارشکنی یا سهل‌انگاری‌های برخی مسئولان استانی یا شهرستان‌ها برای این است که کم‌کاری‌های خود در پروژه‌های دولتی برملا نشود چون در صورت ارائه تسهیلات به بخش‌خصوصی مدیریت اصولی خصوصی‌ها به سرعت جواب داده و نتیجه می‌تواند برای مدیران آن منطقه مشکل ساز باشد. مثلا اکنون می‌بینیم بیش از 90درصد از شهرک‌های گلخانه‌ای دولتی با مشکلات بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

وی در ادامه تصریح می‌کند: یکی از امتیازهای ویژه شهرک‌های گلخانه‌ای خارج از کشور این است که در کنار شهرک‌ها کارخانجات فرآوری و صنایع تبدیلی گسترده‌ای احداث شده است که می‌تواند تضمین تداوم تولید شهرک باشد اما در ایران این امتیاز به دلیل ناآگاهی بسیاری از مدیران میانی دولت به‌خصوص در شهرستان‌ها اجرایی نشده است که شاهد مثال این امر در همین شهرک آوه است به صورتی که در فاز دوم طرح احداث کارخانه‌های صنایع تبدیلی دیده شده اما به دلیل همان کارشکنی‌ها و بی‌اطلاعی از واقعیت سرمایه‌گذاری با مشکل مواجه شده است.

بنیانگذار شهرک گلخانه‌ای آوه معتقد است در صورتی که بتوان بازارچه‌های عرضه مستقیم محصولات و همچنین صنایع تبدیلی را در کنار شهرک‌هایی از این قبیل احداث کرد، زمینه فعال شدن دوباره برخی از گلخانه‌های تخریب شده فراهم می‌شود چون بحث دلالی از بین رفته و تولیدکننده می‌تواند درآمدش را به خوبی مدیریت کند و محصول را با قیمتی عادلانه به فروش برساند.

نوآوری و تکنولوژی لازمه کار است

خلیلی در ادامه تاکید می‌کند: برای اینکه تولیدکنندگان بتوانند به تولید خود حتی در شرایط نامناسب ادامه دهند، لازم است با استفاده از فناوری‌های نوین و همچنین نوآوری‌ امکان مقاومت در برابر مشکلات را ایجاد کنند اما متاسفانه به جای اینکه در این زمینه انرژی خرج کنند بیشتر باید در اداره‌های دولتی در مقابل قوانین غیراصولی و دست و پاگیر ایستادگی کنند.

به‌عنوان مثال می‌توان با استفاده از منابع طبیعی خورشیدی و نزولات جوی بسیاری از هزینه‌ها را مدیریت کرد، اما تا زمانی‌که تولیدکننده درگیر مواردی پیش پا افتاده و قوانین غیراصولی است، امکان این نوع بهره‌وری واقعا وجود ندارد. وی در پایان اضافه می‌کند: یکی از نوآوری‌هایی که ما در شهرک استفاده می‌کنیم، استفاده از آب نزولات آسمانی است به صورتی که سطح  (سقف) گلخانه‌ها را به‌گونه‌ای طراحی و لوله‌کشی کرده‌ایم که آب باران به استخرهای ذخیره‌ای هدایت شود تا هدر نرود. به این ترتیب با استفاده از آب باکیفیت EC200 باران که بهترین کیفیت آب برای کشت است، حداقل پنج یا شش ماه سال بدون استفاده از منابع زیرزمینی کشت می‌کنیم.