9 کاری که باید برای جذب سرمایه انجام دهیم

در سال‌های اخیر رقابت‌های بین‌المللی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی(FDI)  به طور فزاینده‌ای افزایش یافته است، به‌گونه‌ای که طی این سال‌ها کشورهای مختلف با ایجاد ظرفیت‌های جدید و ارائه مشوق‌های نوآورانه، تسهیل در قوانین کسب‌و‌کار و تضمین امنیت سرمایه‌گذاری در پی راه‌هایی برای جذب سرمایه‌های جدید از منابع داخلی و خارجی هستند. در یک تصویر کلی می‌توان گفت جریان سرمایه‌گذاری و به‌ویژه سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای آسیایی و همچنین کشورهای در حال توسعه با یک روند رو به رشد مواجه بوده است، به همین ترتیب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی طی سال‌های 2009 تا 2013 در ایران از افزایش قابل توجهی برخوردار بوده است.

بنا به آمارهای منتشر شده از بانک جهانی، این رقم از سال 2009 تا 2013 از 98/2 به 66/4میلیارد دلار رسیده است، اما در سال 2013 این عدد با کاهش 62/1 میلیارد دلاری به رقمی در حدود 04/3 میلیارد دلار رسیده که کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد. هنگامی که رقابت در مورد انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در میان کشور‌ها شکل می‌گیرد در هر سطح و اندازه‌ای که باشد توجه به مشوق‌های مالیاتی و غیرمالیاتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد شد از این رو آن چیزی که به شما در جذب این سرمایه‌های خارجی کمک می‌کند این است که بتوانید خود را به‌عنوان یک مقصد امن و یکی از اولویت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه و جهان تعریف کنید،

لذا استراتژی‌های توسعه سرمایه‌گذاری و اقداماتی از این دست باید در سیاست‌های کلان اقتصادی و برنامه‌های کلی کشورها به‌عنوان یک دغدغه اصلی و اولویت مهم جای گیرد تا از طریق مشوق‌های گسترده و هدفمند با گرایش تمرکز بر جذب سرمایه‌های خارجی بتوان در مسیر رشد بلند‌مدت و توسعه پایدار گام برداشت.

نکته مهم و اساسی در جذب سرمایه‌های خارجی توجه به مسئله انتقال دانش و تکنولوژی از این کانال است که باعث افزایش و توسعه مهارت‌های نیروی انسانی، انتقال دانش و مهارت در سطوح مختلف سازمانی و انتقال فناوری و حمایت از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در بنگاه‌های اقتصادی در کشور می‌شود. از این رو مسئله کیفیت در جذب سرمایه‌های خارجی در سال‌های اخیر در میان تمام رقبا از اهمیت بالایی برخوردار شده است. بنابراین، سوال اصلی این است که بهترین سیاست در جهت ارتقای جذب سرمایه‌های خارجی چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی چیست؟ و در چه بخش‌هایی از اقتصاد باید این سیاست‌ها شدت بیشتری بگیرد؟

کاهش موانع سرمایه‌گذاری و ایجاد مشوق‌ها برای تمام سرمایه‌گذاران از یک سو و فراهم‌سازی شرایط به‌صورت انتخابی در جهت ترویج سرمایه‌گذاری استراتژیک ازسوی دیگر می‌تواند سیاست‌های مناسبی را در این مسیر رقم بزند. بنابراین مهم‌ترین اصل این است که با یک نگاه بلند‌مدت در جذب سرمایه‌گذاری درجهت انتقال دانش و فناوری در این مسیر گام بردارید،زیرا اهداف کوتاه‌مدت و مقطعی هرگز در تبیین یک مسیر توسعه‌محور و شتاب‌دهنده در زمینه رسیدن به اهداف رشد اقتصادی کاربرد ندارد.

در شرایط کنونی اقتصاد ایران که هم به لحاظ اقتصاد داخلی با چالش‌هایی رو به رو هستیم و هم در بعد بین‌المللی و برون‌مرزی چهره مناسبی از اقتصاد ایران پیش روی سرمایه‌گذاران خارجی قرار ندارد تلاش برای یافتن یک مسیر مشخص و اقدامات نوآورانه در جهت شناسایی قابلیت‌های کشور در سطوح بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، یکی از راه‌های برون‌رفت از مشکلات فعلی اقتصاد ایران و شرایط رکود تورمی پیش آمده جذب سرمایه‌های خارجی است، اما سوال اصلی این است که این اقدام به چه طریقی باید صورت گیرد؟ 

مشوق‌های مالیاتی یکی از راهکارهایی است که در کشور‌های مختلف برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به کار گرفته می‌شود که معمولا در کوتاه‌مدت تاثیر‌گذار است، اما در افق زمانی بلند‌مدت‌تر بسته به اینکه کشور‌های دیگر نیز چنین سیاستی را در پیش گیرند نمی‌توان اثرات پایداری را از به‌کارگیری این سیاست انتظار داشت، چرا‌که کشورهای رقیب همیشه می‌توانند به ارائه یک سیاست کاهش مالیات مشابه و مشوق توسعه سرمایه‌گذاری، روی آورند که در نهایت هیچ کشوری از اجرای این سیاست منتفع نخواهد شد. بنابراین داشتن یک راهبرد مشخص با در نظر گرفتن اهداف کوتاه‌مدت و بلند‌مدت بهترین گزینه برای این کار است،

لذا داشتن یک برنامه استراتژیک در ادامه راه ضروری به نظر می‌رسد. با این حال جذب سرمایه‌های خارجی نیازمند آن است که بتوانید سرمایه‌گذاران بزرگ را متقاعد به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مختلف و فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود در کشور کنید. کسانی که با پاداش‌های متداول هرگز جذب فرصت‌های موجود نخواهند شد و منتظر به وجود آمدن شرایط خاص و موقعیت‌‌های منحصر به فرد هستند، با این وجود آماده‌سازی زیرساخت‌های اقتصادی، کیفیت عوامل تولید، محیط کسب‌و‌کار مناسب و امنیت اجتماعی و اقتصادی کشور هدف و... از الزامات و عوامل عمومی در جذب این سرمایه هاست که در قالب فعالیت‌های توسعه بازار و رقابت سالم می‌گنجد و این امر با تنظیم ساختار اقتصادی به سمت بخش‌های اقتصادی هدف و بالا بردن سرعت آزاد‌سازی تجاری در این بخش‌ها و استقرار یک فضای رقابتی در بازار و گسترش اندازه بازار با توسعه تجارت‌های بین منطقه‌ای و فرا‌منطقه‌ای میسر خواهد بود، علاوه بر این چند نکته اساسی وجود دارد که برای جذب منابع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به سمت تولید و اشتغال بسیار اهمیت دارد. 

تبلیغات رسانه‌ای

در فضای فعلی اقتصادی جهان می‌توان دریافت که تبلیغات منفی و اقداماتی از این دست تا چه اندازه در جذب سرمایه‌گذار خارجی در یک کشور موثر است و اگر بر این اقدامات شرایط تحریمی و اعمال فشار‌های یک طرفه را اضافه کنید تازه به شرایطی خواهد رسید که بیانگر فضای امروز اقتصاد ایران است، بنابراین به عنوان یک راه‌حل منطقی، فضا‌سازی مناسب (و نه با موضع انفعالی) باید در دستور کار قرار گیرد تا چهره ای واقعی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور ارائه دهد.

رفع موانع قانونی 

قوانین هر کشوری در واقع یکی از مهم‌ترین مولفه‌های جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. تسهیل و تضمین در ورود و خروج سرمایه‌های خارجی و از همه مهم‌تر قوانین کار و فضای کسب‌و‌کار، اعطای مجوزها و غیره همگی در متقاعد کردن سرمایه‌گذاران برا ی سرمایه‌گذاری در یک منطقه یا کشور موثر است. در واقع سرمایه‌گذار می‌خواهد بداند تا چه اندازه سرمایه‌اش امنیت دارد و اگر زمانی شرایط سیاسی یا اقتصادی کشور دچار تغییر شد سرمایه‌اش با تهدید جدی مواجه نشود و قوانین عمومی کشور تهدیدی برای سرمایه‌اش محسوب نشود. از سوی دیگر از حمایت‌های قانونی کشور میزبان نیز بهره‌مند شود، بنابراین بهبود قوانین کسب‌و‌کار یک عامل مثبت در جذب سرمایه‌های خارجی محسوب می‌شود.

کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری

به موازات سایر عوامل بهبود‌دهنده سرمایه‌گذاری خارجی، دولت باید راهکارهایی را در جهت کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری لااقل در بخش‌های اقتصادی هدف ارائه دهد و تلاش کند تا موانع و مشکلاتی را که به‌عنوان هزینه‌های ضمنی و حاشیه‌ای به دوش سرمایه‌گذاران بخش خصوصی سنگینی می‌کند از میان بردارد و حتی با آماده‌سازی زیرساخت‌ها و اعطای تسهیلات متنوع این هزینه‌ها را به حداقل برساند و محیط مساعد را در جهت جذب سرمایه‌ها فراهم سازد. 

همسویی سیاست‌ها

یکی از عوامل مهم برای رسیدن به اهداف اقتصادی مشخص، همسویی سیاست‌ها و هماهنگی در بخش‌های مختلف سازمانی است، بنابراین برای موفقیت در جذب سرمایه‌های خارجی علاوه بر داشتن اهداف بلند‌مدت و مشخص و تعیین بخش‌های هدف باید یک همسویی در بخش‌ها و ارکان‌های مرتبط وجود داشته باشد. 

ایجاد مشوق‌های جدید و نوآورانه

هر سرمایه‌گذاری همواره به دنبال یافتن راه‌هایی برای سود‌آوری و استفاده از موقعیت‌ها و فرصت‌های مطلوب و سود آور است، بنابراین علاوه بر فرصت‌های طبیعی که قابلیت بالقوه‌ای را در اختیار شما قرار می‌دهد، یافتن راه‌های نوآورانه برای جذب سرمایه‌های خارجی الزامی است. 

امنیت اجتماعی و اقتصادی 

نخستین و مهم‌ترین عامل برای یک سرمایه‌گذار، تامین امنیت سرمایه‌اش است. اینکه کشور شما به لحاظ اقتصادی و اجتماعی چقدر امن است، مسئله‌ای است که بسیار اهمیت دارد اما اینکه چقدر این امنیت در فضای بین‌المللی بازتاب می‌یابد و چهره‌ای مناسب و مطلوب در ذهن سرمایه‌گذاران ساخته می‌شود مسئله‌ای به مراتب مهم‌تر و اساسی‌تر است. 

انعقاد تفاهمنامه‌های دو‌جانبه و چندجانبه 

روابط تجاری هر کشور با سایر کشور‌ها در واقع به نوعی مشخص‌کننده گستره بازار محصولات آن کشور است. داشتن روابط اقتصادی و تجاری مطلوب همواره یک مولفه مثبت در نظر سرمایه‌گذاران خواهد بود که شاخصی از گستره بازار کشور مقصد به شمار می‌رود، از طرف دیگر روابط تجاری و اقتصادی آسان و مطلوب شاخصی از میزان فضای رقابتی در بازار است که یک عامل مهم در جذب سرمایه‌های خارجی به شمار می‌رود. 

فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم 

وجود زیرساخت‌های مناسب در هر کشوری یک عامل مهم برای تسهیل در تولید و ارائه محصولات است. وقتی زیرساخت‌های لازم فراهم باشد سرمایه‌گذاران دغدغه‌ای برای مسائل جانبی قبل و بعد از سرمایه‌گذاری ندارند و با خیال راحت به دنبال فرصت‌های جدید به کشور سرازیر خواهند شد. از سوی دیگر این عامل در جذب سرمایه‌های داخلی نیز بسیار موثر است. 

ارائه اطلاعات شفاف و مطمئن 

شفافیت اطلاعاتی در دنیای امروز یکی از الزامات مهم برای اعتماد‌سازی در فضای اقتصادی و تجاری است و می‌تواند زمینه‌ساز آگاهی‌رسانی دقیق و تحریک سرمایه‌گذاران باشد. بر عکس عدم شفافیت اطلاعاتی یک عامل منفی و بسیار تاثیر‌گذار در جذب سرمایه‌گذاران خارجی است، چرا که داشتن اطلاعات شفاف در زمینه شناخت بازار و سرمایه‌گذاری مطمئن یک عامل حیاتی است و هر سرمایه‌گذاری از آن به‌عنوان یک عامل کلیدی در تصمیم‌گیری‌هایش استفاده می‌کند، چرا که هیچ سرمایه‌گذاری در فضای نامشخص و مه‌آلود و آینده نامطمئن سرمایه‌گذاری نخواهد کرد.

 البته موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌توان در جذب سرمایه‌های خارجی به آن توجه کرد، اما در این مجال «فرصت امروز» بنا ندارد تا همه نکات لازم برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را پیش روی مخاطبان قرار دهد، چرا که چنین امکانی نیز وجود ندارد.