جلب رضایت مشتریان با ابزارهای نوین بانكداری اسلامی

جهت گیری کلی در حوزه عملیات بانکی در سال های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش در راستای حذف پدیده غیرقابل قبول ربا از مجموعه عملیات بانکی کشور بود. به همین دلیل قانونی که در مجلس شورای اسلامی مطرح، بررسی و نهایتاً تصویب شد، عنوان «قانون عملیات بانکی بدون ربا» را بر خود داشت.

 اما در تمام سال های گذشته اجرای این قانون و انتظاری که از آن ایجاد شده است، پیاده سازی یک مفهوم بسیار وسیع است که از آن به بانکداری اسلامی تعبیر می شود؛ تعبیری که مسامحتا، مساوی و مترادف بانکداری بدون ربا به کار گرفته شده و این در حالی است که بانکداری اسلامی، به شرط امکان تعریف و تحقق، اساساً مفهومی به غایت گسترده تر از بانکداری بدون ربا است.

بررسی اجرای قانون بانکداری بدون ربا در سه دهه گذشته بیانگر آن است كه سیستم بانكی نسبت به اجرای این قانون نسبتا موفق  بوده  است. باید توجه داشت که آنچه در برخی کشورها تحت عنوان بانکداری اسلامی تبلیغ و پیاده می شود، در کامل ترین حالت، ارائه خدماتی موازی در کنار خدمات متعارف بانکی است که سعی شده پدیده ربا از آن حذف شود درحالی که در کشور ما سرویس و خدماتی جداگانه وجود ندارد و تمامی خدمات نظام بانکی عاری از رباست.

واقعیت این است که بانکداری اسلامی، ایده آلی است که باید به سمت آن حرکت کنیم و آنچه در حال حاضر به عنوان بانکداری در کشور ما اجرا می شود با این مفهوم ایده آل فاصله زیادی دارد اما آنچه نباید مورد غفلت واقع شود این است که وجود چنین فاصله ای به معنای بی ارزش بودن آنچه در حوزه بانکداری به آن دست یافته ایم نیست، چراکه این واقعیت که در نظام بانکداری جمهوری اسلامی، پدیده ای به نام ربا وجود ندارد به خودی خود بسیار باارزش و مایه مباهات است و باید به چشم دستاوردی بزرگ به آن نگریست.

خوشبختانه طی سال های گذشته با وجود موانع و مشكلاتی كه در مسیر پیاده سازی بانكداری اسلامی وجود داشته است، مدیران و كارشناسان شبكه بانكی كشور تلاش وافری داشته اند كه در زمینه تحقق و پیاده سازی مفاهیم بانكداری اسلامی گام های مؤثری بردارند. در این بین بانك های متعددی همراستا با بانك مركزی اقدام به ایجاد شوراهای فقهی كرده و با بهره گیری از متخصصان این حوزه آموزش های لازم را به كاركنان و حتی مشتریان خود ارائه كرده اند.

بانک دی از ابتدای تأسیس، فعالیت خود را مبتنی بر عملیات بانکداری بدون ربا بنا گذاشت و در مدت زمان کوتاه تشکیل خود و همراستا با شکل گیری و ایجاد مرکز مطالعات و توسعه بانکداری اسلامی، شورای فقهی خود را از سال 1393 با بهره گیری از مشاوران صاحب نظر این حوزه به ویژه حجت الاسلام والمسلمین دکتر موسویان، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق  (ع) راه اندازی کرد و تحقق همه جانبه عملیات بانکداری اسلامی را در دستور کار خود قرار داد.

این شورا ابتدا تمرکز خود را بر همسان سازی ادبیات نظری و گفتمان مشترک این حوزه و همچنین تبیین مفاهیم کاربردی بانکداری اسلامی اعم از روش های رایج در اعطای تسهیلات و انعقاد قراردادها مبتنی بر شریعت اسلام قرار داد و در ادامه مسیر تطبیق ابزارهای پولی و بانکی مورد استفاده در بانک دی با شریعت اسلامی و نهادینه سازی گام های مختلف بانکداری اسلامی در این بخش را در دستور کار خود قرار داد.

از مهم ترین دستاوردهای شورای فقهی بانک دی بررسی و تطبیق عقودی همچون عقد مرابحه، عقد سلف و دستورالعمل ها و ابزارهای تخصیص منابع همچون دستورالعمل مشارکت مدنی، کارت اعتباری تجدیدپذیر و کارت اعتباری تسهیلاتی براساس عقد مرابحه با موازین فقهی دین مبین اسلام است.

تمامی مدیران و كارشناسان نظام بانكی با طراحی و اجرای عقود و ابزارهای مختلف منطبق بر شریعت باید اهتمام بیش از پیش خود به گسترش بانكداری اسلامی كه موجبات رضایت مشتریان و مردم عزیز ایران اسلامی را فراهم می آورد، به كار گیرند و در راستای تحقق کامل مفهوم بانکداری اسلامی کوشا باشند.

مدیرعامل بانك دی