طرح تکاپو؛ راهکار توسعه اشتغال در دولت یازدهم

یکی از طرح های اشتغال که براساس مطالعه و شناخت جامعه هدف تنظیم شده است، طرح تکاپو است که از سوی معاونت کارآفرینی و توسعه اشتغال مطالعه و اجرایی می شود.

به گزارش ایرنا، با وجود اینکه در چهار سال گذشته تلاش های زیادی در حوزه کار صورت گرفته اما به دلیل اینکه با تجمیع بیکاری از سال های گذشته مواجه بودیم، بازار کار ایران هنوز از نبود فرصت های شغلی رنج می برد.

اجرای طرح توسعه کسب و کار اشتغال پایدار (تکاپو) در هشت استان در رسته فعالیت های فناوری اطلاعات، گیاهان دارویی، پوشاک و گردشگری، اجرای آزمایشی طرح کارورزی در هفت استان و تعیین رسته فعالیت های دارای اولویت ایجاد اشتغال در تمامی استان های کشور از جمله برنامه های توسعه اشتغال در کشور است.

برای مطالعه توانمندی های هر استان در طرح تکاپو، تعدادی از کارشناسان بین المللی با کارشناسان ایرانی همکاری می کنند.

در کنار اجرای طرح تکاپو، طرح های اشتغال عمومی، یارانه دستمزد، تأمین مالی خرد، توسعه مشاغل خرد و خانگی، توسعه کسب و کار اشتغال محور،  گذار به کارآفرینی و اصلاحات نهادی و ساختاری اشتغال از جمله طرح های دیگر اشتغال زا است که از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیگیری می شود.

یکی دیگر از طرح هایی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیگیری می کند «طرح اشتغال هر روستا یک شغل» است. برای این منظور 1.5میلیارد دلار در نظر گرفته شده است.

همچنین طرح کاج مشتمل بر کارورزی، مشوق های بیمه کارفرمایی و مهارت آموزی در محیط کار واقعی تدوین شده که در حال اجرا است.

ایجاد سالانه حدود 600 هزار شغل، افزایش نرخ مشارکت در دولت تدبیر و امید با ایجاد فضای مناسب اقتصادی، افزایش100 درصدی نرخ مشارکت مردان در بازه سنی 25 تا 50ساله، افزایش نرخ مشارکت زنان در دولت یازدهم به میزان 2.8درصد، به طوری که این نرخ در بهار 96 به 16.4درصد رسید (بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی زنان در 10 سال گذشته) از جمله اقدامات ارزشمند در حوزه کار طی چهار سال گذشته است.

یادآور می شود افزایش نرخ مشارکت اقتصادی تنها به منزله افزایش اشتغال نیست، بلکه این نرخ می تواند با حضور زنان در بازار کار برای جست وجوی کار هم افزایش یابد.

برخی از تحلیلگران اقتصادی بر این اعتقادند که با افزایش امید در جامعه، حضور زنان در بازار کار افزایش یافته است. نمی توان این موضوع را منکر شد اما باید این موضوع را به یاد داشته باشیم که طی سال های پیش از 92 با فشردگی جمعیت جوانی مواجه بودیم که به دلیل نامساعدی بازار کار ادامه تحصیل را ترجیح دادند و پس از فارغ التحصیلی راهی بازار کار شدند.

تحلیل بازار کار موضوعی پیچیده است زیرا مسائل انسانی در آن نقش دارند و تنها با اتکا به یک افزایش یا کاهش نمی توان آن را تحلیل کرد.

بررسی آمارهای تابستان 92 تا بهار 96 نشان می دهد در این دوره زمانی یک میلیون و 132هزار و 231نفر به تعداد شاغلان در بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات اضافه شده است. 75.6درصد از اشتغال های ایجاد شده در بخش های مختلف اقتصادی توسط زنان بوده است.

ایجاد ۱۵۰ هزار شغل با اجرای طرح توسعه مشاغل خانگی در کشور و اشتغال بیش از ۲۰۰ هزار نفر توسط صندوق های تابعه وزارت کار از جمله اقدامات دیگر در حوزه کار بوده است.

توانمندسازی و خروج بیش از یک میلیون نفر از مشمولان نهادهای حمایتی از چرخه حمایت دولت، ایجاد ۱۰۰ هزار شغل در زیر گروه فناوری اطلاعات، ایجاد بیش از ۱۵۰ مرکز مشاوره کارآفرینی، رشد ۵۷۰ درصد صدور کارت موقت برای اتباع خارجی، ایجاد اشتغال برای بیش از ۲۰۰ هزار گروه هدف بهزیستی و بیش از 3هزار نفر معلول از جمله اقدامات ارزشمندی بود که در این چهار سال گذشته تحقق یافت.

تردیدی نیست که جمعیت وسیعی از جوانان کشور در انتظار بهبود فضای کسب و کار هستند؛ در صورتی که متکی به درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز یا استخراج و فروش مواد معدنی باشیم، راه به جایی نخواهیم برد.

مطالعه طرح تکاپو متکی بر ظرفیت ها و قابلیت های هر استان است. به طور مثال توسعه صنعت پوشاک، رونق صنعت غذایی در کشور، قابلیت های بی نظیر گردشگری و صنایع دستی، مسائل زیست محیطی، توسعه صنایع خانگی از جمله زمینه های توسعه اشتغال است که در طرح تکاپو به آنها توجه شده است.

فناروی اطلاعات و ارتباطات از زمینه های مهم اشتغال در کشور است که می تواند مشاغل نوینی را در جامعه ایجاد کند. استفاده از این فناوری نیازمند دانش است که خوشبختانه در ایران به دلیل سواد دانشگاهی بخش وسیعی از جمعیت جوان کشور هیچ گونه جای نگرانی نیست.

یکی از مشکلات نیروی انسانی در ایران نبود انطباق نیازهای بازار کار کشور با مدارک تحصیلی و نوع آموزش در دانشگاه های کشور است، به طوری که دانشگاه فرد را برای قبول مسئولیت اقتصادی آماده نمی کند، بلکه تنها به دادن مدرک اکتفا می کند.

علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیشتر اعلام کرده بود هم اکنون بیش از 4میلیون دانشجو و فارغ التحصیل در کشور وجود دارد که انتخاب رشته تحصیلی آنان با رسته های شغلی، کمتر از 20درصد است.

بررسی ها نشان می دهد رشته بهداشت با ۷.۹ درصد کمترین و رشته محیط زیست با ۴۹.۱درصد بیشترین میزان بیکاری را در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور به خود اختصاص داده اند.

همچنین نرخ بیکاری در میان فارغ التحصیلان رشته های هنر 37درصد، علوم انسانی و رفتاری 32.5درصد، حقوق 21.8درصد، مهندسی 20درصد، کشاورزی 22درصد، کامپیوتر 39.9درصد و صنعت و فرآوری 32 درصد است.

چنین نرخ های بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی این سوال را به ذهن متبادر می کند که چرا این همه نیرو تربیت می کنیم اما از آنها بهره مند نمی شویم؟ آیا ظرفیت های اقتصادی اشباع شده است یا اینکه توان جذب این همه فارغ التحصیل را نداریم؟

متأسفانه در سال های گذشته برخی مدیران بر این باور بودند که توسعه دانشگاه ها می تواند زمان ورود جوانان به بازار کار را به تأخیر بیندازد؛ غافل از آنکه ممکن است این تأخیر رخ دهد اما در نهایت این جوانان از تحصیل فارغ می شوند و بازار کار باید جوابگوی نیازهای شغلی آنها باشد.

در دولت دوزادهم باید بازنگری جدی در خصوص نیازهای آموزش عالی صورت گیرد تا بتوانیم این راه کجی را که سال های طولانی است طی می کنیم بازنگری کنیم.

ظرفیت زیاد داریم، نیروی انسانی ماهر زیاد داریم، کار نکرده بسیار داریم و همه اینها تنها در گرو مدیریت و برنامه ریزی است.

هم اکنون سکان اشتغال کشور در اختیار راهکارهای دقیق و علمی است که در اجرا نیاز به حمایت دارد. معاونت توسعه اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تجارب گرانقدری در توسعه اشتغال دارد و برنامه های خود را براساس تجارب جهانی تنظیم کرده است.

رفع بیکاری و توسعه اشتغال، مهم ترین برنامه دولت دوازدهم است.