یک بام و دو هوای بخش خصوصی در تسهیل تجارت

یکی از هدف های مهم در روابط خارجی هر کشوری، انجام مبادلات تجاری بین المللی است که باعث گردش مالی هنگفتی نیز خواهد شد. از سوی دیگر واردات و صادرات دو حلقه جدایی ناپذیر در تجارت خارجی هستند که تاثیرات مستقیمی روی اقتصاد هر کشور خواهند داشت؛ بر همین اساس دولت ها برای بهبود تجارت و روابط اقتصادی خود با دیگر کشورها، همواره درصدد تسهیل هرچه بیشتر روند تجارت و برداشتن حداکثر موانع موجود برای بازرگانان فعال و حتی افراد تازه کار و مشتاق به شروع فعالیت در این زمینه هستند.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران نیز مانند دیگر کشورهایی که نقش موثری در تجارت جهانی دارند، در سال های اخیر و به ویژه با اجرایی شدن برجام و بهبود روابط بین المللی، تسهیل روند تجارت را در دستور کار قرار داده است، اما متاسفانه قوانین داخلی خاص موجود در حوزه تجارت خارجی برای بازرگانان ایرانی باعث صرف انرژی و هزینه زیادی برای آنها شده است که یکی از این موارد الزام به داشتن کارت بازرگانی جهت شروع فعالیت های تجارت خارجی است. 

لازم به ذکر است که الزام به داشتن کارت بازرگانی برای انجام فعالیت های تجاری بین المللی، فقط در کشور ایران وجود دارد و بازرگانان ایرانی برای اخذ این کارت باید ضمن طی کردن مراحل بسیار پیچیده، نسبت به ارائه انبوهی از مدارک که همگی در ادارات و سامانه های مختلف کشور نیز ثبت شده، اقدام کنند.

این پروسه در ظاهر ساده، حداکثر دو هفته به طول خواهد انجامید ولی از آنجایی که یک بازرگان جهت ابتدای شروع مراحل باید مدارک بسیاری را دقیقا مطابق با خواسته های اتاق بازرگانی تهیه کند، دریافت نخستین کارت بازرگانی هفته ها زمان خواهد برد. جالب تر اینکه کلیه امور و مراحل دریافت این کارت باید از طریق سامانه ای مربوط به همین کار صورت پذیرد و این در حالی  است که هر شخص متقاضی برای انجام این کار باید ضمن ضمیمه کردن کلیه اسناد، نسبت به ارائه آنها به اتاق بازرگانی استان خود نیز اقدام کند، از این رو به نظر می رسد سامانه مذکور صرفا جهت کوتاه کردن فعالیت اتاق بازرگانی جهت ثبت اطلاعات کارایی داشته باشد نه کاهش بوروکراسی اداری و کاهش مشکلات متقاضیان اخذ این کارت.

البته فلسفه وجود کارت بازرگانی در کشور ما و به طول انجامیدن مراحل دریافت آن، فقط یک طرف مشکلات موجود است. مشکل اصلی زمانی نمایان می شود که اتاق های بازرگانی استان ها به دلیل عدم اطلاع از آخرین قوانین صدور کارت بازرگانی، به صورت جزیره ای عمل کرده و هر یک براساس قوانین خاصی با متقاضیان تعامل دارند.

یکی از این قوانین که برای بازرگانان جوان و مشتاق به امر تجارت بین المللی مشکل ساز شده، قانون داشتن کارت پایان خدمت سربازی یا معافیت دائم است که البته در تازه ترین آیین نامه های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، معافیت تحصیلی با تایید سازمان نظام وظیفه و تعهد متقاضی نیز به این موارد اضافه شده، اما برخی اتاق های بازرگانی استان ها به دلیل عدم آگاهی كامل از قوانین اتاق ایران صرف داشتن پایان خدمت یا معافیت کامل را الزامی کرده و در صورت نبود یکی از این دو، موضوع را کسری مدارک متقاضی تلقی می کنند.

به عبارت دیگر قوانین موجود صدور کارت بازرگانی با قرار دادن شرط معافیت تحصیلی و تایید سازمان نظام وظیفه و دادن تعهد توسط دانشگاه، نسبت به تسهیل مراحل دریافت کارت بازرگانی اقدام کرده است، اما اتاق های بازرگانی برخی استان ها به دلیل عدم داشتن اطلاع کافی از قوانین و آیین نامه های جدید، بسیاری از جوانان را از اخذ کارت بازرگانی محروم می کنند.

چه بسا جوانان بسیاری که به واسطه همین اشتباه، بین اتاق های مختلف سرگردان شده و حتی در بسیاری از موارد با ناامیدی، آغاز فعالیت خود را تا زمان تعیین تکلیف وضعیت پایان خدمت متوقف کرده اند.

در پایان سوالات بسیاری در این خصوص پیش می آید مبنی بر اینکه در چنین شرایطی که همه مسئولان و ارگان های کشور شعارهای حمایت از تولید، صادرات و... سر می دهند، چگونه می توان با چنین مشکلاتی که زمان، هزینه و انرژی بسیاری را از بازرگانان تلف می کند به چنین اهداف بزرگی در اقتصاد کشور دست یافت. همان طور که در ابتدا نیز اشاره كردیم برآورده کردن اهداف اقتصادی هر کشوری از طریق کاهش موانع برای فعالان اقتصادی آن کشور و ارائه مشوق های کارشناسی شده در حوزه های تولید، صادرات و سرمایه گذاری میسر خواهد شد که نمونه های بسیار مشهودی از آنها نیز در دنیا وجود دارد و با کمی دیدگاه مثبت می توان آنها را به راحتی دید و از تجربه چندین ساله ای که در این راستا وجود دارد در سرعت بخشیدن به حرکت در راه پیشرفت اقتصادی کشورمان می توانیم گام برداریم. در پایان باید منتظر ماند و دید مسئولین مربوطه که تلاش های آنها نیز در این مسیر قابل انکار نیست، چه برنامه هایی جهت رفع موانع برای بازرگانان برون مرزی کشورمان دارند و چه اقداماتی را انجام خواهند داد.

فعال بازرگانی