امروز روزجهانی مبارزه با کار کودکان است / بیش از 1.5 میلیون کودک کار در ایران وجود دارد

امروز روز جهانی مبارز با کار کودکان است؛ روزی که از سوی سازمان بین المللی کار و سازمان ملل متحد برای حمایت از کودکانی نام گذاری شده است که روی شانه هایشان فقر و سختی ها زندگی را حمل می کنند. طبق تعاریف بین المللی هر فرد زیر 18 سال کودک محسوب می شود و براساس قوانین بین الملل محدودیت و ممنوعیت کار دارد ولی آن چه در واقعیت اتفاق می افتد با قوانین بین المللی که در اتاق های دربسته تدوین و تصویب می شود، فاصله بسیاری دارد.

در ایران آمار دقیقی از تعداد كودكان كار وجود ندارد و آمار تفیک شده ای از کودکان کار وجود ندارد و هرآن چه اعلام می شود با جمع بندی از آمارهای حدودی کلی صورت می گیرد. چندی پیش مرکز آمار ایران گزارشی از وضعیت نیروی کار در کشور و در سال 1395 منتشر که نشان می دهد نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15 سال و بیشتر در کل کشور 42.7 درصد است و نرخ مشارکت اقتصادی افراد 10 سال به بالاتر در کشور 38.9 درصد است؛ آمارهایی که با تفاضل آن ها باهم به عدد 3.8 درصدی نرخ مشارکت اقتصادی افراد بین 10 تا 15 سال در کشور می رسیم.

از سوی دیگر در این گزارش از وضعیت اشتغال در کشور مرکز آمار کل جمعیت شاغل کشور را 25.8 میلیون نفر اعلام کرده است که 3.8 درصد آن جمعیتی حدود 980 هزار نفر می شوند به عبارت دیگر 980 هزار نفر از کودکان 10 تا 15 سال در کشور هم اکنون مشغول کار هستند.

علاوه براین اعداد مرکز آمار ایران گزارشی هم از جمعیت شاغلین بین 15 تا 19 سال منتشر کرده و جمعیت این افراد را حدود 510 هزار نفر اعلام کرده است؛ حالا با جمع کردن دو عدد به دست آماده ( کودکان کار بین 10 تا 15 سال و کودکان کار 15 تا 19 سال) به عدد 1.5 میلیون نفر می رسیم که به نظر می رسد بخش مهمی از آمار جمعیت کودکان کار در کشور باشد؛ البته در این بین نباید فراموش کنیم که بخش قابل توجهی از جمعیت کودکان کار در کشور زیر 10 سال سن دارند؛ کودکانی که در آمارگیری های مرکز آمار ایران به هیچ عنوان به آن ها اشاره ای نشده است ولی هر روز در سطح شهرها بار زندگی را روی شانه ها و دست هایشان حمل می کنند. کودکانی کاری که بخش مهمی از آن ها همچون کودکی کردن از تحصیل نیز بازمانده اند.

  اما در کنار آمارهای رسمی مرکز آمار ایران از کودکان کار در کشور صندوق حمایت از حقوق کودکان ملل متحد ( یونیسف) هم آماری از جمعیت کودکان کار در ایران اعلام کرده است که با آمارهای رسمی ایران فاصله بسیاری دارد. براساس آمارهای یونیسف جمعیت کودکان کار در ایران و سن 10 تا 14 سال حدود 4 میلیون نفر است. همچنین براساس اعلام سازمان بین المللی كار حدود ١٤ درصد از كودكان ایرانی مشغول به كار هستند.

به اعتقاد کارشناسان پدیده کودکان کار را باید در کشورهای کمتر توسعه یافته و یا در حال توسعه دنبال کنیم زیرا معمولا در کشورهای پیشرفته قوانین سختی برای جلوگیری از کار کودکان وجود دارد. طبق مواد ١٣٨ و ١٨٢ كنوانسیون حقوق كودك که ایران نیز سال هاست به آن پیوسته هر نوع مشاركت اقتصادی كودكان زیر ١٢ سال، فعالیت های اقتصادی كودكان بالای ١٤ سال در مشاغل سنگین و هر نوع مشاركت اقتصادی كار كودك قرار می گیرد.

متولی اصلی حمایت از کودکان کار در کشور سازمان بهزیستی است، ارگانی که اعلام کرده است سال 1395 حدود 8 هزار نفر از کودکان کار و خیابان را تحت پوشش خود قرار داده است؛ اما این جمعیت با آمارهای کودکان کار نیازمند حمایت فاصله بسیار زیادی دارد. طبق اعلام این سازمان عمده کودکان کشور در کارگاه های زیر 10 نفر مشغول به فعالیت هستند که در شرایط ناگواری مشغول به فعالیت اند ولی حمایتی نیز از آن ها صورت نمی گیرد؛ کودکانی که مجبور هستند به هر قیمتی شده؛ بخشی از هزینه های خود و خانواده هایشان را تامین کنند.

برای حمایت از کودکان کار چندی پیش « آیین نامه ساماندهی پدیده كودكان خیابانی» با محوریت سازمان بهزیستی به تصویب رسید که در آن ١٢ سازمان به عنوان همکار در نظر گرفته شده اند ولی اصلی كار با بهزیستی است. سازمان هایی مانند شهرداری، وزارت كار، سازمان صدا و سیما و وزارت آموزش و پرورش از جمله این نهادها هستند. به اعتقاد کارشناسان حمایت از کودکان کار یکی از اولیوت هایی است که دولت باید در بحث جلوگیری از آسیب های اجتماعی به آن بپردازد تا از همین حالا جلوی آسیب های آینده را بگیرد.