آیا «یاراکارت» فراگیر می شود؟

بانک مرکزی به تازگی در بخشنامه ای به بانک ها اجازه داد تا به پشتوانه یارانه واریزی به حساب خانوارها  «یاراکارت» صادر کنند تا مشکل تأمین وثیقه برای وام های خرد اقشار جامعه را رفع کند.

به گزارش ایرنا، بخشنامه صدور کارت های اعتباری بر پایه عقد مرابحه از ابتدای مهرماه 95 در قالب بسته خروج از رکود دولت، به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد تا با تقویت بنیه مالی خانوارها، رونق به بازار کالاها و خدمات بازگردد.

در این بخشنامه کارت ها در سه سطح طلایی  (500 میلیون ریال)، نقره ای  (200 میلیون ریال) و برنزی  (100 میلیون ریال) تقسیم بندی شده بودند تا بسته به اعتبارسنجی مشتریان که به عهده بانک ها گذاشته شده، تسهیلات 18درصدی از محل منابع بانکی پرداخت شود. با این حال این طرح در مرحله اجرا با مقاومت بانک ها روبه رو شد و از آنجا که بانک مرکزی اعتبارسنجی و تأمین منابع را به عهده بانک ها نهاده بود، از اجرای کامل آن سر باز زدند؛ داشتن حساب سپرده تا سه برابر مبلغ کارت یکی از شرایطی بود که برخی بانک ها برای صدور این کارت ها از مشتریان طلب می کردند.

بسیاری از بانک ها نیز ترجیح دادند این طرح را برای مشتریان ثابت خود اجرایی کنند و از این رو به سراغ سازمان ها و وزارتخانه ها رفتند تا با این شیوه از بازگشت منابع خود که مسئولان بانک مرکزی می گویند 45درصد آنها قفل شده، مطمئن شوند.

در حقیقت بخشنامه بانک مرکزی، مجوزی برای آغاز اجرای کارت های اعتباری در شبکه بانکی کشور بود؛ شیوه ای که در سایر کشورها دهه ها سابقه دارد. 27 اردیبهشت ماه بخشنامه جدید بانک مرکزی برای توسعه کارت های اعتباری صادر شد و به بانک ها اجازه داد به پشتوانه حسابی که یارانه خانوارها به آن واریز می شود، برای صاحب حساب  «یاراکارت» تا سقف 50 میلیون ریال صادر شود.

یاراکارت در حقیقت بخشی از برنامه دولت برای خروج از رکود بود که وعده آن در سال 94 داده شد تا خانوارها بتوانند با این شیوه و به پشتوانه حساب یارانه ای خود از تسهیلات بانکی بهره مند شوند و مشکل تأمین وثایق اشخاص کم درآمد رفع شود. 

آنگونه که بخشنامه بانک مرکزی تبیین کرده، بازپرداخت تسهیلات اعطایی به صورت خودکار از محل حساب های یارانه ای اشخاص انجام می شود و به این سبب ریسک ناشی از پرداخت نشدن اقساط از سوی اشخاص مشمول به حداقل می رسد. همچنین سقف تسهیلات اعطایی به اشخاص مشمول با توجه به میزان یارانه خانوار تعیین می شود.

یاراکارت نیز همچون دیگر کارت های اعتباری دارای ویژگی گردان است یعنی اینکه تا زمان انقضای کارت، همواره به میزان مابه التفاوت مبلغ سقف اعتبار و اصل تسهیلات تسویه نشده توسط مشتری، دارای اعتبار است. البته بانک مرکزی مهلت بازپرداخت تسهیلات نسیه اقساطی را به تشخیص مؤسسه اعتباری و از 36 ماه تا 60 ماه  (سه تا 5 سال) تعیین کرده و سود مربوط به این تسهیلات نیز نرخ مصوب شورای پول و اعتبار برای عقود غیرمشارکتی است که اکنون 18درصد محاسبه می شود.

پیگیری ها از سازوکار مدنظر بانک مرکزی برای اجرای این طرح نشان می دهد اگر مشتریان از توان پرداخت برخوردار باشند، خود اقدام به بازپرداخت اقساط می کنند و در غیر  این صورت بانک از محل یارانه ها اقساط را برداشت می کند.

البته مسئولان بانک مرکزی در تبیین وظایف کارت های اعتباری از جمله یاراکارت در نظام بانکی گفته اند، قرار نیست همه شهروندان در کوتاه مدت به آن دسترسی داشته باشند بلکه ورود کارت اعتباری به نظام بانکی ایران در واقع ابزار جدیدی برای بانک هاست تا با این شیوه و در بلندمدت بخشی از تقاضای عمومی در زمینه دریافت تسهیلات خرد را پوشش دهد.

آمارها گویای آن است که اکنون بیش از 330میلیون کارت نقد  (Cash) در نظام بانکی ایران وجود دارد اما تعداد کارت های اعتباری  (Credit) تا پایان اسفندماه یعنی ظرف شش ماه از آغاز اجرای آن به 500 هزار فقره رسیده است.

این آمار به این معنی است که برای فراگیر شدن این کارت ها راه درازی پیش روی نظام بانکی است، به شرط آنکه مقاومت ها در برابر اجرای آن به حداقل برسد و منابع کافی نیز در نظام بانکی وجود داشته باشد.