نظر کارشناسان درباره بحث تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت چیست / ادغام یا تفکیک؟ مسئله این است

فرصت امروز: تشکیل وزارتخانه ای مستقل برای بازرگانی یا معادن و بحث تفکیک و ادغام برخی بخش های دولتی توسط دولت دوازدهم چه پیامدهایی برای اقتصاد ایران خواهد داشت؟ اساسا تفکیک وزارتخانه ها چه ضرورتی دارد؟ آیا ادغام بخش های مرتبط بهتر نیست؟ دیدگاه چهار عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران در این باره چیست؟

عباس آرگون، عضو کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران: به نظر من ادغام وزارتخانه ها بهتر است. براساس ماده 53 برنامه پنجم توسعه چند وزارتخانه در هم ادغام شدند تا تعداد وزارتخانه های دولت کاهش پیدا کند. این برنامه به تصویب مجلس رسیده و توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است. در ضمن تجاربی هم پس از انقلاب اسلامی داشتیم که در نهایت مجموعه تصمیم گیرنده در این زمینه را به ادغام وزارتخانه ها ترغیب کرده است؛ تجاربی که داریم نشان می دهد که برای کوچک سازی دولت ادغام بهتر است، اما ما در نهایت ادغام را به  درستی اجرا نکردیم و بیشتر تجمیع وزارتخانه اتفاق افتاده است.

با وجود اینکه حرف از ادغام زدیم، اما از منافع آن بهره مند نشدیم. به نظر من تفکیک وزارتخانه ها به بزرگ تر شدن بدنه دولت کمک می کند، هزینه های جاری را افزایش می دهد، به تعدد مراکز تصمیم گیری و مدیریتی می انجامد و در حوزه تولید هم به عدم هماهنگی در اجرای برنامه های راهبردی دامن می زند. در نتیجه بهتر است بیشتر به اجرای درست ادغام فکر کنیم تا تفکیک وزارتخانه ها.

سیدرضی حاجی آقا میری، رئیس کمیسیون صادرات اتاق ایران: به نظر من، ادغام هر چیز که از جنس هم نباشد و جوهره متفاوتی داشته باشد، کار خردمندانه ای نیست. این به معنی این نیست که ادغام را به طور کلی رد کنیم و به تفکیک رأی دهیم. بسیاری از ادغام های انجام شده درست است، اما ادغام بخش هایی که به هم مرتبط نیست و از یک جنس نیست و در مواردی دچار تضاد هم هست، ما را به عاقبتی می رساند که امروز در وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را می بینیم.

هرچند دو بخش این وزارتخانه به هم نزدیک است، اما تجارت از جنس دو بخش دیگر نیست و بهتر است صنعت و معدن را یک وزارتخانه دانست و برای تجارت یک وزارتخانه مجزا در نظر گرفت. این مشکل در مورد سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم وجود دارد. هیچ کدام از این سه بخش از یک جنس نیست اما در هم ادغام  شده است.

تجمیع این سه بخش در یک سازمان اشتباه هست. در حال حاضر اهمیت گردشگری در ایران به حدی است که دو بخش دیگر در این سازمان را محو کرده و از حیز انتفاع خارج کرده است. به نظر من بهتر است در این سازمان هم اصل تفکیک را دنبال کنیم.

مهدی پور قاضی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق تهران: از نظر من تفکیک وزارتخانه ها ضرورتی ندارد. این اقدام کمکی به حل مسائل صنعت نمی کند و البته به بوروکراسی بیشتر، ایجاد ساختمان جدید، معاونت جدید و استخدام نیروی غیرضروری جدید در بدنه دولت می انجامد. تفکیک وزارتخانه ها تغییری ایجاد نمی کند. در بسیاری از کشورها هم وزارت صنعت و تجارت در هم ادغام  شده است. نقصان های فعلی در مسائل صنعت را نمی توان با تفکیک حل کرد این مسئله به سیاست گذاری ها،  وزیر و نداشتن استراتژی مشخص برای صنعت کشور بازمی گردد.

محمدرضا نجفی منش، رئیس کمیسیون تسهیل کسب وکار اتاق تهران: تعداد وزارتخانه ها در ایران از بسیاری از کشورهای دیگر بیشتر است. تجربه دنیا نشان داد که کم کردن از تعداد وزارتخانه به معنی کاهش بوروکراسی اداری است. تعداد وزارتخانه های بیشتر کار را سخت تر و پیچیده تر می کند، در حالی  که می توان با ادغام وزارتخانه ها و البته ادغام بخش های مرتبط در یک وزارتخانه به نتیجه بهتری رسید. برای مثال ما یک وزارت مجزا برای نفت و یکی برای نیرو داریم، در حالی  که در کشورهای دیگر این دو وزارتخانه در هم ادغام  شده است.

وزارت صنعت، معدن و تجارت ادغام سه بخش مرتبط است و الان زمزمه جدا کردن بازرگانی مطرح شده که به نظر من کار جالبی نیست. باید هرچه می توانیم به سمت ادغام بخش های مختلف و مرتبط حرکت کنیم و همه را در یک مجموعه حرکت بدهیم. باید از حجم دولت کم کرد. ضمنا در بسیاری از کشورها وزارتخانه ها بسیاری از امور را به بخش خصوصی واگذار کردند، از جمله این کشورها بریتانیاست که حتی امور مربوط به درخواست اقامت در آن به شرکت های خصوصی واگذار شده است، بنابراین پس از ادغام درست بخش های مرتبط در دولت، نوبت به واسپاری امور به بخش خصوصی می رسد.