بانک مرکزی به موضوع نرخ سود خودروسازان ورود می کند / خودروسازان علیه بانکداران

در حالی که نرخ سود بانکی از سال گذشته کاهش یافته و سود سپرده بانکی به 15درصد و نرخ سود تسهیلات به 18درصد رسیده است، اما نزدیک به یک سال است که دو خودروساز بزرگ کشور با تداوم پرداخت سودهای بالاتر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار به گواه کارشناسان، دست به نوعی بانکداری سایه زده اند.

به گزارش  «فرصت امروز» پرداخت نرخ سود بیشتر از 15درصد از سوی خودروسازان، از جمله مهم ترین چالش هایی است که از زمان کاهش نرخ سود، مخاطراتی را برای شبکه بانکی کشور به وجود آورده است و از همین رو، قائم مقام بانک مرکزی در تازه ترین اظهارنظرش در این باره از ورود بانک مرکزی به موضوع نرخ سود خودروسازان خبر داد و گفت: کارگروهی برای متعادل کردن نرخ سود پرداختی خودروسازان با نرخ مصوب شورای پول و اعتبار تشکیل شده و این کارگروه در حال فعالیت است تا با مشارکت و همفکری بانک مرکزی، وزارت صمت و خودروسازان این وضعیت سرو سامان یابد.

اکبر کمیجانی با اشاره به آیین نامه ای که در این باره برای خودروسازان وجود دارد، گفته است که در این آیین نامه نرخ حداقلی مشخص شده، اما نرخ حداکثری تعیین نشده است که این مشکل ساز است و اصلاح آن از جمله برنامه های این کارگروه است.

به گفته قائم مقام بانک مرکزی، خودروسازان از این راه تلاش کرده اند نقدینگی موردنیاز خود را تأمین کنند، اما در عین حال که باید در راستای تأمین منابع خود از طریق بازار سرمایه، سیستم بانکی و پیش فروش خودرو اقدام کنند، باید نرخ اعلام شده آنها با نرخ مصوب شورای پول و اعتبار نیز همخوانی داشته باشد.

بانکداری سایه

کارشناسان بانکی معتقد هستند که براساس قانون پولی و بانکی کشور، اقدام خودروسازان در جذب سپرده های مردم آن هم با پرداخت سود بالاتر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار، خلاف مقررات بانکی است و بانک مرکزی این اختیار را دارد که مانع از فعالیت های بانکی از سوی نهادهای غیربانکی شود. به عبارت دیگر، ارائه طرح های جذاب به  منظور جذب نقدینگی از یک سو و ارائه تسهیلات از سوی دیگر از طرف خودروسازان، نشان دهنده ورود غیرشفاف و در سایه  آنها به عرصه بانکداری است تا جایی که خودروسازان درست مانند یک بانک سپرده دریافت می کنند و به مشتریان تسهیلات ارائه می دهند، بی آنکه هیچ یک از ضوابط و مقررات نظام بانکی بر آنها حاکم باشد.

از همین رو دو خودروساز بزرگ کشور نزدیک به یک سال است که از زمان کاهش نرخ سود، با استفاده از طرح های ابتکاری و فروش اعتباری، سود مشارکت سالانه را 20 تا 26درصد و سود انصراف را 20 تا 22 در نظر گرفته اند تا با تعیین نرخ سودی بالاتر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار و همچنین پرداخت سود ۲۸درصدی به اسم پیش فروش خودرو، بتوانند با جذب سپرده های مردم، نقدینگی مورد نیاز خود را تأمین کنند.

رقابت خودروسازان با بانک ها بر سر نرخ سود

به نظر می رسد پس از موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز که با پرداخت سودهای غیرمتعارف در سال های اخیر عملا تعادل نظام بانکی را به هم ریخته و برخی شان از جمله مؤسسه میزان، ثامن الحجج و کاسپین باعث بحران در نظام بانکی شدند، خودروسازان نیز به رقیب دیگری برای بانک ها در این راه تبدیل شده اند.

با اینکه این اقدام خودروسازان می تواند حائز جنبه های مثبت و درخور توجهی نیز برای بانک ها باشد و آنها را از بار سنگین تأمین مالی خودروسازان به عنوان یکی از تسهیلات گیرندگان عمده نظام بانکی برهاند تا بانک ها عملا به فکر تأمین مالی بنگاه های کوچک و متوسط باشند، اما نکته مهم این است که این امر باید با سازوکار نظام بانکی و با نرخ مصوب شورای پول و اعتبار هماهنگی و همخوانی داشته باشد،چراکه در نظر گرفتن نرخ های سود بالا در طرح های فروش و اعتباری خودروسازان، موجب افزایش رقابت میان خودروسازان و شبکه بانکی می شود و از آنجا که این موضوع تعادل را در بازار بر هم می زند، بنابراین بانک ها در رقابت با خودروسازان و برای جلوگیری از فرار سپرده ها، نرخ سود را افزایش می دهند که در نهایت این چرخه علاوه بر آنکه باعث می شود یک رقابت منفی در کل اقتصاد ایران ایجاد شود، مخاطراتی از جمله برای خود خودروسازان نیز به همراه دارد.

از جمله تبعات این موضوع برای خودروسازان، افزایش هزینه تأمین مالی برای آنها در آینده خواهد بود، به طوری که آنها انتظارات مشتریان را افزایش داده اند و اگر تصمیم داشته باشند که همچنان از طریق این شیوه به جذب نقدینگی از سوی مردم بپردازند دیگر نمی توانند با تعیین نرخ سود کمتر از انتظار مشتریان، منابع جذب کنند. 

از سوی دیگر نیز خودروسازان نمی توانند انتظار دریافت تسهیلات از سوی نظام بانکی را داشته باشند و منابع موردنیاز خود را از طریق بانک ها تأمین کنند، زیرا بانک ها در رقابت با خودروسازان، نرخ سود را افزایش داده اند و بنابراین تأمین مالی از سوی شبکه بانکی برای آنها گران تمام می شود. از همین رو، به نظر می رسد که تداوم پرداخت سودهای بالا از سوی خودروسازان به دلیل ایجاد رقابت در افزایش نرخ سود، می تواند جدا از نظام بانکی، به ضرر خود خودروسازان نیز در نهایت تمام شود.

ارتباط با نویسنده: Ivankaramazof@yahoo.com