بوی سیاست در فضای ناوگان هوایی ایران / وقتی مدرن ترین هواپیماهای جهان «مرجوعی» خوانده می شود!

در طول هفته های گذشته که بحث تحویل هواپیماهای جدید به ایران جدی تر شده، بارها از سوی برخی از رسانه ها مطرح شده است که این هواپیماها مرجوعی کشورهای دیگر بوده و مبنای آن نیز ترجمه یکی از خبرهای خبرگزاری بین المللی رویترز بوده است.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه وشهرسازی، در متن خبر مربوط به این خبرگزاری درباره هواپیماهای تحویل داده شده به ایران ایر آمده است: هواپیمای ۲۳۸ نفره تحویل شده به ایران در اصل برای شرکت هواپیمایی اویانکا که در آمریکای جنوبی فعال است، ساخته شده اما این شرکت به دلیل محدودیت به وجود آمده در قرارداد خود تغییراتی ایجاد کرده و همین امر سبب شده راه برای تحویل هواپیمای جدید به ایران هموار شود.

نگاهی به متن خبر رویترز نشان می دهد که نه تنها صحبتی از مرجوعی بودن هواپیماهای ایران مطرح نیست که حتی در توضیح این تغییر در قرارداد نیز کاهش سبد خرید ایرلاین کلمبیایی به عنوان تنها دلیل ذکر شده است. این اتفاق پس از انجام مذاکرات طولانی نهایی شده و به پس گرفته شدن هواپیماها از سوی ایرباس منجر شده است.

کاهش سفارشات این ایرلاین خارجی که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد تنها علت بازگشت هواپیما اعلام شده و هیچ صحبتی از مرجوعی بودن هواپیمای جدید ایران ایر مطرح نیست؛ موضوعی که در هفته های گذشته بارها از سوی مقامات ایرانی به صراحت اعلام شده است.

مرجوعی بودن در اصطلاح به کالا یا شیئی گفته می شود که به دلیل عدم کارایی یا اشکال جدی در کیفیت به شرکت تولیدکننده بازگردانده می شود. از این رو مرجوعی بودن ترکیبی است که بار معنایی منفی دارد و معمولاً در رابطه با کالاهایی اطلاق می شود که از نظر کیفیت با مشکلات و ابهام های جدی مواجه هستند.

پرورش، مدیرعامل ایران ایر نخستین بار در حاشیه ورود نخستین ایرباس به ناوگان ایران اعلام کرد: ایران ایر از ۱۰ ماه گذشته هواپیماهای مورد نظر را انتخاب کرده و زیر نظر گرفته است. این هواپیماها نو بوده و از نظر ساعت پروازی صفر هستند و تنها چند ساعت پرواز تستی انجام داده اند که اصول ایمنی بین المللی است که درباره  تمام هواپیماها اتفاق می افتد.

پس از آن نیز مقامات مختلف ایرانی توضیحات پرورش را تکرار کرده و کیفیت هواپیماهای جدید را دلیلی بر مرجوعی نبودن آنها اعلام کردند؛ موضوعی که آمارهای رسمی سفرهای نوروزی امسال نیز آن را تأیید می کنند.

طبق گزارش های اعلام شده از سوی ایران ایر، این شرکت هواپیمایی در ایام نوروز حدود ۱۷۲۰ پرواز انجام داده که در قیاس با مدت مشابه سال قبل رشدی ۱۰ درصدی را نشان می دهد. این در حالی است که دو ایرباس تازه وارد این شرکت توانسته اند نقشی قابل توجه در کل فرآیندهای پروازی ایفا کنند.

ایران ایر اعلام کرده ایرباس ۳۲۱ در طول این مدت ۲۳۲ پرواز انجام داده و نخستین ایرباس ۳۳۰ نیز ۷۵ پرواز داشته است که کنار هم قراردادن این دو عدد نشان می دهد این دو هواپیما به تنهایی ۱۷درصد از کل پروازهای ایران ایر را در ایام نوروز به خود اختصاص دادند.

اگر عملکرد هواپیماهای جدید هما به عنوان دلیلی روشن برای کارایی آنها مطرح شود می توان تداوم ادبیات مرجوعی بودن هواپیماها را در دیگر زوایا بررسی کرد که یکی از اصلی ترین و شاید محوری ترین آنها بحث های سیاسی است.

ایران ایر در طول ماه های گذشته بارها اعلام کرده رسالت خود را به عنوان یک شرکت اقتصادی پیگیری می کند و تلاش برای وارد کردن هواپیماهای جدید در کوتاه مدت تنها برای بازپس گیری لااقل بخشی از بازار ایران صورت گرفته است.

همانطور که رئیس جمهوری نیز در نشست خبری اخیر خود بار دیگر این سوال را مطرح کرد که وقتی مسافران ایرانی در طول یک سال 4میلیارد دلار از ایرلاین های خارجی بلیت می خرند به چه دلیل وقتی شرایط برای ورود هواپیماهای جدید که می توان بخشی از این خروج منابع مالی از کشور را متوقف کند فراهم شده گروهی از آن رضایت ندارند.

این اتهام که ورود هواپیماهای جدید در کوتاه مدت با اهداف سیاسی انجام می شود پیش از آنکه در فضای داخلی اهمیت داشته باشد، می تواند نگاه به ایران را در بازارهای بین المللی تغییر دهد. رقابت جدی که میان ایرباس و بویینگ بر سر بازار ایران شکل گرفته و این دو غول هواپیماساز را وارد رقابتی جدی برای به دست آوردن این بازار کلان کرده است، باعث شده در کنار برنامه ریزی آنها نهایی کردن قرارداد فروش هواپیما به ایران ایر در حوزه تحویل هواپیماهای جدید نیز اقداماتی جدی صورت دهند.

گزارش های رسمی این دو هواپیماساز بزرگ نشان می دهد بسیاری از هواپیماهای نوین آنها بیش از چندصد فروند سفارش رسمی دریافت کرده اند که احتمالا قرار گرفتن ایران در انتهای این صف طولانی منجر به آن خواهد شد که هواپیماهای جدید با چند سال فاصله به ایران ایر تحویل شود. نخست نشانه آن قرارداد با بویینگ بود که این شرکت در ابتدا اعلام کرد که نخستین هواپیمایش را بعد از حدود یک سال و نیم در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ به ایران ایر تحویل می دهد.

مذاکرات جدی مقامات ایرانی برای سرعت بخشیدن به فرآیند اجرای این قراردادها و البته تلاش بویینگ و ایرباس برای جلب رضایت ایران باعث شد گشایشی جدی در این حوزه صورت گیرد تا جایی که هر دو هواپیماساز پس از ایجاد تغییرات در قراردادهای شان با دیگر ایرلاین ها ترجیح می دهند هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یکی از نخستین گزینه های جایگزین خود در تحویل فوری هواپیما قرار دهند، تا جایی که پس از عملکرد قطعی ایرباس با تحویل سه هواپیما به نظر می رسد بویینگ نیز مسیری را هموار کرده که تا ماه آینده لااقل یکی از هواپیماهای مدرن خریداری شده از سوی ایران ایر را تحویل دهد.

برد جدی اقتصادی، برداشتن نخستین گام ها برای بازپس گیری بازارهای بین المللی و البته به وجود آمدن فضایی برای آنکه مسافران ایرانی بتوانند بعد از چند دهه سفر با هواپیماهای نو را تجربه کنند، تنها بخشی از تأثیراتی است که ورود فوری هواپیماهای ایران ایر را برای ایران به ارمغان خواهد آورد؛ موضوعی که به نظر می رسد نزدیک شدن به ایام انتخابات و باز شدن دوباره فضای رقابت های سیاسی باعث شده تردیدهای عجیب در دل آن به وجود بیاید و به مدرن ترین هواپیماهای فعال در سطح جهان انگ مرجوعی بودن زده شود.