چرا شب عید دست به جیب تر از همیشه می شویم؟

تا به حال برای تان پیش آمده پس از خرید روزانه متوجه شوید بسیاری از اقلامی را که در سبد خریدتان جای داده اید، نیاز ندارید؟ یا پول خود را صرف خرید کالاهای غیرضروری کنید و از خریدهای اصلی تر خود باز بمانید؟ اگر پاسخ شما به این پرسش در طول کل ماه های سال منفی باشد، اما باز بعید است در ماه پایانی سال در جریان خریدهای شب عید باز هم یک  «نه» قاطع برای این پرسش داشته باشید.

بسیاری از ما به خرید شب عید که می رسیم، بی محابا و بدون در نظر گرفتن بودجه مان از دستفروش گرفته تا مغازه های لوکس را بی نصیب نمی گذاریم و با سبدی پر از خرید به خانه بازمی گردیم؛ موضوعی که گرچه به بازار فروشندگان شب عید رنگ و رو می دهد ولی برای ما مصرف کنندگان همیشه مثبت تلقی نمی شود. اما چرا اغلب مصرف کنندگان در روزهای پایانی سال تا این حد دست به جیب می شوند؟

برای یافتن پاسخ این پرسش گزیده هایی از مقاله پروفسور کیت یررو، پژوهشگر و مدرس روانشناسی را که در پایگاه خبری تحلیلی psyghology todayمنتشر شده، بررسی خواهیم کرد؛ بخش هایی جذاب و کلیدی که شاید اطلاع داشتن از آنها به کنترل بودجه اقتصادی شب عیدمان کمک کند.

مغزتان را به تعطیلات نفرستید

طی 20 سال فعالیت در حوزه روانشناسی با افراد مختلفی برخورد کرده ام که در ایام تعطیلات، شب عید و سایر روزهایی که فروشگاه های بزرگ درصدهایی از تخفیف را برای محصولات شان قائل می شوند، مثل مسخ شده ها خرید می کنند. درواقع وقتی در جلسات بالینی از آنها می پرسم چرا برخی اقلام را خریداری کرده اند، قادر به ارائه پاسخی منطقی نیستند.

اما ماجرا چیست؟ به نظر می رسد بسیاری از ما همزمان با تعطیلات به منطق و عقلانیت خود نیز استراحت می دهیم. اگرچه کنارگذاشتن منطق و تفکر در برخی برهه های زمانی مفید است اما این موضوع وقتی قصد خرید داریم به شدت اشتباه است. بنابراین مقدمه یک خرید خوب، مفید و به صرفه در روزهای پیش از سال جدید، تهیه یک فهرست منطقی از ضروریاتی است که حتماً باید بخریم؛ فهرستی که می تواند شامل انواع خوراک، پوشاک، وسایل تفریحی و... شود.

چشم های مان را تربیت کنیم

یکی از شگفت انگیز ترین بخش های خلق انسان، دارا بودن حواس پنج گانه است؛ حواسی که بخش جذاب آن را بینایی تشکیل می دهد، اما متأسفانه چشم ها در بسیاری از موارد با ما صادق نیستند. این موضوع بیش از هر کجا وقتی قصد خرید داریم آسیب رسان خواهد بود. چشم ها می توانند بر ادراکات ما تأثیر منفی یا مثبت داشته باشند. حتماً شما هم با جمله کلیشه ای «در فروشگاه بهتر به نظر می رسید» آشنا هستید. نورپردازی ها، رنگ ها و وضعیت چیدمان اشیای مختلف می تواند تا حدی مغز ما را فریب دهد که مبالغی هنگفت را صرف خرید اشیایی کاملاً بی مصرف کنیم. 

جالب است بدانید بسیاری از فروشگاه ها در ایامی که تخفیف هایی برای کالاهای خود در نظر می گیرند از رنگ هایی محرک مثل قرمز و ارغوانی برای پس زمینه کالاهای مشمول تخفیف استفاده می کنند؛ پس زمینه ای که گاه تخفیف 10درصدی را با کمک خطای ادراکی در ذهن مشتری ها تا 30درصد افزایش می دهد. بنابراین سعی کنید در هنگام خرید خطاهای ادراکی را فراموش نکنید.

بویایی و شنوایی را کنترل کنید

شب عید بهترین زمان برای فریب دادن بویایی و شنوایی است. اگرچه نمی توان فروشنده ها را مقصران اصلی خریدهای سرسام آور دانست. موضوع به حال و هوای عید و خاطرات مشتری های احساساتی بازمی گردد. مردم در هر فرهنگ و آیین به برخی بوها و صداها حساسیت دارند، برای شرقی ها عطر ادویه ها، بوی جنگل و دریا و برای غربی ها بوی کیک های فنجانی و عطر سوپ های خانگی به شدت دلنشین است.

اگرچه طیف عطرها و صداهای پرخاطره بسیار گسترده است، اما فروشندگان با تکیه بر برخی از مهم ترین و متداول ترین نوستالژی ها مشتریان خود را جذب می کنند.  درواقع حتماً لازم نیست از رمز و رازهای روانشناسی مصرف کننده مطلع باشید تا گران ترین اجناس را با کمترین تخفیف های شب عیدی بفروشید. هیچ چیز برای یک خاورمیانه ای غربت نشین جذاب تر از این نیست که در شب عید با صدای تار و عود و چنگ روبه رو شود؛ صداهایی که باعث می شوند، فرد مذکور فورا سی دی این موسیقی را تهیه کند. حتی اگر سالی یک بار هم آهنگ های این سی دی را گوش ندهد.

 مضطرب نباشید

متأسفانه بسیاری از افراد در روزهای پایانی سال دستخوش اضطراب و هیجان های کاذب می شوند. حس دلشوره و تنش نیز برادران صمیمی خریدهای بی دلیل هستند. بسیاری از افرادی که خریدهای افراطی شب عید را انجام می دهند، درجاتی از اضطراب را تحمل می کنند. توصیه مهم برای حفظ موجودی کیف پول تان این است که در هنگام خرید با دیگر خریداران رقابت نکنید، قرار نیست همه مثل هم خرید کنند.

افزون بر این سعی کنید از قبل فهرست خریدتان را آماده کنید تا زیر فشار اضطراب ناشی از ناقص بودن خرید، سفارش های اضافی به فروشنده ها ندهید. بودجه در نظر گرفته شده برای خریدتان را با اقلام موردنظر وفق دهید تا در صورت عدم یکسان بودن این بودجه با فهرست تان احساس نگرانی نکنید.

ارتباط با نویسنده: paryabehnam66@gmail.com