25درصد زمین های کشاورزی جهان زیر کشت سموم

یک قانون در علم زیست شناسی همیشه و همه جا صحیح و از زمان ایجاد حیات روی کره زمین جاری و ساری است؛ در صورت یکسانی منابع، گونه ها شروع به رقابت می کنند و هرچه این منابع کمتر باشند رقابت شدیدتر می شود.

در دنیا بیش از 9هزار رقم حشره، 50هزار رقم پاتوژن گیاهی و 8 هزار رقم علف هرز وجود دارد که با ما آدمیان برای رسیدن به خوراک یعنی همان  گونه های ارزشمند زراعی و باغی رقابت می کنند. تخمین زده شده، 14درصد از ضایعات کشت وکارها با فعالیت حشرات، 13درصد پاتوژن های گیاهی و 13درصد با علف های هرز مرتبط باشد.

برای حذف این رقبای پرتعداد هزاران سال است که انسان از سموم کشاورزی استفاده می کند، البته قبل از پیشرفت علم شیمی، گوگرد شاید جزو معدود سموم مورد استفاده بشر بوده و از قرن بیستم استفاده از سموم سنتزی آلی رشد و گسترش فراوانی یافت. البته با افزایش جمعیت کره زمین چاره ای جز پناه بردن به انواع سموم وجود ندارد.

سمومی برای رشد تولید

در 25درصد زمین های کشاورزی جهان سموم کشاورزی مصرف می شوند و در کل دنیا، بیش از یک سوم محصولات با کمک سموم به دست می آیند و بدون استفاده از آنها ضایعات میوه، سبزی، حبوبات و غلات به ترتیب 78، 54، 42 و 32 درصد خواهد بود.

اگر همین امروز استفاده از سموم کشاورزی در ایالات متحده آمریکا به صورت کامل قطع شود، تولیدات کشاورزی به میزان قابل توجهی افت می یابد و قیمت خوراک با رشد معناداری همراه می شود. در چنین شرایطی صادرات پنبه، گندم و سویای آمریکا حداقل 27 درصد کاهش می یابد و 132 هزار موقعیت شغلی از دست می رود. 80درصد میوه ها و سبزی ها در آمریکا با تیمارهای قارچ کش تولید می شوند.

ارزش تجاری کشت وکار سیب با استفاده از انواع قارچ کش ها 1/2میلیارد دلار افزایش نشان می دهد. مصرف جهانی سموم کشاورزی در حدود 2 میلیون تن در سال است که از این مقدار 45درصد در اتحادیه اروپا، 25 درصد در ایالات متحده آمریکا و 25درصد باقی مانده در سایر نقاط دنیا مصرف می شود.

میانگین مصرف سموم در کشورهای مختلف دنیا متفاوت است. به عنوان مثال میانگین مصرف در کره 6/6، ژاپن 5/9، آمریکا یک، انگلستان 0/1 و هند 0/5 کیلوگرم در هکتار است. کاهش مصرف حشره کش ها در آمریکا به دلیل استفاده از ارقام تراریخته  (دستکاری ژنتیکی شده) مقاوم به حشرات بوده است.

در دهه 1990 ارزش بازار سموم به صورت نسبی ثابت و بین 270 تا 300 میلیارد دلار در نوسان بود که از این مقدار 47درصد سهم علف کش ها، 79 درصد سهم حشره کش ها، 19درصد قارچ و باکتری کش و 5درصد سایر انواع سموم را تشکیل می داد.

از اواخر دهه 2000، الگوی مصرف سموم در دنیا دچار تغییر شد و علف کش ها، سم شماره یک بازار مصرف را تشکیل داد. در سال های 2006 و 2007 میلادی حدود 2/4 میلیون تن سم کشاورزی در دنیا مصرف شد که از این مقدار 40 درصد سهم علف کش ها، 17 درصد حشره کش ها و 10درصد را قارچ کش ها به خود اختصاص دادند.

سه سم بسیار متداول دنیا شامل حشره کشHCH، مالاتیون و ددت است که در حدود 70درصد مصرف جهانی سم را به خود اختصاص می دهند. اگرچه سموم جدیدتری هم به بازار ارائه می شود اما کشاورزان بسیاری در جهان، هنوز از این سه مورد به دلیل در دسترسی فراوان، قیمت پایین و کارایی بالا به وفور استفاده می کنند. کشورهای چین، آمریکا، فرانسه، برزیل و ژاپن از عمده ترین بازیگران بازار سموم کشاورزی دنیا هستند.

اثرات زیست محیطی

همان گونه که از نام آنها روشن است بسیاری از سموم کشاورزی، ترکیبات سمی برای انسان و همچنین محیط زیست هستند. بقایای سموم و آنچه از تجزیه آنها در طبیعت حاصل می شود به آرامی وارد اتمسفر، خاک، رودخانه ها و تقریبا تمام انواع محیط زیست جهان می شود و برای سلامت انسان و سایر گونه ها خطرات جدی ایجاد می کند. بروز انواع سرطان ها و کم شدن سالانه جمعیت زنبورها و سایر گرده افشان ها با کاربرد سموم کشاورزی ارتباط مستقیم دارد.

تخمین زده می شود هزینه های تحمیلی ناشی از کاربرد سموم برای سلامت افراد و محیط زیست تنها در آمریکا نزدیک به 10 میلیارد دلار است. اما روی دیگر سکه سودآوری 40 میلیارد دلاری استفاده از این ترکیبات برای کشاورزی در این کشور است که کاربرد آنها را توجیه می کند.

سموم زیستی

روشی جایگزین برای کاهش استفاده از سموم سنتزی شیمیایی است. در این روش از ترکیبات طبیعی گیاهی، جانوری، باکتریایی و برخی عناصر معدنی استفاده می شود. به عنوان مثال اسانس برخی گیاهان، خواص حشره کشی دارد و برخی قارچ  ها یا ویروس ها را می توان برای کنترل جمعیت حشرات استفاده کرد.