کم‌ سویی چراغ حجره تولید

تولید لوستر در ایران یکی از تولیدات قدیمی است و چون این کار بسیار ظریف و حساس است نیاز به دقت و سلیقه بسیاری دارد، بنابراین می‌توان گفت این صنعت در ایران یکی از صنایع موفق بوده و ذوق و سلیقه ایرانی در گسترش و ارتقای آن در کشور موثر بوده است. تولید لوستر نیاز به هنر و مهارت فراوان دارد و باید ریزه‌کاری‌های فراوان آن را در نظر گرفت. اما این صنعت دیرپا این روزها حال و روز خوشی را تجربه نمی‌کند. رکود فراگیر و کسادی بازار عرصه را بر تولید‌کنندگان لوستر و روشنایی تنگ کرده است. این کالا از معدود تولیدات ایرانی است که بیش از 80درصد مواد اولیه آن در داخل کشور تامین می‌شود.

گرچه گسترش تقاضای کشورهای مختلف به لوسترهای ساخت ایران در ۱۵سال گذشته رونقی در این صنعت به‌وجود آورده، ولی تعطیلی 25درصد از کارگاه‌های رسمی و غیررسمی و زیرپله‌ای ساخت لوستر در همین سال‌ها، بیانگر وجود مشکلات فراوان این صنف است. درحال ‌حاضر حدود 200هزار کارگر ماهر در رشته‌های مختلف ساخت، تزیین و نصب لوستر به فعالیت مشغول هستند که هر ساله تعدادی از این افراد به‌دلیل مشکلات فراروی این صنعت سراغ شغل‌های دیگر برای امرار معاش می‌روند.

حمید نصیری، مدیر اجرایی اتحــادیــه تــولیـدکنندگان و فــروشنـــدگان لــوستــر تهران در این خصوص به «فرصت‌امروز»، می‌گوید: ساخت لوستر نیاز به چند حرفه مختلف دارد که مجموع آنها به تولید لوستر ختم می‌شود. تراش‌کاری، خـــم‌کـــاری، پرس‌کاری، ریختـــه‌گـــری، آب‌کاری، قلم‌زنی و حرفه‌های دیگر در قالب لوسترسازی جمع شده‌اند.

قبلا همه این کارها را تولیدکننده‌‌ها خودشان انجام می‌دادند، ولی الان از پس هزینه‌های دستمزد و بیمه برنمی‌آیند. در حال حاضر هر کدام از این کارها به‌صورت جداگانه و روزمزدی انجام می‌شود که این رویه حجم تولید را کم کرده و باعث پایین آمدن کیفیت کالاهای تولیدی شده است. باتوجه به شرایط نامناسب اقتصادی مردم و عدم قدرت خرید، حجم تولید پایین آمده و هم اینکه به‌خاطر کمبود نقدینگی خانواده‌های ایرانی لوستر دیگر یک نیاز اصلی به حساب نمی‌آید.

لوستر یک کالای لوکس و تزیینی است و خرید آن در هر شرایطی توجیه اقتصادی برای خانوار ندارد. در حال حاضر علاوه بر رکود با اشباع بازار مواجه هستیم. نصیری عوامل مهم وضعیت نامناسب فعلی را رکود ساخت وساز مسکن و آمار پایین ازدواج در کشور می‌داند. وقتی مسکن دچار بحران ساخت و عرضه می‌شود به نسبت آن خیلی از صنایع هم دچار مشکل می‌شوند. وقتی کسی خانه نداشته باشد لوستر به چه دردش می‌خورد؟ بالا رفتن سن ازدواج و شرایط فعلی سخت اقتصادی زوج‌های جوان را از خریدن وسایلی مثل آینه و شمعدان و وسایل تزیینی منصرف می‌کند.

موجودی بازار

در بازار داخلی موجودی بیشتر مغازه‌ها ایرانی است و چیزی حدود 20 تا 30درصد لوسترها چینی است. بنا به گفته یکی از فروشنده‌های خیابان 15خرداد تولیدات ایتالیایی، چک و آلمانی هم در حد محدود در بازار وجود دارد. اجناس ایرانی با جنس بدنه برنج و برنز با آب‌کاری‌های مختلف هستند ولی چینی‌ها بیشتر آهنی هستند (که به اسم استیل فروخته می‌شوند)، البته تک و توک برنج و آلیاژهای روی هم پیدا می‌شود.

نقطه قوت لوسترهای ایرانی کیفیت بسیار بالای آنهاست و نقطه ضعف‌شان طراحی یکنواخت و قدیمی که البته خیلی‌ها با این نظر موافق نیستند. مدل‌ها و طرح‌های زیادی از سوی سازنده‌های داخلی ارائه می‌شود که بسیار متنوع و زیباست. ضمن اینکه کارهای ایرانی دارای ضمانت نامه از سه تا هفت‌سال هستند، ولی اجناس رنگ ولعاب‌دار خارجی به‌خصوص چینی هیچ گارانتی ندارد و صاحب اول و آخرش خریدار کم‌پول است. مشکل عمده این صنعت مثل بیشتر صنایع تولیدی، رکود و عدم حمایت دستگاه‌های اجرایی از بخش تولید است.

مشکلات تولید

هزینه‌های بالای تولید قیمت ‌تمام‌شده را بیشتر کرده و در نتیجه به کاهش تولید منجر شده است. هزینه دستمزد ماهانه، حق بیمه 30درصدی، محاسبه گاز و برق با نرخ تجاری و واردات اقلام خارجی از چالش‌های پیش روی این صنعت ریشه‌دار کشور است. بنا بر آمارهای موجود بیش از هزار واحد تولیدی فعال تولیدی وجود دارد که 15 تا 20درصد آنها تعطیل شده و بقیه با نیمی از ظرفیت اسمی خود مشغولند.

دبیر اجرایی اتحادیه همچنین در مورد تولید و صادرات در این زمینه می‌گوید: در همین تهران بیش از 300واحد تولیدی فعال هستند. در کل بین 300 تا 400تولیدکننده خیلی خوب و عالی داریم که ساخته‌های آنها به خارج از کشور حتی ایتالیا و آلمان که مهد این صنعت هستند، صادر می‌شود. با این همه دردسرهای تولید و فروش تمامی ندارد و شرایط کاری را سخت کرده است. مسئله دیگر واردات است.

نصیری در این باره می‌افزاید: واردات لوستر و وسایل روشنایی به‌صورت ممنوع اعلام شده ولی قطعات لوستر مثل حباب، طوقه، آویز به‌صورت جداگانه در حجم زیاد وارد شده و بعد از ورود به کشور روی هم سوار می‌شود. مواد اولیه برای تولید کریستال، بلور، نیکل، برنج، برنز، آلومینیوم، زاماک (آلیاژ قله و سرب) تا اندازه زیادی در داخل کشور موجود است ولی همان‌طور که گفتم تولید روزبه‌روز کاهش پیدا کرده است.پنج‌سال پیش یکی از واحدهای تولیدی 370نفر پرسنل داشت، ولی الان با 50 نفر به کارش ادامه می‌دهد.

این صنعت توان اشتغال‌زایی فراوانی دارد که اگر حمایت‌های لازم برای تولیدکنندگان مهیا شود به رونق بسیار خوبی در این زمینه خواهیم رسید. وی همچنین اضافه می‌کند که از ویژگی مهم چنین مشاغلی این است که از افراد دارای مهارت استفاده می‌شود و افراد متخصص در شاخه‌های مختلف ساخت لوستر در این بازار حضور دارند، بنابراین با ادامه روند نامناسب تولید، نیروی ماهر بازار کار را بیکار می‌کنیم.