کل تولید به این ظروف وابسته است

ظروف یکبارمصرف؛ نظرات هم منفی و هم مثبت. منفی از آن جهت که زیست‌محیطی‌ها و اهالی این حوزه‌ها معتقدند ضرر و زیان‌هایی را به طبیعت وارد می‌کند و مثبت‌ها می‌گویند تولید این محصولات تکمیل‌کننده روند تولید در هر کشوری است، بنابراین بازار بزرگی را که در این حوزه شکل گرفته است، نمی‌توان نادیده گرفت. در این گزارش می‌خواهیم به این بازار بپردازیم و از حجم تولید و نیاز بازار و سهم اشتغال‌زایی‌ آن بنویسیم. از مهمان‌های تازه‌واردش که قدیمی‌ها باورشان ندارند و صادرات و واردات و تأمین مواد اولیه.

سابقه تولید ظروف یکبارمصرف در ایران به حدود 30سال پیش بازمی‌گردد که تولید این محصولات تنها با شروع به کار یک کارخانه آغاز شده  اما رفته‌رفته بر تعداد این شرکت‌ها و کارخانجات افزوده شده است. از آنجا که بازار مصرف این‌گونه ظروف با تغییراتی که در سبک زندگی ایرانیان رخ داده، در ارتباط مستقیم بوده و همسو با تغییرات زندگی، مصرف این‌گونه محصولات هم رو به گسترش بوده است و به همین دلیل تعداد تولیدکنندگان و فعالان این حوزه به سرعت رو به ازدیاد بوده است تا جایی که در حال حاضر بیش از 1500واحد تولیدی ظروف یکبارمصرف پلاستیکی در کشور فعالیت می‌کنند.

این واحدهای تولیدی به دو صورت کارگاهی با یکی، دو دستگاه و کارخانه‌ای با چندین دستگاه فعالیت می‌کنند. در ارتباط با بازار این محصولات، حمید صمدی، رئیس انجمن تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف ایران توضیحاتی به  «فرصت امروز» داده است که در این گزارش می‌خوانید.

صمدی صحبت‌هایش را با اهمیت وجود چنین تولیدکننده‌هایی آغاز می‌کند و اینکه سهم بالایی در اشتغال‌زایی و ارزآوری در کشور دارند. وی شاغلان مستقیم این عرصه را بیش از 30هزار نفر می‌داند و می‌گوید: اگر تولید کارگاهی را مدنظر داشته باشیم باید به این نکته اشاره کنم که در هر کارگاه کمتر از 20نفر کار نمی‌کنند. اما تولید انبوه و کارخانه‌ای بیشترین اشتغال‌زایی را به‌دنبال دارد و هستند کارخانجاتی که بیش از 400پرسنل دارند.

رئیس انجمن تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف در ادامه می‌افزاید: با توجه به تغییرات سبک زندگی در ایران و لزوم استفاده از این محصولات نمی‌توان آنها را نادیده گرفت یا با ایجاد هجمه‌هایی مبنی بر سرطان‌زا بودن، بازارشان را خراب کرد. این مقام مسئول معتقد است فرمول‌های علمی در این میان وجود دارد که ما با ارائه این فرمول‌ها به سازمان غذا و دارو تا حدودی توانسته‌ایم آنها را نسبت به سالم بودن کار بسیاری از تولیدکننده‌ها متقاعد کنیم.

واردات، صادرات و مواد اولیه

صمدی در ادامه پراکنش کارخانه‌های تولیدکننده در این حوزه را مربوط به شهر‌های تهران، مشهد، اصفهان و خوزستان می‌داند و به‌ویژه روی مشهد تأکید می‌کند چون صادرات بسیاری به کشورهای آسیای میانه و افغانستان از این منطقه صورت می‌گیرد. صادراتی که به کشورهایی چون اروپا هم صورت می‌گرفته اما با تحریم‌ها کمرنگ شده، ولی دوباره درهای صادراتی این کالای ایرانی باز شده است. به گفته صمدی، انجمن برنامه‌های گسترده‌ای برای بازار اروپا، آفریقا و روسیه به‌طور خاص دارد.

صمدی می‌گوید: همین امروز یک کانتینر از این ظروف را راهی آفریقا کردیم و این روند ادامه خواهد داشت.اما به نکته یا بهتر بگوییم مشکلی در امر صادرات اشاره می‌کند که مربوط به حجم بالای درخواستی کشورهای اروپایی و به‌ویژه روسیه برای این محصولات است. صمدی می‌گوید: در حال حاضر به صورت پیوسته و دائم نمی‌توانیم این حجم بالا را تأمین کنیم و مشکلاتی نیز در مورد بسته‌بندی کالای صادراتی در این زمینه داریم که البته درصدد رفع‌شان هستیم.

اما باید تأکید کنم که این حوزه ظرفیت‌های بالایی برای ارزآوری دارد و با توجه به اینکه مواد اولیه آن‌که عمدتا مواد پتروشیمی است هم بیش از 90درصد در کشورمان تولید می‌شود و ارزش‌افزوده بالا و ارزآوری قابل توجهی نصیب کشورمان می‌کند. بنابراین کسانی که نگاهی انتقادی به این حوزه دارند باید همه جنبه‌های این کار را مدنظر داشته باشند. وی همچنین در پاسخ سوالی مربوط به حجم واردات در این حوزه می‌گوید: واردات قابل ذکری در این حوزه نداریم مگر اینکه کالایی بسیار فانتزی باشد و تولیدش در ایران وجود نداشته باشد که در مقابل حجم تولید داخلی به چشم نمی‌آید.

تامین مواد اولیه و آمار بورس

صمدی می‌گوید: براساس آمار موجود در بورس، در هر هفته بین 6 تا 7هزار تن مواد اولیه پتروشیمی در اختیار تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف قرار می‌گیرد که بیش از 400مدل کالا را راهی بازار می‌کنند و گاه یک خط تولیدی یک کارخانه در طول ماه تا 400تن ظرف یکبارمصرف تولید می‌کند و اگر میانگین این رقم را برای 1500تولیدکننده در نظر بگیریم، اعداد و ارقام بالایی به دست می‌آید. وی اضافه می‌کند که 40درصد از حجم تولید داخلی صادر می‌شود که ماهانه حدود هزار تن می‌شود و برای این هزار تن، حدود 2هزار تن مواد اولیه به‌کار می‌رود.

تجمیع کارگاه‌های کوچک

از آنجا که بحث بهداشت در مورد این کالاها اهمیت بالایی دارد و به ایجاد آزمایشگاه‌هایی برای تعیین کیفیت این محصولات نیاز است و تأسیس چنین آزمایشگاه‌هایی از عهده کارگاه‌های کوچک برنمی‌آید، انجمن مورد اشاره قصد دارد با تجمیع کارگاه‌های کوچک آنها را زیر نظر کارخانه‌های بزرگ دارای آزمایشگاه اداره کند.

صمدی می‌گوید: از سازمان غذا و دارو خواسته‌ایم که این مسئولیت را به انجمن واگذار کند تا نظارت روی کار این کارگاه‌ها بیشتر شود اما در هر حال این ظروف که با بهداشت و تندرستی انسان در ارتباط مستقیم هستند، همیشه نگرانی‌هایی در موردشان وجود دارد. نگرانی که صمدی مصرانه رد می‌کند و افرادی را که با عنوان‌های تولید گیاهی وارد بازار می‌شوند تا بازار پلاستیکی‌ها را کساد کنند و اتهام سرطان‌زایی به آنها می‌زنند، افرادی رانت‌خوار معرفی می‌کند و می‌گوید: این افراد می‌گویند پلیمر گیاهی تولید کرده‌ایم و با این مواد اولیه ظروف یکبار مصرف می‌سازیم اما در واقع پلیمرشان گیاهی نیست و ما به آنها اعتمادی نداریم.

این در حالی است که تولیدکننده‌های زیادی در کشور خود را گیاهی‌کار می‌دانند و این حوزه را دارای ظرفیت‌های بالایی برای سرمایه‌گذاری معرفی می‌کنند. صمدی می‌گوید: ما فرمول‌های تولید را به سازمان غذا و دارو داده‌ایم و معتقد هستیم سرطان‌زایی در هر حوزه‌ای رنج به‌خصوصی دارد. هر چیزی مصرف بیش از اندازه‌اش می‌تواند بیماری‌زا و مضر باشد.

همچنین باید به این نکته توجه کنیم که استفاده از مواد کهنه و غیرقابل استفاده است که محصولات اینچنینی را دردسرزا می‌کند و استفاده از مواد نو و استاندارد مشکلی ایجاد نمی‌کند چون گستردگی این محصولات در کشور به اندازه‌ای است که هیچ صنعتی بی‌نیاز از آن نیست. مثلاً کل صنعت لبنیات، شیرینی و شکلات، بستنی و صدها صنعت ریز و درشت دیگر به این حوزه وصل است و بدون آن مشکلات بسیاری برای‌شان ایجاد می‌شود.
 
دغدغه‌های محیط زیست

نگرانی‌ها در مورد ظروف یکبارمصرف تنها مربوط به تندرستی انسان‌ها نیست، بلکه مسائلی نیز در مورد تخریب محیط‌زیست در این مورد وجود دارد. صمدی می‌گوید: از سال 88 حرف‌ و حدیث‌های زیادی در این مورد وجود داشته اما مهم‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست نه استفاده از این محصولات بلکه سوء‌استفاده از آنهاست، زیرا در سطح جهان هم این محصولات موارد کاربرد و استفاده بسیاری دارند و کسی هم مخالف استفاده از آنها نیست اما مسئله مهم برمی‌گردد به الگویی که سایر کشورها از آنها بهره می‌برند که به رونق صنعت بازیافت در این کشورها مربوط است؛ صنعتی که حجم بالایی از اشتغال‌زایی و درآمدزایی را در این کشورها ایجاد کرده و جوان و در حال رشد است، در کشور ما هم جای زیادی برای رشد و ترقی دارد اما به جای رونق‌دادن به این حوزه، با تولید محصولی مخالفت می‌کنیم که تقاضای میلیونی برای آن وجود دارد.