«فرصت امروز» بازار تولید و کشت سیب زمینی را بررسی می کند / کشت و کار در طول سال

سیب زمینی یکی از محصولات پرمصرف و بسیار مقوی است که در همه جای جهان طرفداران زیادی دارد. تولید، کشت و برداشت این گیاه زیرزمینی روز به روز در جهان در حال افزایش است و همچنین یکی از اقلامی است که در صنایع تبدیلی مورد استفاده فراوان قرار می گیرد و در همه کشورهای عمده تولید کننده این گیاه پرخاصیت و سودآور، فرآوری و تبدیل آن به محصولات تبدیلی با جدیت صورت می گیرد؛ مزیتی که ما با سابقه و حجم تولید زیاد از آن غافل بوده ایم. سیب زمینی در ایران نزدیک به 160 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را به خود اختصاص داده است و تولید 5 میلیون تنی این محصول، نشان دهنده میزان مصرف و استقبال خوب از آن بوده است.

«فرصت امروز» برای بررسی بیشتر با مهندس علی نیلی، دبیر انجمن ملی سیب زمینی ایران گفت وگو کرده است.

نیلی در مورد کشت و تولید سیب زمینی در کشور می گوید: کشت سیب زمینی در کشور از دیرباز معمول بوده و سابقه زیادی دارد. این گیاه در بیشتر مناطق کشور کاشته می شود و جزو گیاهان سازگار با محیط های مختلف خاک و آب وهواست. سیب زمینی یک گیاه آب بر است و آب زیادی مصرف می کند و به همین خاطر همیشه مورد توجه کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی بوده و اظهار نظرهای زیادی در خصوص به صرفه بودن آن می شود. بیشتر حجم تولید سیب زمینی در کشور به مصرف داخلی می رسد و بخشی از آن (بین 10 تا 15 درصد) به کشورهای منطقه صادر می شود.

حجم تولید

دبیر انجمن ملی سیب زمینی ایران در مورد میزان تولید و مصرف سیب زمینی در کشور می گوید: در کشور سالانه بین 5 تا 5میلیون و 300هزار تن سیب زمینی برداشت می شود. این مقدار از تولید از 150 تا 160هزار هکتار اراضی قابل کشت به دست می آید. کشت این محصول تقریبا در طول سال جریان دارد و دارای کشت بهاره، تابستانه و زمستانه است. البته بیشتر کشت و کار در بهار و تابستان انجام می شود.

زمان کاشت براى سیب  زمینى هایى که اواخر تابستان و اوایل پاییز برداشت مى شوند، با توجه به شرایط آب و هوایى از نیمه فروردین آغاز و تا نیمه خرداد ادامه مى یابد. نزدیک به 85 درصد سیب زمینى کشور مربوط به این زمان کشت است و مهم ترین شهرهای تولیدکننده آن عبارتند از: اردبیل، فریدن، همدان، شاهرود و تبریز.

براى محصولى که در اواخر بهار و اوایل تابستان برداشت مى شود زمان کاشت از اواخر پاییز تا زمستان است و مهم ترین مناطق کشت آن عبارت است از دزفول، جیرفت، استان هرمزگان، گرگان و حومه اصفهان. این مقدار تولید از هفت، هشت رقم بذر پرمحصول حاصل می شود. تعداد ارقام بذری سیب زمینی بیش از 50 نوع است که هر کدام در مناطق خاصی استفاده می شوند.

سیب زمینی محصولی است که معمولا در همه جای ایران به عمل می آید. سه استان اردبیل، اصفهان و همدان سه قطب اصلی کشت و برداشت سیب زمینی هستند که حدود یک سوم محصول در استان اردبیل حاصل می شود. ضمن اینکه این استان بین 30 تا 40 درصد صادرات سیب زمینی کشور را در دست دارد و به کشورهای آذربایجان، ارمنستان و گرجستان صادر می شود.

میزان صادرات این گیاه زیرزمینی و پربازده در سال گذشته به بیش از 600 هزار تن رسید. مشتری های سیب زمینی ایران کشورهای منطقه هستند که عبارتند از پاکستان، افغانستان، عراق، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، استرالیا و امارات. از بین این کشورها جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و عراق بیشتر نیازشان را از ایران تأمین می کنند.

وی در مورد تعداد شاغلان و فعالان کشت و کار این شاخه کشاورزی می افزاید: در این خصوص آمار دقیقی وجود ندارد ولی به طور معمول و عرفی برای هر نفر به طور سرانه کشاورزی بین 2/5 تا 3 هکتار برای هر کشاورز لحاظ می شود.

مشکلات پیش رو

نیلی درباره مشکلات و گرفتاری های تولید و عرضه سیب زمینی در کشور می گوید: مهم ترین مشکلات ما در حوزه تولید و عرضه است و البته حمایت هایی که نمی شود.

وی با بیان اینکه کشاورزان در فصول گرم نمی توانند محصول خودرا نگه دارند و حتی مجبور به زیان دهی در این زمینه می شوند، می افزاید: بهای این محصول در مراکز خرده فروشی استان تهران هزار تا 1200 تومان است که از کشاورز و در سر مزرعه کیلویی 500، 400 تومان خریداری می شود. این رقم بیشتر از دو برابر قیمت خریداری شده از تولید کننده است و نبود شبکه مناسب توزیع، دلال بازی و عدم نظارت بر فرآیند توزیع، دست کشاورز را خالی می کند.

یک مسئله مهم دیگر نبود سردخانه کافی و استاندارد است. این مشکل باعث می شود که مقدار زیادی از محصول تولیدی در معرض فضای باز قرار بگیرد و در فصل گرم سال فاسد شود. هدررفت سیب زمینی در کشور متأسفانه زیاد است که جلوگیری از این اتفاق ناخوشایند نیاز به حمایت های دولتی دارد.

با توجه به مصرف که حدود 4/5 میلیون تن در سال است و متوسط قیمت هزار تومان در هر کیلو، به رقم 450 میلیارد تومان در سال می رسیم که عدد سنگین و قابل توجهی است. به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی سالانه بیش از 5میلیون تن سیب زمینی در کشور تولید می شود که متأسفانه آن گونه که باید در جهت افزایش ارزش افزوده محصول خام تولیدی استفاده کنیم، موفق عمل نکردیم. غیر از کشت کشاورزی آن، فرآورده های غذایی صنعتی زیادی از سیب زمینی به دست می آید که علاوه بر سودآوری، به اشتغال زایی و توسعه صنایع غذایی منجر می شود.

معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره تولید سیب زمینی گفته است نگاه ما باید به سمت به بازارهای مصرف کشورهای خارجی برای صادرات سیب زمینی باشد و تأکید کرده است در حالی که سهم صادرات ما حدود ۴۵۰تا ۷۵۰هزارتن است، می توان با تثبیت این بازار و افزایش بازارهای فروش این رقم را افزایش داد و موجب رشد تولید شد.

وی با انتقاد از نگاه سنتی و مبتنی بر خام فروشی در عرصه تولید محصولات کشاورزی و دامی در کشور اظهارکرد: امروزه نزدیک ۲۰درصد محصول تولیدی سیب زمینی کشور که چیزی حدود یک میلیون تن را شامل می شود هدررفت داریم که باید با تغییر نگاه و عملکردهایمان این ضایعات را به حداقل برسانیم.