چرا کسب و کار اینترنتی در ایران دشوار است؟

یرون یک اتاق شیشه ای ایستاده اید؛ مشاهده گرِ یک بازی جذاب هستید و بازی جمع آوری سکه را دنبال می کنید. فردی درون اتاق است. مدت زمان محدودی دارد و باید در اطراف خود سکه های مختلف را جمع آوری کند. بازی پیش می رود ولی یک جای کار لنگ می زند.

بازیکن خیلی کند بازی می کند. به آهستگی گام برمی دارد. یک سکه را دید. خم می شود و آن را برمی دارد. سکه بزرگ تر کنار آن را مشاهده نمی کند. این مسئله حرص شما را درآورده است. سکه را برمی دارد ولی در نیمه راه از دستش می افتد. اوضاع همین طور پیش می رود. تصمیم می گیرید که شما هم وارد کارزار شوید و سکه جمع آوری کنید. سابقه انجام این بازی را داشته اید و بی تردید، در این زمینه موفقیت های خود را قابل تکرار می بینید.

وارد محیط می شوید. یکی دو گام که بر می دارید، متوجه می شوید که اطراف شما را یک سیال چگال، احاطه کرده است. سرعت شما کند است. نه اینکه توان نداشته باشید، حرکت در این محیط کند است اما پیش می روید. کم کم دلیل کند بودن بازیکنان قبلی را درک می کنید. در تمام مدت بیرون از اتاق در هوا غوطه ور بودید ولی اینجا شرایط فرق دارد. کمی جلو تر می روید.

اطراف شما کاملا تاریک است! از بیرون که نگاه می کردید متوجه این تاریکی نبودید. زمان در حال گذر است و شما به دنبال سکه های اطراف خود هستید. این مثال کم و بیش فضای کسب و کار ایران است.

شما برای راه اندازی یک کسب و کار موفق در دنیای مدرن نیاز به دو چیز دارید: کنشگرهای سریع و حسگرهای دقیق. نیاز به کنشگرهایی دارید که فاصله بین تصمیم و عمل را کوتاه کند. آنقدر کوتاه که بتوانید پاسخی در زمان مناسب دریافت کنید؛ پاسخی که آنقدر دیر نباشد که موضوع از انتفاع ساقط شده باشد و پاسخی که آنقدر کم هزینه باشد که امکان سوال بعدی را به خود بدهید.

نمونه این کنشگرها از این قرار هستند:

1- شما نیاز به نیروی کارآزموده دارید؛ نیروهای تیم محور. این مسئله به راحتی در ایران تامین نمی شود. هرچند طی سال های اخیر زیست بوم کارآفرینی در حال تربیت این افراد است اما هنوز تا یک فضای مناسب فاصله زیادی داریم.

2- شما نیاز به بستر پرداخت کوچک(micro-payment) دارید. مسیر کلی سرویس های کنونی به سمت سرویس های 2c* است. کسب و کارهایی که طرف شما مردم هستند. بستر پرداخت کوچک ارائه خدمات را تسهیل می کند.

3- سیستم لجستیک قوی نیاز دیگری است. کسب و کارهای امروز نیاز به بستری دارند که فاصله آنها تا مشتری را کوتاه کند. کیفیت پایین خدمات حمل و نقل مشکل جدی در این زمینه است.

از سوی دیگر گفتیم که شما نیاز به حسگرهای دقیق دارید. شما باید بتوانید دید درستی از بهره وری خود داشته باشید. باید بتوانید دقیق اندازه بگیرید که هر راه حل (لااقل حدودا) چقدر هزینه و زمان لازم دارد. برای این منظور نیاز دارید که آمار درست و درمانی از پارامترهای مختلف در اختیار داشته باشید. چیزی که به آسودگی در دسترس شما نخواهد بود.

شما نیاز دارید بازخورد کنش های خود را دقیق اندازه گیری کنید. مثلا یک کارزار (کمپین) تبلیغاتی اجرا کرده اید، چقدر موفق بوده؟ برای این منظور نیاز به ابزارهای اندازه گیری دارید. اما شرایطی وجود دارد که چالش های زیادی ایجاد می کند. نمونه این حسگرها از این قرار هستند:

1- دسترسی به سرویس گوگل آنالیتیک: این سرویس هم اکنون با فیلتر شکن در دسترس است. البته سرویس های ویژه آن مشمول تحریم های ایران می شود.

2- نظم بخشی به ساختار IP: متاسفانه ساختار شبکه ایران هم اکنون از بی نظمی شدیدی برخوردار است. بخشی از این بی نظمی به دلیل استفاده متداول از فیلتر شکن هاست. اما به هر صورت در اندازه گیری های انجام شده اثر مخربی را شاهد هستیم.

3- عدم دسترسی به آمار دقیق شاخص های جمعیتی مشکلی جدی است. این امکان وجود دارد که با پیگیری از مراکز مطلع، آمار مناسب به دست آید؛ ولی تسهیل در این زمینه اهمیت بسیاری دارد. در  دسترس قرار گرفتن این آمار موجب می شود شرکت های در حال توسعه به استفاده از آمار و برنامه ریزی دقیق عادت کنند.

این دو چالش یعنی ضعف کنشگرها و عدم وجود حسگرهای دقیق، مانع از ایجاد کسب و کار اینترنتی موفق می شود، به این ترتیب تجربه های موفق در نقاط دیگر دنیا، در شرایطی مانند وضع جاری به سختی قابل تکرار هستند.

مدیرعامل راهکار خلاق زیبازی شریف