وضعیت معاملات فیزیکی در بورس کالای ایران (بخش پایانی)

شیمیایی

در بهمن ماه امسال، 168،682تن انواع محصولات شیمیایی در بورس کالای ایران عرضه شد (که از این نظر 8/3درصد رشد داشت)که 79،131تن از آن به ارزش 3/1494میلیاردریال دادوستد شد که به این ترتیب ارزش معاملات نسبت به ماه گذشته8/7درصد کاهش داشت. این در حالی است که کاهش ارزش معاملات آلکیل بنزن خطی شرکت صنایع شیمیایی ایران و نیز منو اتیلن گلایکول شرکت پتروشیمی مارون (به علت کاهش حجم عرضه) بیشترین نقش را در این کاهش داشتند. از طرف دیگر حجم معاملات محصولات پرطرفداری مانند جوش شیرین، کربنات سدیم سبک و سنگین تولیدی شیراز افزایش یافت اما حجم معاملات سودکاستیک تولیدی شرکت پتروشیمی اروند با کاهش همراه بود. همان‌گونه که در ادامه نشان داده شده است به‌جز موارد خاص (مانند اسیدسولفوریک)قیمت محصولات با کاهش و نوسانات روبه پایین همراه بود که در ادامه روند قیمتی چند محصول این زیرگروه آورده شده است.(نمودار 1 ، 2 ، 3 و 4)

قیر

تولیدکنندگان و بازرگانان قیر با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. در حوزه تولید و مصرف داخلی بالا بودن قیمت مواد اولیه، بالا بودن هزینه‌های تولید و. . . موجب شده قیمت تولیدی قیر بالا برود که این امر مصرف‌کنندگان این محصول را به فکر جایگزینی آن با محصولات مشابه انداخته است.

آمار نشان می‌دهد در حدود 95 درصد قیر داخلی را دولت و شهرداری‌ها برای پروژه‌های راهسازی، آسفالت و. . . . خریداری می‌کنند. درحالی‌که قبلا تنها تا7 درصد هزینه‌های عمرانی صرف خرید قیر می‌شد اما مدتی است با افزایش قیمت قیر این مقدار به 50 درصد افزایش یافته که با توجه به سیاست‌های انقباضی دولت، زمزمه‌هایی در زمینه جایگزینی سیستم‌های بازیافت آسفالت و جایگزینی سیمان در بخش‌هایی از پروژه‌های جاده سازی، راهسازی و. . . با قیر شنیده می‌شود. در حوزه صادرات نیز افزایش قیمت تمام شده محصول قیر در کنار خدشه‌دار شدن برند قیر ایران (به دلیل مشکلات کیفیتی)موجب شده تعداد زیادی از بازارهای خارجی از دست برود و قیر ایران مزیت رقابتی چندانی نداشته باشد.

در بهمن ماه 927,280 تن انواع قیر عرضه شد که 431,934 آن به ارزش 4062/8میلیاردریال دادوستد شد که از نظر حجم 13/6درصد رشد و ارزش 6/8درصد کاهش از خود نشان داد. در این ماه هم‌راستا با کاهش قیمت نفت، قیمت پایه محصولات قیر کاهش داده شد که از جمله می‌توان به کاهش 13/6درصدی قیمت قیر70-60نفت جی اشاره کرد. در ادامه سهم انواع قیر در ارزش معاملات این زیرگروه آورده شده است. (نمودار 5) همان‌گونه که نشان داده شده است بیشترین معاملات مربوط به معاملات قیر70-60صادراتی است. به نظر می‌رسد با توجه به تعهدات قبلی شرکت‌های فعال، هنوز هم معاملات این محصول به‌طور فعال انجام می‌پذیرد. در ادامه سهم شرکت‌های مختلف در معاملات قیر 70-60صادراتی براساس ارزش معاملات آورده شده است. (نمودار 6)

وکیوم باتوم

هرچند قیمت پایه وکیوم باتوم به 7235 ریال کاهش داده شد اما این کاهش متناسب با کاهش قیمت نفت و قیمت‌های جهانی نبود. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد قیمت مناسب این محصول حدود 600 تومان است که بالا بودن قیمت این محصول، موجب افزایش قیمت قیر و در نتیجه پایین آمدن مزیت رقابتی می‌شود. در بهمن ماه 289،500تن محصول از پنج عرضه‌کننده عرضه شد که در نهایت 221،260تن آن به ارزش 1649/3میلیاردریال دادوستد شد که از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب کاهشی معادل5/2درصد و 20درصد را تجربه کرد. در ادامه آمار معاملات شرکت‌های عرضه‌کننده در این بخش آورده شده است. (جدول 1)

رینگ صنعتی

در ماه گذشته 1،363،857تن انواع کالای صنعتی عرضه شد که از این بابت نسبت به ماه گذشته شاهد رشد 0/4درصدی در عرضه محصولات در این رینگ بودیم. این در حالی است که 1،179،354 تن از محصولات عرضه شده به ارزش 14،774 میلیاردریال دادوستد شد که از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب 4/7درصد رشد و 13/8درصد کاهش را تجربه کرد. همان‌گونه که در ادامه نشان داده شده زیرگروه‌های فولادی، مس و آلومینیوم بیشترین ارزش معاملات این رینگ را به خود اختصاص دادند. (نمودار 7)

فولاد

در بهمن ماه 689,313 تن انواع محصولات فولادی از پنج تولیدکننده در بورس عرضه شد که 91/9درصد آن به مقدار 633،264تن به ارزش2/10،282میلیارد ریال دادو ستد شد. این در حالی است که محصولات عرضه شده فولاد مبارکه، ذوب‌آهن اصفهان و فولاد خوزستان بیشترین معاملات را به خود اختصاص دادند. در بهمن ماه 256، 760 تن انواع محصولات فولاد مبارکه به ارزش 8/4682میلیاردریال دادوستد شد که از نظر ارزش معاملات 27درصد کاهش از خود نشان داد. این در حالی است که معاملات مچینگی ورق گرم و سردB با کاهش مواجه شد و این امر موجب پایین آمدن ارزش معاملات این بخش شد. از نکات قابل ذکر در این بخش، می‌توان به ثابت ماندن قیمت محصولات ورق فولادمبارکه اشاره داشت.

فولاد خوزستان نیز شاهد معامله 64،500تن تختالC و 62،650تن شمش بلوم به ارزش معاملات 7/1779میلیارد ریال بود که حجم معاملات مذکور به ترتیب 4/36درصد و 5/50درصد کاهش نسبت به دی ماه داشت. این در حالی است که کاهش قیمت بازار این عرضه‌کننده را واداشت قیمت محصولات خود را کاهش دهد به‌طوری‌که قیمت تختال C به 1450 تومان (آخرین قیمت 1502تومان)و شمش بلوم به 1325 تومان (آخرین قیمت 1480 تومان)کاهش داده شد.

ذوب‌آهن اصفهان به علل گوناگون (نظیر مشکلات مالی، کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد و. . .) با کاهش قیمت، خریداران را به خرید محصولاتش ترغیب کرد به‌طوری‌که در این ماه 160،304تن انواع محصولات این شرکت به ارزش 2531میلیارد ریال دادو ستد شد که نسبت به ماه گذشته رشد 45 درصدی داشت. همان‌گونه که عنوان شد در این ماه بسیاری از محصولات ذوب‌آهن اصفهان کاهش قیمت را تجربه کردند به‌طوری‌که قیمت محصولاتی مانند شمش بلوم، سبد میلگرد مخلوط و سبد تیرآهن مخلوط به ترتیب 65،270 و 100تومان کاهش قیمت را تجربه کردند. در مجموع به علت کاهش قیمت متوالی و نیز تداوم رکود در بازار فولادی‌ها، این بخش دچار بحران مالی شده که در صورت تداوم می‌تواند صدمات زیادی به زیرساخت‌های توسعه‌ای و تولیدی این شرکت‌ها وارد کند.

آلومینیوم

ماه گذشته 18،740 تن انواع محصولات آلومینیومی عرضه شد که 17،640تن آن به ارزش 1512میلیارد ریال دادوستد شد. این در حالی است که شرکت ایرالکو به‌عنوان اصلی‌ترین شرکت تولیدکننده آلومینیوم در کشور مقدار 10،740تن از محصولات خود را در بورس عرضه کرد که 9640تن از آن به ارزش 2/862میلیارد ریال معامله شد. در این ماه قیمت شمش‌ها و بیلت‌های تولیدی این شرکت روند متفاوتی را تجربه کردند به‌طوری‌که قیمت شمس گران‌تر از ماه قبل و قیمت بیلت ارزان‌تر از ماه قبل عرضه و معامله‌ شد. به‌طور مثال شمش 1000پوندی75/99درصدی به قیمت 82382 عرضه و معامله شد درحالی‌که ماه قبل قیمت آن 81691ریال بود. در ضمن بیلت6063-7 به قیمت 88150ریال عرضه و معامله شد درحالی‌که قیمت ماه قبل این محصول 90795ریال بود.

در ژانویه 2015 و در بازارهای جهانی (همانند ماه قبل) افزایش ارزش شاخص دلار و کاهش رشد اقتصادی چین عوامل اصلی کاهش قیمت آلومینیوم در بازارهای جهانی بودند. از طرفی افزایش تولید در چین (با توجه به تلاش مقامات چینی در حمایت از تولید به دلیل اشتغال‌زایی و افزایش درآمدهای مالیاتی)موجب افزایش عرضه این محصول شد که در نهایت قیمت‌ها با کاهش حدودا 5 درصدی (نسبت به ماه گذشته) مواجه شد. (نمودار 8)

مس:

صنعت مس نیز مانند بسیاری از صنایع دیگر از رکود اقتصادی بی‌بهره نماند و مشکلات عدیده‌ای را پیش‌روی دارد. از یک طرف بدهی‌ها و معوقات بالای بانکی (شنیده‌ها حاکی از استقراض 2 هزار و 300 میلیارد تومان تسهیلات با بهره بانکی 25درصد صنایع ملی مس دارد) و از طرف دیگر کاهش قیمت محصولات، افزایش نهاده‌های تولید (به خصوص انرژی)، رکود در صنایع پایین دستی و ساخت‌و‌ساز، کاهش نقدینگی مشتریان، نوسانات ارز و. . . موجب تضعیف پایه‌های این صنعت شده به‌طوری‌که باید بحران را در این صنعت جدی گرفت.

با این حال در این ماه 151،120 تن انواع محصولات مس (که 5/18درصد نسبت به ماه قبل کاهش داشت)عرضه شد که 27،560تن از آن به ارزش 7/2305میلیاردریال دادوستد شد که از نظر حجم و ارزش معاملات به ترتیب 9/40 و 05/15درصد کاهش از خود نشان داد. این در حالی است که متناسب با کاهش قیمت‌های جهانی، قیمت انواع محصول مس در بورس کالای ایران با کاهش مواجه شد به‌طوری‌که قیمت هر کیلوگرم مس مفتول نیز به زیر 20هزار تومان کاهش داشت. (نمودار 9)

اما در بازارهای جهانی با توجه به کاهش رشد اقتصاد چین و به دلیل پیش‌بینی مازاد موجودی این محصول در انبارها، قیمت این فلز به پایین‌ترین مقدار خود در سال گذشته رسیدکه به نظر می‌رسد این روند تا کوتاه‌مدت ادامه‌دار باشد. (نمودار 10)

رینگ کشاورزی

افزایش ناگهانی قیمت مرغ در بازار این بار به کمک بورس آمد و موجب شد بخشی از مرغ‌های منجمد عرضه شده در بورس کالای ایران به فروش برسد. این امر به تنهایی کافی بود تا ارزش معاملات این رینگ با افزایش قابل‌توجهی مواجه شود، هرچند که این امر نمی‌تواند به منزله بازگشت رونق به این رینگ قدیمی بورس باشد. در این راستا 325,950 تن انواع محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران عرضه شد که تنها 16,760 تن از آن به ارزش8/253میلیارد مورد دادوستد قرار گرفت. همان‌گونه که اشاره شد بیشترین ارزش معاملات مربوط به معاملات مرغ منجمد بود که پس از آن معاملات ذرت دانه‌ای در جایگاه دوم کالای با ارزش معاملات بورس کالا قرار گرفت. (نمودار 11)

همان‌گونه که در جدول زیر نشان داده شده است، بسیاری از عرضه‌ها با استقبال کمی مواجه شدند. به نظر می‌رسد عواملی مانند کاهش نقدینگی، شفافیت معاملات در بورس کالای ایران، عدم به‌کارگیری ابزارهای نوین معاملاتی، عدم اجرایی شدن بسیاری از آیین‌نامه‌ها و مصوبات مراجع قانونی در حمایت از انجام معاملات در بورس کالای ایران موجب شده‌اند بسیاری از فعالان حوزه کشاورزی بازار خارج از بورس را ترجیح دهند. در ماه گذشته نیز 77درصد ارزش معاملات به ثبت رسیده در رینگ کشاورزی به دلیل عرضه‌های شرکت‌ها و ارگان‌های دولتی در بورس بود که در صورت حمایت‌های دولت می‌توان حجم و ارزش معاملات در این رینگ را افزایش داد(جدول 2)

جدول 1:

جدول 2: