عضویتی لازم اما تهدید‌آور

با رفع تحریم‌ها و گشایش بازارهای جهانی بحث پیوستن به سازمان تجارت جهانی که از سال 75 مطرح بوده و ایران در جایگاه عضو ناظر به این سازمان پیوسته و اهمیت پیدا کرده است.گشایش بازارهای جهانی این نیاز را در کشور ایجاد کرده که با عضویت در این سازمان شرایط مناسبی را در حوزه بین‌الملل از آن خود کند. عدم پیوستن ایران به این سازمان باعث شده تا صادرات به کشورهای دیگر با ضررهایی همراه باشد. زیرا که به دلیل عدم این عضویت تعرفه‌های بالایی بر کالاهای ایرانی بسته می‌شود که آنها را از عرصه رقابت و سودآوری در عرصه بین‌الملل دور می‌کند. اما شرایط به‌گونه‌ایست که عضویت در این سازمان و تحمیل تعرفه با سقف 5‌درصد سبب می‌شود که صنایع و تولیدات داخلی آسیب‌پذیر شوند. بنابراین مقوله پیوستن به سازمان تجارت جهانی با تهدیدهایی رو به روست که باید آنها را کنار زد و سپس به این سازمان پیوست. در گزارش پیش رو تلاش شده تا فرصت‌ها و تهدیدهای پیوستن به سازمان تجارت جهانی از دیدگاه بخش خصوصی مورد بررسی قرار گیرد.

***

ابوالفضل خاکی:

ساختارها باید بهبود پیدا کنند

ابوالفضل خاکی، مدیرعامل شرکت صنایع پلاستیک معتقد است که برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی باید زیرساخت‌ها را بهبود بخشید.

به نظر شما آیا ایران در شرایط فعلی آمادگی پیوستن به سازمان جهانی را دارد یا اینکه در صورت این عضویت با تبعاتی رو به رو خواهد بود؟

برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی ما نیاز به زیرساخت داریم. اگر حتی بخواهیم در بازه زمانی 10ساله هم به این عضویت دست پیدا کنیم به نظرم باید اکنون آماده شویم و زیرساخت‌ها را بهبود بخشیم. عضویت در این سازمان نیز نیاز اقتصاد ماست، زیرا ما به دلیل آنکه عضو این سازمان نیستیم برای صادرات تولیدات‌مان با تعرفه‌های بسیار بالا از سوی کشورهای اروپایی رو‌به‌رو هستیم.

با توجه به زیرساخت‌هایی که اشاره کردید، آن زیرساخت‌ها به نظر شما چه هستند که باید بهبود پیدا کنند؟

زیرساخت‌های مختلفی وجود دارد که نیاز به بهبود دارد. ما باید همه آن زیرساخت‌ها را در نظر بگیریم و ببینیم کدام یک از آنها را امروز می‌توانیم بهبود ببخشیم و کدام یک با گذشت زمان می‌تواند تغییر کند. به هر حال باید هر چه زودتر در این راه قدم برداریم تا بتوانیم از این بازار بزرگ بهره ببریم. هر چه در این زمینه اهمال کنیم، دیر‌تر منافعمان را به دست خواهیم آورد. یکی از این زیرساخت‌ها عدم ایجاد شرایط برای سرمایه‌گذار خارجی است.

برخی معتقدند که با پیوستن ایران به سازمان صنایع و تولیدات ما با خطر نابودی رو‌به‌رو می‌شوند. به نظر شما آیا این امر هم با تغییر ساختارها قابل بهبود است؟

بله این بحث هم در همان موضوع بهبود ساختارها می‌گنجد. هر چه ساختارهای ما تقویت شود، زیان‌های ما کم می‌شود. ما متاسفانه نسبت به داشته‌ها و معضلات‌مان آگاه نیستیم و نمی‌توانیم برنامه‌ای تنظیم کنیم که توانمندی‌هایمان، ناتوانی‌هایمان را بپوشاند و نتیجه مثبتی از آن بگیریم. مثلا ما در زمینه انرژی به انرژی ارزان دسترسی داریم که این مزیت مهمی برای صنایع ماست که می‌تواند کمک کند به تولید ارزان که متاسفانه به دلیل بی‌توجهی به برخی مسائل، این مزیت نادیده گرفته شده است.

به ورود سرمایه‌گذاران خارجی اشاره کردید. برخی‌ها می‌گویند سرمایه‌گذار خارجی هر چند الان به ایران هجوم آورده اما فقط برای رصد شرایط است و قصد سرمایه‌گذاری در وضعیت فعلی ندارد. در این زمینه باید کرد؟

سرمایه‌گذار خارجی به رتبه کسب‌و‌کار ایران در جهان نگاه می‌کند. رتبه ما در جهان رتبه 130 است. تا زمانی که رتبه ما پایین نیاید سرمایه‌گذار خارجی تمایلی به ورود به این بازار ندارد.در ساده‌ترین قدم ثبت شرکت سرمایه‌گذار خارجی با معضل رو‌به‌روست. در آمریکا و کانادا ثبت شرکت دو ساعت کار می‌برد، اما در ایران این مقوله ساده بسیار زمان‌بر است. حال شما ببینید که این پروسه در حوزه‌های دیگر چگونه است و همین مانع تمایل سرمایه‌گذار خارجی برای ورود به بازار ایران می‌شود.

در نهایت در بهبود زیرساخت‌هایی که اشاره کردید سهمی متوجه دولت است و سهمی متوجه بخش خصوصی، به نظر شما سهم بخش خصوصی در این میان چیست؟

دولت و بخش خصوصی هر یک موانع و مشکلاتی برای بهبود ساختارها پیش رو داشته‌اند.برای این تغییر ما نیاز به یک انقلاب داریم تا شرایط بهبود فراهم شود. اگر دولت قدمی در این زمینه بردارد، بخش خصوصی در کنار دولت خواهد بود و به همان سمت حرکت خواهد کرد.بنابراین دولت باید نخستین قدم‌ها را بردارد و پس از آن بخش خصوصی مسیر دولت را دنبال خواهد کرد.

***

محمدرضا میخچی:

برای عضویت باید از تولیدات حمایت کنیم

محمدرضا میخچی، عضو هیأت مدیره شرکت ابرتجارت کاسپین معتقد است که عضویت در سازمان تجارت جهانی الزامی است و با حمایت از بخش تولید می‌توانیم به آن دست پیدا کنیم.

با توجه به شرایط امروز به نظر شما آیا ایران می‌تواند در یک بازه زمانی کوتاه آماده پیوستن به سازمان تجارت جهانی شود؟

شرایط فعلی به‌نوعی به سمت شرایط پساتحریم می‌رود. حقیقت آن است که چه در شرایط تحریم و چه غیر‌تحریم تاجر راه کسب‌وکار خود را پیدا می‌کند. آنچه در این میان از تحریم‌ها مهم‌تر است، موانع و مشکلات داخلی است. قوانین و آیین‌نامه‌ها هستند که مسیر حرکت کسب‌وکار را با مشکل روبه‌رو می‌کند، به آن سلایق متفاوت مدیریتی، نداشتن استراتژی مناسب در امور اقتصادی، بی‌ثباتی در حمایت‌های نابجای تولید را بیفزایید.

این آسیب‌ها سبب شده‌اند که ساختار اقتصادی ما دچار مشکل شود و آمادگی لازم برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی وجود نداشته باشد. به هر حال ایران همیشه به آنچه می‌خواهد دست پیدا می‌کند، اما قدر مسلم این است که بخش‌خصوصی با توجه به مشکلات موجود آمادگی این عضویت را ندارد.

با توجه به صحبت شما، دوستان دیگر در بخش صنعت و تولید هم بر این عقیده هستند که پیوستن به سازمان باعث از بین رفتن صنایع و تولیدات ما می‌شود. چگونه می‌توان مانع این تهدید شد؟

آنجا که من درباره حمایت از بخش تولید صحبت کردم، دقیقا جایی است که می‌توان مانع از بین رفتن صنایع داخلی شد. ما تا زمانی که حمایت‌های لازم را از دولت دریافت نکنیم و نتوانیم با گرفتن تسهیلات، کیفیت صنایع خود را ارتقا بدهیم بی‌شک در این پروسه آسیب‌پذیر خواهیم بود. اما باید این را هم بدانیم که هر چقدر این پروسه به تعویق بیفتد اقتصاد ما آسیب بیشتری خواهد دید. ما در بسیاری از بازارها به دلیل عدم عضویت در WTO آسیب می‌بینیم.

آیا همه این آسیب‌ها متوجه دولت است یا بخش‌خصوصی نیز در این حوزه کم کاری داشته است؟

نمی‌توان گفت که بخش‌خصوصی کم کاری نداشته است، اما تصمیمات دولتی در این کم کاری اهمیت دارد. در دولت قبل آمدند و به جای تسهیلات بانکی به صنایع، همه منافع را به بخش مثلا مسکن اختصاص دادند. آسیب این تصمیم نامناسب تا امروز امتداد پیدا کرده و دولت جدید را نیز درگیر کرده است. حال برنامه‌های نامناسبی هم که دولت فعلی در پیش گرفته سبب خواهد شد صنایع ما در آینده بیشتر آسیب ببینند.

حال با همه این شرایط باید به سازمان تجارت جهانی پیوست؟

اگر ما به این سازمان نپیوندیم از عرصه رقابت جهانی باز خواهیم ماند. تعرفه‌های گمرکی فقط برای ورود کالا کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه صادرات کالا نیز تعرفه‌های پایینی خواهد داشت و در آن زمان ما به لحاظ قیمت و ارزانی کالا می‌توانیم وارد عرصه رقابت جهانی شویم.بنابراین پیوستن به سازمان تجارت جهانی ضروری است.

***

سیدحسین سلیمی:

با مذاکره می‌توان تهدید‌ها را به حداقل رساند

سیدحسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران معتقد است که با مذاکره در مسیر زمان می‌توان آماده پیوستن به سازمان تجارت جهانی شد.

با توجه به شرایط فعلی ارزیابی شما از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی چگونه است؟

در شرایطی که تحریم‌ها در حال برداشته شدن است، اگر ما بخواهیم وارد بازار جهانی شویم و از این فرصت بهره ببریم مهم‌ترین قدم در این مسیر پیوستن به سازمان تجارت جهانی است.در اصل برای رشد اقتصادی که ما در نتیجه برداشته شدن تحریم‌ها به دنبال آن هستیم این مقوله یکی از الزامات رسیدن به هدف است. اما عضویت در این سازمان برای ما زمان بر است.

در اصل مذاکره ما با سازمان است که در این پروسه اهمیت دارد. ما برای واردات و صادرات و یکسری تعرفه‌ها می‌توانیم با سازمان وارد مذاکره شویم. سازمان یک بازه زمانی تعیین می‌کند و می‌گوید در این بازه زمانی تعرفه‌ها را به فلان مقدار برسانید. آنچه گفته می‌شود با پیوستن به سازمان سقف تعرفه‌ها در نهایت نباید بالای 5درصد باشد.

آن زمان است که شما عضو سازمان شده‌اید، اما برای رسیدن به آن جایگاه هر کشور به فراخور نیاز و شرایط بین دو تا هفت سال زمان نیاز دارد تا خود را برای عضویت و تعرفه نهایی آماده کند. ضرورت ساختار اقتصاد ما نیز این است که به این هدف برسیم و با متناسب کردن تعرفه‌ها با استاندارد‌های سازمان بتوانیم وارد تجارت جهانی شویم. بنابراین به نظر من عضو شدن در این سازمان جزو الزامات است اما زمان‌بر است.

برخی معتقدند که با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی تولیدات ما در خطر قرار می‌گیرد. آیا این اتفاق غیر‌قابل تمهید است یا اینکه می‌توان در این بازه زمانی تولیدات‌مان را از نابودی نجات دهیم؟

بحث تولیدات ما، بحث رقابت‌پذیری است. تا وقتی ما دروازه‌ها را به اسم حمایت از تولید ببندیم، تولیدات ما بهبود پیدا نمی‌کنند چون با مقوله رقابت‌پذیری درگیر نشده‌اند. تاکنون گفته می‌شد تحریم‌ها دست صنایع و تولیدات ما را بسته است. این مقوله درستی بود، چون تولید‌کننده ما مانند کشتی‌گیری بود که دستش را بسته‌اند و از او می‌خواهند کشتی بگیرد.

اما اکنون این موانع برداشته شده است. با برداشتن موانع بانکی و استفاده از سرمایه‌های خارجی و مراودات بانکی ما فضای لازم را برای ارتقای تولیدات‌مان داریم و می‌توانیم در یک بازه زمانی دو ساله سطح تولیدات‌مان را ارتقا دهیم و آماده رقابت‌پذیری شویم. اما اگر آن زمان همچنان برای کالای خارجی تعرفه بالا بگذاریم، تولید‌کننده ما نیز دلیلی برای ارتقای کیفیت تولیدش نمی‌بیند و همچنان درجا خواهیم زد. باید بپذیریم رقابت تنها مقوله‌ای است که صنایع ما را به حرکت وا می‌دارد.

اما این‌گونه نیست که بگوییم که بخواهیم صنایع‌مان را نادیده بگیریم و به قیمت پیوستن به سازمان صنایع‌مان را نابود کنیم. نه باید زمان داد به صنایع تا با استفاده از پتانسیل‌های موجود کیفیت‌شان را ارتقا دهند و آماده این ورود به تجارت جهانی شوند.

پس با توجه به صحبت‌های شما با خرید یک بازه زمانی ما تبعاتی را با این عضویت نخواهیم داشت؟

بله ما با مذاکره می‌توانیم این تبعات را به تأخیر بیندازیم و تا حد ممکن از اثرات تخریب آنها بکاهیم. این مسئله فقط مشکل کشور ما نیست و بسیاری از کشورها با این مشکلات روبه‌رو بودند، اما رفته‌اند و با مذاکره موانع را برطرف کرده‌اند. موانع قدم به‌قدم رفع شده و یک شبه تغییری ایجاد نکرده‌اند تا صنایع را به خطر بیندازد. در هر سال تعرفه‌های ورود و خروج را کاهش داده‌اند تا در نهایت به تعرفه استاندارد رسیده‌اند. بنابراین با مذاکره ایران و تیم سازمان جهانی می‌توان قدم به قدم پیش رفت و به حد مطلوب رسید.