انتظارهای اقتصادی برای تغییر چهره ایران در شرایط پساتحریم متعدد است. بخشی از این انتظارها معطوف به کاهش اتکای ایران به صادرات نفتی و توسعه صادرات غیرنفتی است. عمده کالاهای شناخته شده ایران در بخش صادرات غیرنفتی، شامل کالاهایی چون پسته، خاویار، زعفران و فرش است. در دوران تحریم، کشورهای رقیب ایران فرصت مناسبی برای جذب خریداران خارجی و به دست آوردن حداکثری میادین فروش این اقلام داشتند. اکنون ایران برای بازگشت به شرایط پیش از تحریم مسیر پر رقیب و دشواری در پیش دارد. خبرها حکایت از آن دارد که ایالات متحده بهعنوان یک بازار صادراتی بزرگ و پررونق، درآستانه معاملات جدید با ایران در بخش غیرنفتی قرار دارد اما ایران تا چه حد میتواند روی این بازار حساب باز کند و اساساً آیا جایگاه از دست رفته ایران بهویژه در بخش صادرات فرش قابل ترمیم خواهد بود؟
درصدهایی که باید جابهجا شوند
بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز، در طول دوران تحریم، عدم صادرات فرش ایرانی به آمریکا، ضربه بزرگی به صادرات فرش این کشور وارد کرده بود. درواقع از سال 2009 میزان صادرات فرش این کشور تا حدودی 33درصد کاهش را تجربه کرد که این یعنی وارد شدن خسارت مالی به حدود 2 میلیون نفر از فعالان این عرصه متشکل از کارگر، فرشباف، تاجر و. . . اما اکنون و در شرایط پساتحریم ایران آماده یک جهش در بخش صادرات اقلام غیرنفتی و بهویژه فرش قرار گرفته است.
پایگاه خبری الجزیره در مقالهای مینویسد: صنعت فرش ایرانی با قدمتی چند صد ساله، در سایه تحریمها در انزوا قرار گرفته بود، اگر چه برگزاری نمایشگاههای بینالمللی فرش بخش بزرگی از تلاشهای دولت این کشور برای جذب خریداران خارجی فرش را شامل میشد، اما این تلاشها در کنار از دست دادن خریداران پر اشتیاقی چون ایالات متحده چندان کارآمد به نظر نمیرسید. اکنون در شرایطی که فرش ایرانی فرصت درخشش مجدد را دارد، باید دید لغو تحریمها تا چه حد درصدهای صادراتی را تغییر میدهد و آیا درصدهای صادرات ایران به شرایط پیش از تحریم نزدیک خواهد شد یا خیر.
در شهر خبری نیست، هست؟!
نشریه یو اس نیوز، در گزارشی با نام «خاویار ایرانی آماده خوردن است» به آغاز مجدد صادرات اقلام غیرنفتی ایران به ایالات متحده اشاره میکند. براساس این مقاله، آغاز به معامله در بخش خطوط هوایی و عقد قراردادهای دولتی، از سوی مقامات ایرانی با کشورهای اروپایی و سفرهای مقامات ایرانی به اروپا، نشان میدهد در تهران، پایتخت ایران تصمیمهای مهمی در حال شکل گرفتن است.
با این حال هنوز هم برخی شرکتهای دو طرف ایرانی و آمریکایی در فهرستهای خود محدودیتهای تجاری پیشین را بهطور رسمی یا محسوس لغو نکردهاند و آغاز کردن این روابط همچنان پیشرفت چشمگیری نداشته است. این نشریه با اشاره به پتانسیل صادراتی اقلامی مثل خاویار، پسته و فرش ایرانی مینویسد: انتخابات پیشرو در آمریکا و تحولات انتخاباتی در مجلس ایران میتواند بر بسیاری از بخشهای اقتصاد و تا حدودی بر صادرات غیرنفتی این کشور تأثیرگذار بوده و روند شکلگیری معاملات را تسریع بخشد.
استارتی قوی برای حرکت به سمت موفقیت
نشریه بیزینس اینسایدر به نقل از آسوشیتدپرس در خصوص توسعه صادرات فرش ایران در شرایط پساتحریم مینویسد: بازار فرش ایران مانند بسیاری از بازارهای صادراتی این کشور به سبب تحریمها فشار زیادی را متحمل شده، اکنون فرشبافان ایرانی انتظار دارند به روزگار پر موفقیت گذشته باز گردند، روزگاری که تا یک پنجم از واردات فرش ایالات متحده به ایران تعلق داشت اما مسیر بازگشت ایران به روزهای خوش گذشته چندان هموار به نظر نمیرسد.
در غیاب ایران، کشورهایی چون هند، پاکستان و چین تلاش کردند با ارائه فرشهای ارزان قیمتتر، جایگاه ایران را به خود اختصاص دهند. بر این اساس، نیازسنجی کامل بازار آمریکا و تولید فرش با کیفیت بیش از هر زمان دیگر اهمیت دارد. بر این اساس به نظر میرسد، جلب نظر خریداران با برنامهریزی و استارتی قوی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
کنار زدن رقبای پرشمار مهارت میخواهد
بنا بر مقالهای که از سوی خبرگزاری رویترز منتشر شده، در طول سالهای تحریم، غیبت صنعت فرش ایران در ایالات متحده، پای رقبای ثانویه و حتی ثالث را به رقابت بر سر صادرات فرش در این کشور باز کرد.فرشهایی که اغلب کیفیتی نه در حد فرش ایرانی ولی با قیمتی به مراتب پایینتر از فرشهای این کشور داشتند.
حضور این رقبای پرشمار چینی، هندی، پاکستانی و. . . در میدان رقابت، کار بازگشت ایران به عرصه تجارت را دشوار کرده است. مقامات صنعت فرش این کشور اکنون با چند چالش جدی روبهرو هستند:
*کنار زدن رقبای متعدد برای جلب نظر خریداران آمریکایی
*افزایش کیفیت و تکنیک و نشان دادن اهمیت خرید فرش ایرانی
*افزایش شعب معتبر فروش فرش ایرانی در شهرهای بزرگ و تجاری آمریکا
*حمایت از بافندههای کشور و اعطای تسهیلات تولید به آنان.