سرمایه گذاری در معاملات انتفاعی

در این مطلب برخی شرایط سرمایه گذاری در معاملات انتفاعی را بررسی کرده ایم.

1- شرایط زندگی امروز آسیب شناسی خاص خود را احتیاج دارد. مثلا امکان دارد در موعد معینی شما احتیاج مبرم به سرمایه خود پیدا کنید ولی برادرتان نتواند آن را پرداخت کند و مسائل حاشیه ای در اثر ابهام در قرارداد به وجود بیاید و باعث دلخوری شود. بهتر است یا مبلغ فوق را به برادرتان قرض الحسنه با مدت معلوم بدهید و وجوه اضافه نگیرید یا از عقود شرعی ساده و مناسب استفاده کنید.

افراد می توانند در قالب وکالت برای«سرمایه گذاری معاملات حلال توسط عامل» یا  «مشارکت» استفاده کنند که موضوع وکالت آنها کلیه معاملات حلال می تواند باشد.

یا با  «مضاربه» سرمایه خود را به شخص امین بسپارند که موضوع وکالت آن صرفا در امور تجاری و بازرگانی است.

فرم قراردادهایی که بالا توضیح دادیم، می تواند در قالب وکالت برای  «سرمایه گذاری عامل در معاملات انتفاعی حلال» باشد. محدودیت های آن کمتر می شود. یعنی ممکن است سرمایه آن غیر نقدی باشد یا در معاملات انتفاعی غیر تجاری صرف شود.

 2- صاحب سرمایه می تواند شرط کند؛ اگر خسارتی به اصل سرمایه وارد شد، عامل آن را جبران کند. بنابراین می توان قرارداد صلحی به قرارداد  (وکالت عام، مضاربه، مشارکت و. . .) اضافه کرد و براساس صلح که عقد لازم است، عامل هر نوع زیان سرمایه مالک را بر عهده بگیرد. دقت کنید با امضای صلح نامه فوق، عامل زیان دیده حداکثر اصل برگرداندن سرمایه مالک را عهده دار می شود، نه آنکه اصل و فرع را در طرح زیان دیده تعهد کند. امیدواریم این امضاها آگاهانه باشد. در چارچوب بالا این صلح نامه در ماده ششم ذکر شده است.

 3- اگر عامل در کار تجاری  (بازرگانی) افراط و تفریط کند، ضامن سرمایه است. ولی به طور کلی مسئولیت عامل در حفظ سرمایه نقش امین است.

4- در معاملات فرقی بین افراد حقیقی و حقوقی مثل بانک نیست. تمام قراردادهای بانکی و دولتی بین افراد حقیقی نیز صحیح است. در صورتی که عقود شرعی بانکی بین اشخاص حقیقی اجرا شود، با رعایت شرایط، صحیح و حلال است و فرقی بین بانک و اشخاص حقیقی وجود ندارد.

5- در اسلام عزیز در نظر گرفتن بهره از اصل سرمایه رباست. سود علی الحساب یک مبلغ توافقی برای کاهش ریسک ناشی از تعهدات افراد است و طی دوره ای که هنوز صورت حساب سود و زیان مشخص نشده، به صاحب سرمایه پرداخت می شود و برای اینکه ربا نباشد، افراد باید به عنوان  «علی الحساب بودن» آن پایبند باشند، در غیر این صورت تفاوت ماهوی با ربا نخواهد داشت. در واقع افراد در ابتدای دوره توافقی درباره سود معامله دارند.

مثلا 40درصد از کل سود برای صاحب سرمایه و 60درصد از کل سود معامله برای عامل توافق می شود و سرمایه برای مدت معینی مثلاً یک سال در اختیار عامل قرار می گیرد. در این مدت، مبلغ علی الحساب به صاحب سرمایه پرداخت می شود  (که خیلی مهم نیست درصدی نسبت به اصل سرمایه باشد یا درصدی از سود سرمایه گذاری) و در پایان دوره پس از حساب و کتاب کل سود و زیان معامله، اگر علی الحساب پرداختی کمتر از حق صاحب سرمایه بود، عامل حق او را براساس توافق اول دوره  (نسبت از کل سود) به او پرداخت می کند و اگر علی الحساب پرداختی بیشتر از حق صاحب سرمایه بود، صاحب سرمایه باید آن را به عامل برگرداند. لازم است عنوان علی الحساب واقعی باشد و در پایان دوره سهم افراد از کل سود و زیان برآورد شود.

 6- با توافق اولیه در قرارداد، پرداخت سود علی الحساب تا پایان دوره مالی  (حداکثر به مدت قرارداد یا اعلام ورشکستگی عامل) ادامه دارد. پس پرداخت سود علی الحساب قطعیت ندارد.

 7- طرح یک سوال: مبلغ 9میلیون تومان وجه نقد از شخصى به عنوان قرض الحسنه و مضاربه مشارکتى دریافت کرده تا ماهانه به صورت تضمینى 4درصد سود مشارکت آن را به طور على الحساب به حساب وى واریز کنم، این توافقنامه به مدت یک سال منعقد شده و مورد رضایت طرفین است، آیا این معامله مباح است یا ربوى؟

جواب: قرارداد باید تحت عنوان مضاربه تنظیم شود نه تحت عنوان قرض الحسنه و باید منافع و سود مضاربه را به طور مشاع تعیین کنند. مثل نصف یا دوسوم نه به طور مبلغ معین در هر ماه، ولى بعد از قرارداد مضاربه به طور صحیح شما مى توانید ماهانه على الحساب مبلغى بابت سهم سود مشاع به شخص مذکور بدهید و در آخر مدت قرارداد کم یا زیادى سهم سود مشاع ایشان را تصفیه یا باهم مصالحه کنید.
ادامه دارد...

دکترای حقوق خصوصی