زیرساخت‌های صادراتی ایران ناتوان از رقابت

 «روسیه خواستار واردات محصولات کشاورزی و مواد‌غذایی از ایران است. بازرگانان و تولیدکنندگان آماده حضور در بازار جدید اروپا باشند و از این فرصت به‌دست آمده بهره ببرند.» این جمله‌ها چند روزی است که با مطالعه و بی‌مطالعه از زبان مدیران و مسئولان مربوط در اخبار رسانه‌ها مطرح می‌شود و موج تازه‌ای در کشور ایجاد کرده است.
نیاز روسیه به 60 قلم محصول کشاورزی و مواد‌غذایی (میوه، سبزی، صیفی و محصولات گوشتی و پروتئینی) و تمایل به تامین آنها از ایران به‌عنوان نزدیک‌ترین کشوری که با این کشور دارای اشتراکات فرهنگی و اجتماعی است، همچنین قیمت ارزان‌تر این کالاها، می‌توانست فرصت مناسبی برای بخش کشاورزی و صنایع وابسته کشورمان ایجاد کند. از سال‌ها
(دهه‌ها)ی اخیر که کشور از نظر اقتصادی زیر فشار تحریم‌های غرب قرار دارد، اگر دولتمردان و مسئولان وقت به بخش کشاورزی و صنایع وابسته به آن توجه کافی می‌کردند و مزیت اقتصاد کشور را بر پایه کشاورزی می‌گذاشتند، اکنون نه‌تنها با رشد منفی 8میلیارد دلاری بازرگانی کشاورزی روبه‌رو نبودیم بلکه همراه با برنامه‌های سند چشم‌انداز توسعه 20 ساله، به یکی از تامین‌کنندگان مواد‌غذایی و محصولات کشاورزی در منطقه تبدیل می‌شدیم. در روزهای اخیر وزارت جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی ایران و استان‌ها و تشکل‌ها و اتحادیه‌های تولیدی در کشور به تکاپو افتاده‌اند و هر کدام جداگانه با فرستادن نمایندگان خود به روسیه می‌خواهند گوی سبقت را از هم بربایند و اقدام به صادرات کنند. تصمیمات شتابزده و احساسی، اقدامات سلیقه‌ای و بدون برنامه، موازی‌کاری بخش دولتی و خصوصی بدون در نظر گرفتن امکانات تولید و آماده‌سازی زیرساخت‌های صادراتی در این زمینه نه‌تنها کارساز نخواهد بود بلکه بر مشکلات و حتی قیمت‌های داخلی کالاها نیز می‌افزاید.
در تولید برخی از محصولات مانند مرغ، تخم‌مرغ و سبزی و صیفی مازاد نیاز در کشور وجود دارد اما این کالاها تنها برای مصرف در داخل و براساس نیاز و سلیقه مصرف‌کنندگان ایرانی تولید شده و مشتری صادراتی ندارند. برای نمونه، معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی برای صادرات مرغ، سیاست تولید مرغ سایز را ارائه داده است اما هنوز نتیجه قابل اعتنایی در این زمینه به دست نیاورده و کمابیش مرغداران براساس خواست و سلیقه مصرف‌کنندگان داخلی مرغ‌های چاق پرچرب با وزن بالا تولید می‌کنند که حتی در کشورهای آسیایی مانند عراق هم خواهان ندارد. در زمینه تخم‌مرغ نیز وضعیت به همین شکل است و کیفیت تخم‌مرغ‌های تولیدی ضمانتی برای فروش در بازارهای خارجی ایجاد نمی‌کند.

مرغداران تایلند گوی سبقت را ربودند
سعید اصغری‌فرد، دبیر انجمن صنایع طیور ایران، در این باره اظهار می‌کند: تولیدات ما هنوز استانداردهای لازم را برای صادرات ندارند و اعضای انجمن صنایع طیور برنامه‌ای برای صادرات ارائه نداده‌اند. روسیه قرار است مرغ مورد نیاز خود را از تایلند تامین کند و گران شدن مرغ در تایلند این موضوع را تایید می‌کند.
وی تاکید می‌کند: با شناختی که از تولیدکنندگان و تشکل‌های مربوط داریم، هنوز کسی برنامه‌ای برای صادرات نداده و البته سفارشی نیز از سوی روسیه انجام نشده است. تولیدات ما استانداردهای لازم صادراتی را ندارند و برای صادرات مرغ و تخم‌مرغ اگر طرف روسی تخفیفاتی بدهد، می‌توان بخشی از ظرفیت‌های تولیدی را به صادرات اختصاص داد.
اصغری برای صادرات تخم‌مرغ امیدوارتر است و می‌گوید: در صادرات تخم‌مرغ دست ما بازتر است و بخشی از تولید تخم‌مرغ در کشور دارای استانداردهای قابل قبول هستند اما برای مرغ زمینه‌ها و زیرساخت‌ها باید آماده شود.

کیفیت محصولات کشاورزی قابل تغییر است
برای صادرات سبزی و صیفی نیز با موانعی مواجه هستیم. بخشی از این مشکلات و موانع به باقیمانده‌های شیمیایی در محصولات کشاورزی و استفاده بی‌رویه از سموم و آفت‌کش‌ها مربوط می‌شود. بخش دیگر نیز به نداشتن امکانات و شبکه‌های بهداشتی حمل‌و‌نقل محصولات و مواد‌غذایی اختصاص دارد.
امــــا شــــمس‌علـــی هادی‌زاده معلــــم، رییس کمیســـــیون کشـــاورزی                                                                  اتاق بازرگانی ایران، معتقد است: کیفیت محصولات کشاورزی به‌آسانی قابل تغییر است و می‌توان در اندک‌زمان این تغییرات را ایجاد و براساس سلیقه و خواست مصرف‌کنندگان و مشتریان اروپایی محصول را تولید کرد.
وی تاکید می‌کند: برای دستیابی به این مهم، تنها باید بازار هدف را شناسایی و طبق خواسته و نیاز آنها کالا تولید کرد. حجم بالایی از محصولات کشاورزی ما قابل رقابت در بازارهای صادراتی هستند و توان رقابت را در این زمینه داریم.
حال باید دید که وزارت جهاد کشاورزی با توجه به بحران منابع آبی کشور، ابهام در کیفیت و سلامت برخی محصولات کشاورزی و مواد‌غذایی، وجود شبکه گسترده دلالی در بازاررسانی محصولات و نابسامانی بازار داخلی، آیا می‌تواند از حضور در بازار روسیه طرفی ببندد؟