دلیل رفتار هیجانی افراد حقیقی‌ در بورس

وزیر اقتصاد در اتاق بازرگانی ایران دلیل سقوط نماگرهای بورس را بروز رفتارهای هیجانی افراد حقیقی فعال در این بازار پرهیاهو اعلام کرد و گفت: «برخی افراد با انتشار برخی اخبار تصمیمات عجولانه‌ای می‌گیرند که توصیه می‌کنیم برای حضور در بازار سهام برمبنای اطلاعات و مشورت با افراد متخصص تصمیم‌گیری کنند.» بورس اگر امروز با سهامداران حقیقی هیجان‌زده مواجه شده، به دلیل مولفه‌ها و عواملی است که به بروز این رفتار دامن زده است. سهامدار حقیقی به‌طور ناخودآگاه از خود رفتار هیجانی بروز نمی‌دهد، مگر زمانی که با از دست دادن اعتماد شاهد بالارفتن ریسک‌های موجود باشد.

در حال حاضر ریسک تصمیم‌های یک‌شبه در حوزه‌های تصمیم‌گیر کلان مدیریتی از موضوع تاثیر مثبت بیانیه هسته‌ای فراتر رفته و واکنش انفعالی متولیان بازار سهام در مواجهه با این ریسک‌ها بر رفتار هیجانی معامله‌گران این بازار دامن زده است. بازار سهام ایران با دو مشکل اساسی عدم اعتماد سهامداران و کمبود نقدینگی مواجه است. تا زمانی‌که موضوع اعتماد گریزپای سرمایه‌گذاران در بازار سهام به سرانجام امنی دست نیابد، نمی‌توان انتظار چندانی برای سرازیر شدن نقدینگی تازه در شریان این بازار داشت. نحوه واکنش متولیان بازار سهام ایران در روزهای آغازین سال نو با سرمایه‌گذارانی که به بهانه بیانیه امیدوار‌کننده هسته‌ای در لوزان دوباره علاقه‌مند به حضور در بازار سهام شده بودند، درس بزرگی بود که شاید برای عدم تکرار آن باید سرلوحه متولیان جوان بر سر کار آمده در بازار قرار داد.

وقتی متولی بازار سهام در مواجهه با نقدینگی 960 میلیارد تومانی سرازیر شده در بازار سهام دست و پای خود را گم می‌کند و با وجود میل باطنی رفتارهایی در جهت از دست دادن آن به جای حفظ کردنش انجام می‌دهد، نباید انتظار داشت که سرمایه‌گذار خرده‌پا و حقیقی‌های از همه‌جا بی‌خبر این بازار با احساس اندک تهدیدی برای سرمایه خود، هیجان‌زده از بازار خارج شود. رفتارهایی همچون محدودیت سفارش خرید یا فروش برای کارگزاران یا اعلام عجیب 20 عرضه اولیه سهام در روزهایی که بازار نیاز به بازیابی خود پس از یک‌سال رکود کمرشکن داشت، نتیجه‌ای جز کاهش بی‌اعتمادی سهامداران نخواهد داشت.

در شرایطی که سهام شرکت‌های بزرگ بورسی با 50 درصد افت قیمت و حتی بیشتر مواجه شده بودند، به‌نوعی سهم‌های موجود در بازار را به عرضه‌های اولیه‌ای تبدیل کرده بود که برای جذب پول جدید لحظه‌شماری می‌کردند. اما اعلام عرضه‌های اولیه جدید انگیزه مجدد برای خریداران تازه‌نفس را کور کرد. چنین رفتارهایی بر هیجان‌زدگی سهامداران حقیقی که همواره به رفتار حقوقی‌ها و بازیگران بزرگ این بازار می‌نگرند، خواهد افزود. در حال حاضر بازیگران بزرگ بورس یا همان حقوقی‌ها با وجود درخواست‌های مکرر متولیان بازار سهام ازجمله وزیر اقتصاد مبنی بر حمایت از این بازار، راه و روش یک دهه گذشته را می‌پیمایند. مدارا با رفتار کج‌دار و مریز نهاد‌ها و بازیگران ماجراجو که سر ناسازگاری با جریان مدیریتی جدید دارند، چیزی جز افزایش هزینه برای بازار سهام و بی‌اعتمادی گسترده در این بازار ندارد.

* کارشناس بازار سهام