دست ایران کوتاه از فناوری های استراتژیک

مهم ترین نقدی که به قراردادهای خودرویی پسابرجام وارد بوده، میزان تیراژ در نظر گرفته شده محصولات در این قراردادها بوده است. کارشناسان از همان ابتدا معتقد بودند با تیراژ کمتر از 200 هزار دستگاه، قراردادهای جدید منجر به تولید محصولات اقتصادی و همچنین دستیابی به فناوری های استراتژیک نخواهد شد. 

موضوعی که کارشناسان در دفاع از نقد خود به جوینت ونچرها خودرویی مطرح می کردند، دست نیافتن به یک محصول استراتژیک در این قراردادها بود؛ محصولاتی که خودروسازان ایرانی بتوانند با تکیه بر تیراژ بالای آنها، عمق ساخت داخل را افزایش داده و به گسترش بازارهای صادراتی با قیمت رقابتی امیدوار باشند. البته سال هاست که به غیر از پراید کهنه سال، پای محصول استراتژیک دیگری به بازار خودروی ایران باز نشده و حالا هم به غیر از کوییدهندی چشم امیدی به تبدیل شدن محصولات جدید به محصولات استراتژیک نیست. اما آیا می توان دست پیدا نکردن به محصولات و فناوری های استراتژیک را به عنوان یک تهدید تلقی کرد؟

امیرحسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران و کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می گوید: «برای اینکه ما بتوانیم فناوری های خود را در صنعت خودرو توسعه دهیم باید محصولی داشته باشیم که از نظر اقتصادی بتوانیم آن را به تولید انبوه برسانیم. مثلاً یک موتور را روی شش محصول سوار کرده تا مجموعه تولیدات به یک میلیون دستگاه برسد تا بتوانیم روی آن محصول سرمایه گذاری کنیم.

اکنون در قراردادهای جدید خودرویی رسیدن به چنین تیراژی با توجه به تنوع و تیراژ محصولات دور از ذهن است.» او ادامه می دهد: «نداشتن محصولات استراتژیک که بتوانیم آن را در تیراژ بالا تولید کنیم تا براساس آن توسعه فناوری صورت بگیرد، یک نگرانی مهم است. از این موضوع مهم تر نرسیدن به فناوری راهبردی استراتژیک است که در هیچ یک از قراردادهای خودرویی تعریف نشده است. با توجه به شرایط بین المللی کشور ما که هر لحظه با تهدید تحریم مواجه است، ما باید به سمت داشتن فناوری های استراتژیک پیش برویم تا اگر مجدد تحریم ها شکل گرفت ابزاری برای تهدید صنایع بزرگ ما همچون صنعت خودرو وجود نداشته باشد. همان اتفاقی که پیش از این درباره قراردادهای خودرویی در زمان تحریم ها برای ما رخ داد.»

کاکایی با اشاره به میزان ساخت داخل قطعات در نظر گرفته شده در قراردادهای خودرویی، تصریح می کند: «در بهترین حالت میزان ساخت داخل قطعات محصولات جدید در ایران به 70 درصد خواهد رسید و طبیعتا آن 30درصد همان فناوری های استراتژیک هستند که باز هم شرکای خارجی حاضر به دادن آنها به ایران هم به دلایل سیاسی و هم به دلایل صرفه اقتصادی نیستند.»

فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو اما اهمیت این دو موضوع را کم می داند و در گفت وگو با «فرصت امروز» در این زمینه اظهار می کند: «اصولا خودرو محصولی است که اگر بخواهیم خارج از چرخه جهانی تولیدش کنیم، اقتصادی نخواهد بود. شدنی است اما هزینه تمام شده آن به قدری بالا می رود که صرفه اقتصادی نخواهد داشت. بنابراین دیده نشدن این موضوع در قراردادهای خودرویی اهمیت چندانی ندارد و این نگرانی موضوعیت ندارد زیرا اگر همه این فناوری ها نیز به ما داده شود، تا زمانی که ما نتوانیم برای یک بازار بزرگ تولید کنیم، استفاده از آنها صرفه اقتصادی نخواهد داشت.» این کارشناس صنعت خودرو درباره محصول استراتژیک نیز می گوید: «محصول استراتژیک را بازار تعیین می کند، اینکه ما بخواهیم در پشت درهای بسته محصول استراتژیک برای یک بازار تعریف کنیم، صحیح نیست و تاکنون هم نتیجه خوبی از این عملکرد نگرفته ایم. در همه جای دنیا قیمت یک محصول تعیین کننده استراتژیک بودن آن است و باید شرکت های طرف قرارداد چنین محصولی را دارا باشند. مثلاً پژو چنین محصولی را ندارد اما کویید رنو قابلیت تبدیل شدن به این محصول را دارد.»

زاوه معتقد است: «اینکه عمق ساخت داخل یک محصول بالا نباشد، لزوما تهدید نیست زیرا حجم بازار شرکت خارجی را نیز تهدید می کند. زمانی که پژو از ایران رفت، میزان ساخت داخلش در ایران بسیار زیاد بود بنابراین درآمد پژو در بازار ایران قابل توجه نبود. در صورتی که حجم فروش رنو در بازار ایران زیاد بود و همین موضوع باعث شد که این بازار را ترک نکند.»

ارتباط با نویسنده : dadashloo@gmail.com