درس‌هایی از نایت، خالق نایک

فیل نایت (Phil Knight ) زمانی فهمید کارآفرین است که در یک کلاس کوچک در مدرسه کسب‌وکار استنفورد نشسته بود: «این کلاس برای من همان لحظه «آهان!» بود. استاد درباره اشخاص کارآفرین توضیح می‌داد و من متوجه شدم که با من حرف می‌زند. به یاد دارم که به خودم گفتم این دقیقا همان کاری است که می‌خواهم انجام بدهم.»

فیل نایت، موسس برند معروف نایک(Nike) است؛ برندی که در تولید کفش ورزشی در جهان یکه‌تازی می‌کند. در سال 1964 او به همراه بیل باورمن (Bill Bowerman) این کمپانی را راه‌اندازی کرد؛ کمپانی که در ابتدا با 600 دلاری که خود نایت داشت و 600 دلار شریکش آغاز به کار کرد و هم‌اکنون از موفق‌ترین برندهایی است که ورزشکاران و آدم‌های معروف جهان از آن استفاده می‌کنند. «در ابتدا نمی‌توانستیم شرکت‌مان را تاسیس کنیم، چون هیچ پولی نداشتیم. ما به طور مستقل بازاریابی می‌کردیم، هنوز هم همین‌طور است، تا زمانی که به شماره یک این صنعت تبدیل شدیم.» نایت در کسب‌وکار مردی رویایی است، چراکه چگونگی تولید و عرضه محصول در جهان را تغییر داد. فیل نایت از استراتژی‌هایی درباره موفقیتش از یک کسب‌وکار کوچک تا مدیرعاملی برترین تولیدکننده کالای ورزشی در جهان می‌گوید.

هزینه‌ها را پایین نگه دارید

یکی از راه‌هایی که فیل نایت، نایک را به یکی از برندهای جهانی تبدیل کرد، پایین نگه داشتن هزینه‌ها بود. نایت عملیات تولیدش را در آسیا متمرکز کرد؛ جایی که می‌توانست نسبت به آمریکا دستمزد کمتری به کارگران بپردازد. البته او به خاطر پرداخت دستمزد کمتر از 10 دلار در روز مورد انتقادهای زیادی قرار گرفت اما منتقدانش این حقیقت را نادیده می‌گرفتند که نایت اغلب دستمزد کارکنانی را که در کارخانه‌های تولید محصولات نایک کار می‌کردند، دو برابر می‌‌‌کرد. این استراتژی نوآورانه به نایت کمک کرد تا امپراتوری کسب‌وکارش را بسازد، مشاغل زیادی برای افراد کم‌بضاعت ایجاد کند و محصولاتی باکیفیت را با قیمتی منطقی به خریداران ارائه دهد.

برای برند شدن راه‌های خلاقانه پیدا کنید

در سال‌های اولیه تاسیس نایک، کمپانی بودجه فراوانی برای بازاریابی نداشت. نایت می‌دانست که غیرممکن است کمپانی‌اش بتواند از پس هزینه‌های هنگفت تبلیغات تلویزیونی و مجلات برآید. بنابراین تصمیم گرفت به ورزشکاران پول پرداخت کند تا لباس‌هایی را که با برند نایک است، بپوشند. این استراتژی باعث شد نایک دیده شود البته با قیمتی کمتر نسبت به تبلیغاتی که در رسانه‌ها وجود داشت. نایک همچنان به این راهکار پایبند است و ورزشکاران نایک‌پوش کسانی مثل مایکل جردن، لهبرون جیمز، کوبی برایانت (بسکتبالیست)، تایگر وودز (گلف‌باز) و راجر فدرر (تنیسور) هستند.

فروش فانتزی داشته باشید

نایت خیلی زود فهمید که دیده شدن تنها چیزی نیست که با تبلیغات از طریق ورزشکاران به دست می‌آورد، او فروشی فانتزی داشت. در بسیاری از تبلیغات نایک این تصور وجود دارد که استفاده از این محصولات به یک ورزشکار آماتور اجازه می‌دهد مانند قهرمانان ورزشی‌ عمل کند. یکی از موفق‌ترین تبلیغات در فروش فانتزی، خط تولید کفش‌های ورزشی مایکل جردن «ایر جردن» (Air Jordan) بود. البته استفاده از این کفش‌ها توسط NBA ممنوع شد؛ چرا که با رنگ لباس این بازیکن مطابقت نداشت. بازیکن باید کفشی را بپوشد که نه‌تنها با رنگ لباسش بلکه با رنگ کفش‌های هم‌تیمی‌هایش هم همخوانی داشته باشد. کمپانی نایک در تبلیغاتش طوری نشان داده بود که کفش‌ها به مایکل جردن مزیت زیادی در رقابت‌ها داده‌اند. فیل نایت بازاریابی رویایی است؛ کسی که ضعف کشنده راه‌اندازی محصول را با کمک ستاره‌های ورزشی تبدیل به موفقیتی چشمگیر کرده است.

به تجارت مانند جنگ فکر کنید

دنیای تجارت دنیایی رقابتی است و این رقابت در بعضی از صنعت‌ها بیشتر از بقیه است. اگر محصول یا ایده جدیدی دارید و امیدوارید از بقیه بهتر باشید و مشتری‌ها را از سایر رقبا بگیرید، انتظار این را داشته باشید که رقبای‌تان نیز تلاش‌شان را بیشتر کنند. برای شکست دادن رقبا برنامه‌ای داشته باشید تا بتوانید برنده این جنگ شوید. نایت عاشق رقابت است و از اینکه در دنیای تجارت شانسی برای مبارزه کردن دارد، لذت می‌برد. او تجارت را مانند جنگ می‌داند و به کمپانی‌اش رقابت سالم را تزریق کرده است. کمپانی نایک همیشه سعی کرده بهتر از سایرین باشد، وقتی ریباک (Reebok ) اسپانسرینگ تمام بازی‌های المپیک آتلانتا را برعهده گرفت، نایک فقط اسپانسر ورزشکاران بزرگ شد اما پوشش ارزشمندتری از رقابت‌ها به دست آورد. همین روحیه رقابتی باعث شد که نایت پیش از رقبا با تایگر وودز گلف‌باز معروف آمریکایی زمانی که 20 ساله بود، قرارداد امضا کند. با اینکه این قرارداد 40 میلیون دلار برای نایت هزینه داشت اما ارزشش را داشت تا این گلف‌باز نابغه را از دستان سایر رقبا بیرون بکشد. نایک کمپانی رقابتی است و نایت راه دیگری غیر از رقابت کردن انتخاب نخواهد کرد.

نایت می‌گوید: «ورزش استعدادی ذاتی، غریزی، رقابتی و در نهایت همراه با پاداش است. همه ما در نایک، از دنیای ورزش درآمد کسب می‌کنیم؛ دنیایی که باور داشتن به آن آسان است. تجارت جنگی است که در آن گلوله‌ای وجود ندارد.»