گزارشی از زنبورداری و تولید عسل / تولید عسل سودآور و زودبازده

زنبورداری و تولید عسل جزو مشاغلی است که زیرمجموعه کشاورزی محسوب می شوند و رابطه مستقیمی با اقلیم، شرایط آب و هوایی، تنوع گیاهی و وضعیت نگهداری دارد. این محصول خوراکی برای تولید، مسیر نسبتا طولانی را طی می کند و تا اندازه  ای زمان بر است. چون زنبوردار را در تمام طول سال مشغول می کند.

زنبورداری و تولید عسل کار پرزحمت و حساسی است که باید همه اصول مربوط به آن موبه مو رعایت شود. مقدار مصرف عسل در جهان روز به روز در حال افزایش است و علاوه بر آن، از فرآورده های حاصل از عسل هم درآمدزایی می شود.

افسری در مورد تولید زنبور عسل می گوید: اگر شما بتوانید این کار را درست انجام بدهید، قطعاً به سودآوری می رسید.البته بستگی به این دارد که حجم تولید شما چه اندازه باشد. این شغل یک کار کاملاً طبیعی است و وابستگی زیادی به طبیعت دارد که این مسئله راحت تر از کار در فضاهای بسته و کارخانه ای است و باعث استرس و کلافگی نمی شود. مورد دیگر درآمد مناسبی است که از این طریق به دست می آید که با توجه به نوع محصول تولیدی  (عسل، موم، گرده گل، بره موم و رویال ژل) باعث دلگرمی و انگیزه برای ادامه این شغل خواهد بود.

محل زنبورستان

«فرصت امروز» با حیدر افسری یکی از تولیدکننده های این محصول پرخاصیت گفت وگو کرده است.

افسری درباره مکان برپایی یک زنبورداری می گوید: برای شروع کار قبل از هر چیز باید بدانید محلی که قصد دارید در آن کندوها را مستقر کنید، کجاست و چگونه محیطی است، که برای زنبورها مناسب است و احتیاجات کلونی را برآورده می کند. ضمن اینکه محصول اضافه هم داشته باشد تا خودتان هم از آن استفاده کنید.

فضای موردنظر باید از لحاظ شهد و گرده فراوان و مناسب شغل زنبورداری باشد. محیط فاقد گل و گیاه یا محیطی که گل و گیاه در آن کم بوده یا فقط مدت کوتاهی از سال گل وجود دارد، برای زنبور داری مناسب نیست. مهم ترین و اساسی ترین بخش زنبور داری، داشتن محیط مناسب است. جایی که در اکثر اوقات سال گل فراوان وجود داشته باشد، برای این کار مناسب است.

گیاهانی چون درختان میوه شکوفه دار بهاره سیب، گلابی، انواع مرکبات، زردآلو، آلوچه و گیلاس، پنبه، آفتاب گردان، یونجه، شبدر، بیدمشک، گون، آویشن، نعناع، اقاقیا، بالهنگ، گیاهان زینتی و طیف بسیار وسیعی از دیگر نباتات زراعی، باغی، جنگلی و حتی گیاهان دارویی روی تپه ها و مراتع منابع شهد و گرده برای زنبورعسل محسوب می شوند.

در این شرایط شما بهترین راندمان تولید را از زنبورستان خود خواهید داشت. زیرا تولید عسل رابطه مستقیمی با عملکرد زنبورها و محیطی که در آن هستند، دارد. اگر شما بهترین زنبوردار باشید ولی محیط فاقد گل و گیاه باشد، موفق نخواهید بود. زنبور نیز مانند سایر جانداران به آب احتیاج دارد. هرچه آب سالم و پاکیزه در دسترس تر باشد، بازده کندوها بالاتر می رود و زنبورستان از سلامت بهتری برخوردار خواهد بود.

بهداشت و بیماری ها

زنبورعسل جانوری آسیب پذیر است و مانند سایر حیوانات به برخی از بیماری ها حساس است و متأسفانه بیشتر بیماری ها باعث انهدام بخش مهم یا تمامی کلونی های زنبور دار می شود یا ضمن خسارت به زنبوردار معالجه می شوند، که معمولاً تلفات 30، 40 درصدی را به همراه دارد و باعث ضرر و زیان فراوان می شود.

افسری می افزاید: اقتصادی ترین اقدام برای جلوگیری از ابتلای زنبورها به بیماری توجه زنبوردار به بهداشت منطقه است. نزدیکی به دامداری یا مرغداری ها یا کارخانه های مواد شیمیایی یا کود، یا محل تخلیه زباله یا مزارعی که با آب فاضلاب آبیاری می شوند برای زنبورستان مساعد نیست، چون بوی بد، زنبورها را فراری می دهد و ممکن است برگشت به کندو نداشته باشند. زنبورها با توجه به شعاع پرواز خود ممکن است تا پنج کیلومتر از محل زنبورستان دور شوند، اما نزدیک بودن زنبورستان در فاصله 500متری به خانه های مسکونی مشکلاتی را به وجود می آورد.

مشکلاتی از قبیل ورود به خانه ها به خاطر وجود مواد شیرین و بروز مشکل برای ساکنان یا ناتوانی زنبور در خروج از خانه که در این صورت با تلف شدن آن همراه است.

امکانات مورد نیاز

این تولید کننده در مورد شرایط و اصول تولید می گوید: مهم ترین شرایط این شغل خود شخص زنبوردار است، به اضافه زنبورهایی که در کندوها اسکان داده شده اند. برای انجام و به سرانجام رساندن این کار باید بدانید که در وهله اول توانایی جسمی و مالی این کار را دارا هستید یا نه؛ برای استفاده مطلوب و بردن سود کافی باید به آن به عنوان شغل اول نگاه کرد. زنبورداری به سه فصل بهار، تابستان و زمستان تقسیم می شود. 

فصل اول بهار است که از اول اسفند ماه شروع می شود و وظیفه زنبور دار این است که ابتدا یک مرتبه بازدید سطحی از سلامت کندو ها داشته باشد و از وجود ملکه اطمینان کسب کرده و هفته ای سه مرتبه به کندوها شربت مخصوص داده تا به اوایل فروردین برسد. در این زمان جمعیت زیاد شده و وظیفه زنبوردار این است که به طور متوسط هر 10 روز یک مرتبه از هر کندو بازدید کرده و قاب های سیاه و کهنه را از کندو خارج کند.

این فصل بهار پرکارترین فصل زنبورداری است و تا اول خرداد طول می کشد. فصل دوم فصل تابستان است که فصل برداشت عسل و کوچ و مراقبت از کندوها و فصل اوج سم پاشی ها است؛ این فصل تا اواخر شهریور به طول می انجامد. فقط باید حواس زنبوردار جمع باشد تا به خاطر شرایط هوای سرد، تلفات به بار نیاید. فصل زمستان هم که زمان استراحت فصلی این جانور است و کار خاصی صورت نمی گیرد.

سود و زیان سرمایه گذاری

افسری در مورد سود و زیان و سرمایه گذاری دراین رشته می گوید: این صنعت به سرمایه زیادی نیاز ندارد. در واقع می توان کارکردن در این حوزه را در کنار کارهای دیگر راه انداخت و حتی حرفه ای برخورد کرد. آموزش صنعت زنبورداری در سراسر کشور مهیاست و این پتانسیل را دارد که بدون هیچ مشکلی، درآمد ایجاد کند.

برای شروع زمینی به مساحت 100 تا 150 مترمربع کافی است ولی باید برای سال های بعد گسترش داد، چون تولید در فضای محدود صرفه زیادی ندارد. مکانی که خودم کار می کنم حدود 1500 مترمربع است.

وی ادامه می دهد: یکی از محاسن شغل زنبورداری این است که سازمان ملل متحد و فائو اعلام کرده اند زنبورداری از جمله مشاغلی است که باعث جلوگیری از فقر می شود. رشد این صنعت از نابودی منابع طبیعی جلوگیری می کند و می تواند باعث ارتزاق یک خانواده شود. درحال حاضر 22 اتحادیه استانی و 260 تعاونی شهرستانی در امر زنبورداری در کشور فعال هستند. قیمت استحصال و فروش این قلم کالای خوراکی بین 45 تا 65 هزار تومان برای هر کیلو است.