توسعه اشتغال روستایی با تکیه بر صنعت گردشگری

امروزه ما شاهد آن هستیم که یکی از معضلات و مسائل مهم کشور مهاجرت روستائیان به شهرها و خالی شدن روستاها از سکنه است.

این پدیده از دو حیث قابل بحث و بررسی است؛ اول آنکه با مهاجرت روستائیان و خالی شدن روستاها از سکنه کسب وکارهای روستایی و فعالیت های مرتبط با آن تعطیل می شوند. با مهاجرت روستائیان به شهرها بخش مهمی از میراث فرهنگی و آداب و رسوم ما که حیات شان به محیط فیزیکی روستا و زندگی روستایی گره خورده است دچار فراموشی می شود که این خود باعث مشکلات و تعارضات مهم هویتی و... در نسل های آینده می شود.

علاوه بر این با خالی شدن مناطق روستایی مکان هایی مانند مترو  محل مناسبی برای رشد انواع بزه کاری ها و فعالیت های ناامن می شود که تأمین این امنیت بسیار پرهزینه و اغلب ناکارآمد است به طوری که گفته می شود به ازای خالی شدن هر روستا برای تأمین امنیت منطقه به حالت قبل یک پاسگاه نظامی باید ایجاد شود.

موضوع دوم برای بررسی مهاجرت روستائیان به شهرها مشکلاتی ازقبیل تأمین مسکن، ارائه خدمات متناسب از نظر کیفیت وکمیت به آنها باتوجه به رشد یک باره جمعیت نظیر خدمات پزشکی، آموزشی و... در شهر ها، عدم تطابق فرهنگی و رفتاری بین زندگی روستایی و شهری و مشکلات پیش آمده به دلیل بیکاری افراد شاغل در مناطق روستایی نظیر معلمان، دامپزشکان، افراد شاغل در خانه بهداشت تعاونی های روستایی و...است.

برهم خوردن توازن نیروی کار و فرصت اشتغال در شهر ها با حضور نیروی کار فراوان و اغلب ارزان که از روستاها آمده اند، نیز از دیگر مشکلاتی است که با مهاجرت روستاییان به شهرها رخ می دهد.

گردشگری و نقش آن در ایجاد اشتغال

با بررسی های صورت گرفته دلیل عمده مهاجرت روستائیان موضوع اشتغال و درآمد است، در واقع روستائیان به شهرها مهاجرت می کنند که کسب درآمد کنند. حال می توان با ایجاد اشتغال در روستا اقدام مؤثری برای جلوگیری از این مهاجرت ها و مشکلات به وجود آمده ناشی از آن انجام داد.

عمده کسب وکارها در روستا مبتنی بر کشاورزی و دامپروری است که یکی از ارکان اصلی این کسب وکارها آب است و از آنجایی که منابع آبی در کشور دچار کاهش فراوان شده است اشتغال و توسعه این کسب وکارها با مشکل بزرگی مواجه است. با عنایت به اهمیت ایجاد فرصت اشتغال و کسب وکار در روستا و مشکلات ذکرشده یکی از راهکار های مهم برای حل این مسائل نگاه ویژه به صنعت گردشگری و نقش آن در اقتصاد روستایی است.

بررسی ظرفیت گردشگری مناطق روستایی

مناطق روستایی در انواع اقلیم های آب و هوایی کشور دارای زیرساخت ها و پتانسیل های گردشگری ازحیث منابع طبیعی و بعضا تاریخی مناسب و قابل توجه گردشگران است.

نقش گردشگری در اشتغال و درآمد کشورها بسیار رو به رشد است که این موضوع شامل کشور ما نیز می شود. به عنوان مثال از هر 10 گردشگر که وارد کشور میزبان می شود یک فرصت شغلی ایجاد می شود. 

باید توجه داشت که با ورود گردشگر به منطقه گردشگری (روستا) تمامی نیاز های او شامل نیاز به امنیت، تغذیه سالم، امکانات رفاهی، راهنما و... در محیط روستا و اغلب توسط روستاییان پاسخ داده می شود که این خود نشانگر چندجانبه بودن و تنوع اشتغال زایی این صنعت است.

با توجه به ظرفیت های بالای گردشگری روستاها، میزان جمعیت کشور و افرادی که به مسافرت می روند، میزان اشتغال زایی صنعت گردشگری، امکان آموزش آسان و سریع و انتقال مهارت های لازم برای اشتغال در این حوزه، در برداشتن طیف وسیعی از نیاز ها و به تبع آن ایجاد فرصت اشتغال در محل را فراهم می کند.

صنعت گردشگری گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری و استفاده از آن در حل مشکلاتی که پیشتر ذکر شده است.

پیشنهاد هایی برای اجرای طرح

برای ورود به این موضوع پیشنهاداتی به صورت اجمالی مطرح می شود که بسط هر کدام از آنها با توجه به نوع اقلیم و ظرفیت ها فرصتی دیگر را می طلبد.

- استخراج و جمع آوری اطلاعات جاذبه های طبیعی و تاریخی روستاها و سازماندهی آنها از منظر قابلیت دستیابی، میزان گردشگرپذیری و امکان توسعه و...

- تهیه و همسان سازی محتوای آموزشی به روستائیان برای ورود به این حوزه

- تبلیغ و نهادینه کردن گردشگری روستایی باتوجه به بکر بودن جاذبه ها، تنوع های فرهنگی و...

- هزینه کمتر اسکان و تغذیه در روستا نسبت به هتل ها و شهرها

- بسیج کلیه سازمان ها و نهاد هایی که به نوعی با توسعه روستایی در ارتباطند، نظیر سازمان بسیج عشایری و روستایی، تعاونی های روستایی و... با هدف آموزش به روستائیان

- همگرایی سازمان های مرتبط و دخیل در این موضوع برای جلوگیری از هدررفت زمان در بوروکراسی سازمانی، از بین رفتن فرصت ها و... با توجه به اهمیت موضوع و هزینه ای که به صورت مستقیم و غیر مستقیم برای کشور دارد.

نویسندگان:

دكتر مهدی كنعانی : مدرس دانشگاه و مشاور سرمایه‌گذاری

سیدرشید شاهچراغ : دانشجوی کارآفرینی و فعال گردشگری