تغذیه سالم بدون سم امکان‌پذیر نیست

 «کود، سم و بذر» سه مقوله‌ای است که بستر تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شود، بنابراین توجه به این نهاده‌ها در سلامت تغذیه‌ای مردم نمود پیدا می‌کند. در سال‌های اخیر آن‌طور که در کوچه و بازار پیچیده، مقصر اصلی بروز سرطان‌ها در کشور، مصرف بی‌رویه سم است و این بهانه‌ای می‌شود برای اتهام به تولیدکنندگان سم و کود. اما واقعیت ماجرا چیز دیگری است. زیرا طبق اظهارات کارشناسان و متخصصان تغذیه، شاید بخشی از دلایل رشد بیماری‌های لاعلاج، به خاطر مصرف موادغذایی باشد که خط تولید آن از تونل استاندارد نگذشته اما نمی‌توان تمام مشکلات را به این موضوع تعمیم داد. 

اگرچه بذر تا‌ حدودی وضعیت مشخصی دارد اما مصرف سم و کود در کشاورزی، یکی از مباحثی است که همیشه بین مسئولان و کارشناسان محل مناقشات فراوانی بوده است، بنابراین نهادینه کردن فرهنگ مصرف این مواد توسط کشاورزان، به عزمی جدی نیاز دارد که شاید جرقه آن در برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی نهاده‌های کشاورزی زده شده باشد. 

در تولید سم خودکفاییم

نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان سموم ایران دیروز با اشاره به برگزاری دومین نمایشگاه تخصصی نهاده‌های کشاورزی در روزهای 23 تا 26دی ماه گفت: شاید تا 15سال پیش، تولیدکنندگان سموم کشور از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی‌کرد، اما امروز حدود 50شرکت در این زمینه فعالیت می‌کنند. 

به گفته محمدحسین رحمتی، خودکفایی در تولید انواع سموم در کشور، تقریبا  به وجود آمده و به نظر می‌رسد قابلیت تولید اکثر آنها در داخل، سخنی گزاف نیست. برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی می‌تواند گام مهمی در راستای بهبود تولید نهاده‌های کشاورزی به‌خصوص سم باشد. 

اگرچه از نظر رحمتی، ایران در تولید سموم به نوعی خودکفاست، اما هنوز 70 تا 75درصد مواد‌اولیه برای تولید از کشورهایی مانند چین و هند وارد می‌شود. این رقم دقیقا همانی است که سال گذشته نیز وجود داشت و به نظر می‌رسد باتوجه به شرایط موجود، به این زودی قصد کم شدن ندارد. زیرا این مقام مسئول در پاسخ به سوال «فرصت امروز» مبنی‌بر اینکه آیا فرصتی برای سرمایه‌گذاری در تولید مواد‌اولیه سموم در ایران وجود دارد، عنوان کرد: به دلیل اینکه قیمت تولید مواد‌اولیه در ایران بسیار بیشتر از قیمتی است که برای واردات آن هزینه می‌شود و بر این اساس، امکان صادرات این مواد هم تقریبا به صفر می‌رسد، برای سرمایه‌گذاران تولید چنین موادی مقرون‌به‌صرفه نیست. 

در مصرف سم، فرهنگ نداریم

وی معتقد است که سم، مانند یک شمشیر دولبه است. زیرا در صورت سوءمصرف، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به سلامت تغذیه‌ای جامعه وارد کند. بنابراین مشکلاتی را که در مصرف آن وجود دارد، نباید از چشم تولیدکنندگان دید. به‌عنوان مثال، کشاورزی به شرکت ما مراجعه کرد و از کاهش قدرت آفت‌کشی یک نوع سم شاکی بود. وقتی به او طریقه مصرف و میزان پاشش را توضیح دادیم، در جواب گفت: «من هفت سال است که از این نوع سم مصرف می‌کنم و جواب می‌گیرم اما امسال کیفیت آن بسیار پایین آمده، پس تولید شما از محدوده استاندارد خارج شده است.» درحالی‌که باید توجه داشت حتی مصرف آنتی‌بیوتیک در انسان نیز بعد از دوره‌ای محدود، بی‌فایده است و ویروس‌ها نسبت به آن مقاوم می‌شوند، در مورد سم و آفت هم دقیقا همین داستان وجود دارد، اما هنوز فرهنگ استفاده درست از آن میان کشاورزان نهادینه نشده است. 

رحمتی در ادامه سخنانش تاکید کرد: اتفاقا یکی از بزرگ‌ترین اهداف برگزاری نمایشگاه، نهادهای کشاورزی آموزش به کشاورزان در راستای مصرف درست نهاده‌ها است. بر این اساس، کارشناسان و مهندسان کشاورزی در غرفه‌ها وجود دارند و جوابگوی کشاورزان خواهند بود. 

قیمت نفت و بازار کود

نایب‌رییس انجمن تولیدکنندگان سموم در پاسخ به سوالی مبنی‌بر تاثیر کاهش قیمت نفت بر قیمت داخلی نهاده‌های کشاورزی اظهارکرد: از آنجا که به‌خاطر تحریم‌ها تولیدکنندگان ایرانی مجبورند حداقل شش‌ماه قبل برای خرید مواد‌اولیه از کشورهای خارجی اقدام کنند، بنابراین در‌حال‌حاضر مواد موجود در کارخانجات کشور مربوط به زمانی است که قیمت نفت تقریبا بالا بود. به این ترتیب، تاثیر این کاهش مدتی طول می‌کشد تا در کشور احساس شود. 

سیدمهدی حسینی‌ یزدی، رییس انجمن واردکنندگان سم و کود ایران نیز در رابطه با بازار کود گفت: متاسفانه تقلب در بازار کود، مانند بسیاری از بازارهای دیگر وجود دارد و کنترل آن از توان اتحادیه خارج است. 

حسینی یزدی معتقد است که کود در کشور از چهار طریق تامین می‌شود؛ وارداتی که دولت متولی آن است، وارداتی که توسط انجمن صورت می‌گیرد، تولید داخلی و متقلبانی که کودهای بی‌کیفیت را در کیسه‌هایی با برندهای باکیفیت خارجی در بازار توزیع می‌کنند. مورد چهارم، معضلی است که نه‌تنها کشاورزان را متضرر می‌کند بلکه تولیدکنندگان رسمی و درستکار را نیز زیر سوال می‌برد. 

سازمان حفظ نباتات همکاری نمی‌کند

از آنجا که شعار نمایشگاه امسال، «فرهنگ کشاورزی سالم» است، این شبهه در ذهن ایجاد می‌شود که آیا چنین شعاری با محوریت نمایشگاه تناقض ندارد؟ زیرا آنطور که در بین عموم مردم مصطلح شده، غذای سالم یا ارگانیک، غذایی است که در آن از سموم و آفت‌کش‌ها استفاده نشده باشد و مبارزه بیولوژیک در تولید آنها در اولویت باشد. 

اما رحمتی در واکنش به این موضوع به «فرصت امروز» اظهارکرد: کشاورزی سالم به هیچ عنوان به معنای استفاده نکردن از سم یا کود شیمیایی نیست. بلکه استفاده بهینه از این نهاده‌ها در کشاورزی مدنظر است. به‌عنوان مثال هم‌اکنون در آمریکا هنوز حدود 95درصد مزارع از سموم شیمیایی استفاده می‌کنند؛ آن هم در کشوری که طلایه‌دار کشاورزی ارگانیک است. 

این مسئولان یکی از دغدغه‌های امروز تامین سموم در کشور را عدم مجوز واردات انواع جدید از کشورهایی مانند چین توسط سازمان حفظ نباتات عنوان کردند و معتقد بودند: سموم جدید هم مقاوم‌تر است و هم احتیاج به دوز کمتری در مزرعه دارد، اما این سازمان برای واردات آنها راه را باز نمی‌کند. 

رحمتی یکی از علت‌های اصلی مخالفت سازمان حفظ نباتات را کپی‌برداری چین از نمونه‌های اروپایی و آمریکایی دانست و گفت: به دلیل تحریم نمی‌توانیم این سموم را از اروپا وارد کنیم. در عین‌حال، چین هم برای به ثبت رساندن نمونه‌های جدید در اروپا اقدام نمی‌کند. در نتیجه هنوز مجوزی برای واردات آنها صادر نشده است. لازم به ذکر است که دومین نمایشگاه تخصصی نهاده‌های کشاورزی در تاریخ 23 تا 26 ماه جاری در بوستان گفت‌وگو با 85 غرفه تخصصی برگزار می‌شود.