تسهیلات خرید خانه با قیمت‌ها هیچ تناسبی ندارد

هرچند در ظاهر تلاش دولت برای بهبود اوضاع بازار مسکن زودتر از صنعت خودرو آغاز شد اما در نتیجه آنچه اتفاق افتاد بسیار متفاوت بود. تصویب وام‌های 60 و 80میلیونی خرید خانه در ماه‌های پایانی سال گذشته و اجرایی شدنش از ابتدای سال جاری عملا در رکود تاثیری نگذاشت اما تصویب و اجرای وام 25 میلیونی خودرو توانست حداقل در ظاهر بخشی از رکود موجود در بازار خرید خودروهای صفر را از بین ببرد.

این تفاوت در حالی ظاهر شد که بر خلاف بازار مسکن که نسبت به ورود و فعالیت در آن هیچ پیش‌زمینه منفی وجود ندارد، در بازار خودرو به‌خصوص در هفته‌های اخیر موجی از مقاومت در برابر خرید تا افزایش کیفیت وجود داشت و با این وجود بود که در طول کمتر از یک هفته بیش از 130‌هزار خودروی صفر به فروش رفت. هرچند نمی‌توان پیچیدگی و گستردگی بازار مسکن را با بازار خودرو مقایسه کرد اما این سوال در جای خود باقی است که چرا راهکار‌های درمانی دولت برای بازار خودرو مفید بود اما با وجود اینکه تلاش برای احیای بازار مسکن زودتر آغاز شد در این بازار موفقیت چندانی به دست نیامد. 

پاسخ به این سوال شاید پیش از بررسی هر معیار و متغیر اقتصادی در دل همین پیچیدگی بازار مسکن نهفته باشد. بازار خودرو لااقل برای خودروهای داخلی که سهم اصلی بازار را به خود اختصاص می‌دهند قیمتی محدود با فاصله‌ای اندک را شامل می‌شود. خودروهایی که بخش قابل توجهی از آنها بین 20 تا 40‌میلیون تومان قیمت دارند و در دامنه تولیدات داخلی تنوعی چندگانه را شامل می‌شوند. قطعا برای حمایت از بازار این خودروها در نظر گرفتن وامی 25‌میلیون تومانی گره‌گشا خواهد بود زیرا طبق مصوبه، دولت حداقل 80‌درصد از قیمت این خودروها را پرداخت می‌کند و این برای اقشار متوسط جامعه که از پس پرداخت اقساطی چند صد‌هزار تومانی در ماه برمی‌آیند گزینه‌ای مطلوب خواهد بود.

در بازار خانه اما کار به‌طور کلی متفاوت است. در کلانشهری مانند تهران قیمت خرید هر متر خانه به طور میانگین نزدیک به 4‌میلیون تومان تخمین زده می‌شود و این یعنی خرید یک آپارتمان 60 متری حداقل هزینه‌ای بالغ بر 240‌میلیون تومان بر دوش خانوار خواهد گذاشت و تکلیف قیمت‌های بالاتر از این نیز پیش از بررسی روشن است. برای خرید خانه با این نرخ شاید وام 80میلیونی تاثیر‌ چندانی نداشته باشد، زیرا حتی اگر فرد تمام شرط‌های موجود برای دریافت وام را نیز داشته باشد، لااقل باید دو‌برابر آن مبلغ را از طریقی دیگر به دست بیاورد که شاید برای بسیاری از مردم غیر‌ممکن باشد.

رکود مسکن مانند خودرو به چشم نمی‌آید

نتیجه‌بخش نبودن راه‌حل‌های فعلی این سوال را به وجود می‌آورد که آیا گزینه دیگری برای حمایت از مسکن وجود خواهد داشت یا نه؛ سوالی که شاید ارائه جوابی قطعی برای آن سخت و دشوار است. شهریار شقاقی، کارشناس بازار مسکن در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» از تفاوت‌هایی که در شرایط بازار مسکن و خودرو وجود دارد سخن گفته و معتقد است برخلاف خودرو که در ایام رکود صف محصولات به فروش نرفته‌اش روز به روز طولانی‌تر می‌شود و باید برای آن تصمیمی سریع گرفت، فروش نرفتن مسکن به چشم نمی‌آید و این ارائه راه‌حل‌های قطعی برای آن را دشوار می‌کند.

به اعتقاد وی، محوریت کارخانه‌های دولتی در صنعت خودرو در قیاس با مسکنی که بیشترین فعالان آن را بخش خصوصی می‌سازد علت دیگری است که دولت را بر آن داشته راه حل‌هایی سریع برای رکود خودرو بیندیشد. شقاقی به تفاوت قیمت جدی میان خودرو و مسکن اشاره کرد و گفت: وام خودرو سهم قابل توجهی از قیمت تمام شده کالا را در بر می‌گیرد اما در مسکن وام 80 میلیونی عملا کار خاصی برای تحریک بازار و افزایش قدرت خرید مردم ندارد. از این رو بخش قابل توجهی از مردم ترجیح می‌دهند نیاز خود به مسکن را از طریق اجاره حل کنند. شاید اگر در بازار خودرو نیز امکان اجاره ماشین وجود داشت، صف‌های طولانی برای دریافت وام و خرید خودرو به وجود نمی‌آمد.

مرتضی دلخوش، کارشناس بازارهای مالی نیز در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» به تفاوت‌درصد پوشش وام خودرو و خانه پرداخت و تاکید کرد: وامی که 80‌درصد بهای تمام شده کالا بپردازد بازار را تحریک کرده و راه را برای خرید باز می‌کند اما وقتی وام خانه تنها ‌درصدی محدود از بهای تمام شده را در بر می‌گیرد، نمی‌توان انتظار داشت تاثیری جدی از آن به ظهور برسد.

به گفته وی، تورم قابل‌توجهی که از سال‌های پیش در قیمت تمام شده خانه به وجود آمد و ناگهان آن را افزایش داد هنوز به طور کلی پر نشده و این قدرت خرید مردم را به‌خصوص در تهران پایین نگه داشته است. دلخوش خاطرنشان کرد: هرچند در شرایط فعلی نمی‌توان انتظار داشت تحولی جدی در این فضا صورت گیرد اما شاید تلاش برای منطقه‌بندی شهرهای مختلف و حتی منطقه‌بندی شهر تهران به نقاط مختلف و ارائه راه‌حل‌هایی مختص به آن در برنامه‌های حمایتی بتواند قدری از این بی‌تاثیری را کم کند.

هرچند در طول روزهای گذشته بسیاری از کنار گذاشتن مسکن در برنامه‌های خروج از رکود دولت گفتند اما شاید نگاهی دقیق‌تر به آنچه در ماه‌های گذشته اتفاق افتاده، خبر از نوعی بن‌بست اقتصادی می‌دهد زیرا با وام 25 میلیونی می‌توان خودرو را نجات داد اما شاید وام 80 میلیونی نیز نتواند برای مسکن کار خاصی انجام دهد، وامی که حتی ارائه آن نیز برای بخش قابل توجهی از نظام بانکی کشور غیر‌ممکن است.