رضا خیامیان، رئیس هیات مدیره استصنا / تاسیس شرکت های صادراتی لازمه تصاحب بازارهای صنعتی

انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا)، یکی از انجمن های بخش خصوصی کشور در بخش صنعت نفت است که بیش از 600 عضو دارد. اعضای این انجمن سهم عمده ای در تأمین تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت دارد. توان کنونی سازندگان صنعت نفت تامین 70درصد نیاز این صنعت است.

پذیرفتن این توان موجب شده تا با توجه به سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، تمرکز بر حوزه ساخت داخل در وزارت نفت مورد تاکید بسیار قرار گیرد به طوری که هم برای تولید ١٠ گروه کالای صنعت نفت در داخل کشور طی سال های آینده برنامه ریزی های لازم صورت گرفته است. با توجه به اهمیت این بخش گفت وگویی با رضا خیامیان، رئیس هیات مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران (استصنا) صورت گرفت.

استصنا برای دوران پساتحریم برنامه ویژه ای از جمله تشکیل کنسرسیوم و شناسایی بازار جدید را در دستور کار خود داشت. چه اقداماتی در این بخش صورت گرفته است؟

برای تشکیل کنسرسیوم گام های برداشته است، خوشبختانه فضا به گونه ای است که شرایط برای جوینت شدن با شرکت های خارجی فراهم شده است. شرکت های خارجی نیز متوجه شدند که همانند گذشته نمی توانند بازار ایران را تصاحب کنند و باید براساس سیاست های اقتصاد مقاومتی با شرکت های ایرانی همراه شوند.

خوشبختانه شرکت های خارجی برای تشکیل شرکت مشترک با ایرانی ها استقبال خوبی داشتند. تاکنون با شرکت های آلمان، فرانسه و ایتالیا شرکت های مشترک تشکیل شده است و با شرکت های کره جنوبی نیز مذاکر اتی صورت گرفته است. این همکاری ها در تامین تجهیزات بخش های بالادستی،  میان دستی و پایین دستی صنعت نفت همراه با انتقال تکنولوژی در حال انجام است.

در بخش شناسایی بازار های داخلی نیز بازار ارمنستان برای ما بهترین گزینه است با این وجود شرکت صادراتی برای تصاحب بازارهای منطقه و حتی سایر کشورهای در حال ایجاد است. این شرکت تا پایان سال جاری فعالیت جدی خود را آغاز خواهدکرد.

همکاری انجمن با شرکت های کره جنوبی در چه زمینه ای است؟ آیا همکاری ها همراه با انتقال تکنولوژی خواهد بود؟

کره جنوبی در چند بخش مختلف فعالیت خود را آغاز کرده است. به تازگی نیز با پالایشگاه اصفهان قرارداد 2 میلیارد دلاری امضا کرده است. براساس این قرارداد برای تأمین تجهیزات با شرکت های کره ای وارد مذاکره شده ایم تا نیازهای پروژه به طور مشترک با تشکیل شرکت مشترک تأمین شود.

بدون شک این همکاری با انتقال تکنولوژی همراه خواهد بود و از آنجا که تامین کالا در ایران ارزان تر و مقرون به صرفه است، شرکت های کره ای همکاری لازم را با ما خواهند داشت. شرکت های داخلی به دنبال این موضوع هستند که در سطح بین المللی فعالیت کنند، از این رو باید گام هایی لازم برای حضور در بازار منطقه برداشته شود.

یکی از مسائل مهم صنعت نفت قراردادهای IPC است که موافق و مخالفانی دارد. آیا اعضای انجمن از متن قراردادهای IPC مطلع نیستند، بارها تولیدکنندگان تجهیزات نفت اعلام کرده اند که از شرایط موجود اطلاعی ندارند. به عنوان رئیس این انجمن این قرارداد را دیده اید و آیا شرایط آن برای حمایت از تولیدکنندگان مناسب است؟

انجمن نماینده ای در تنظیم قراردادهای IPC دارد و اعضای هیات مدیره انجمن نیز از متن قراردادها مطلع هستند. در این قراردادها برای بخش خصوصی تجهیزات نفت شرایط حمایتی لحاظ شده است به طوری که کالاهایی که باید از داخل کشور تأمین شود، به وضوح بیان شده است. من به شخصه این قرارداد را دیده ام اما از آنجا که این متن در حال اصلاح است باید منتظر ماند تا متن نهایی شده در اختیار اعضای انجمن و تولیدکنندگان تجهیزات نفت قرار گیرد.

تلاش ما بر این است که ساخت داخل مورد حمایت قرار گیرد با این وجود به دلیل وجود برخی مخالفت ها از متن قرارداد نگرانی ایجاد شده است. نگرانی درباره تولید صیانتی است و این مقوله ارتباطی به سازندگان ندارد و تلاش بر این است که در اجرای قراردادها توان داخلی مورد استفاده قرار گیرد. معتقدیم باید قراردادهای IPC هر چه سریع تر اجرایی شود تا رکود موجود در کشور از بین برود. کشور به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارد تا میدان های مشترک نفت و گاز به بهره برداری و تولید برسد.

با این وجود انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت از قراردادهای جدید نفتی حمایت می کند؟

انجمن به شدت از این قراردادها حمایت می کند، زیرا برای نخستین بار است که وزارت نفت، حضور بخش خصوصی صنعت نفت را جدی گرفته است. در نگارش متن قراردادها برای حمایت از بخش خصوصی صنعت نفت از سازندگان، پیمانکاران و مشاوران نظرخواهی صورت گرفته است.

با توجه به اینکه هنوز متن اصلی قراردادهای IPC  نهایی نشده است، آیا این نگرانی وجود دارد که خروجی کار مورد تایید سازندگان صنعت نفت قرار نگیرد؟

در مرحله نخست به دنبال این هستیم که توان داخلی مورد استفاده قرار گیرد و به دنبال انحصار نیستیم.

توافقاتی برای بومی سازی تجهیزات صنعت نفت در قالب قراردادهای جدید در 10 گروه کالای اساسی با وزارت نفت منعقد شد. آیا قراردادهای جدیدی در این بخش با وزارت نفت نهایی شده است؟

به زودی چند قرارداد مهم برای ساخت تجهیزات صنعت نفت در 10 گروه کالای اساسی صنعت نفت نهایی خواهد شد.

در حال حاضر با توجه به اینکه 70درصد از تجهیزات صنعت نفت بومی سازی شده است، چه میزان از نیاز داخلی توسط سازندگان داخلی تامین می شود؟ آیا همچنان خرید تجهیزات خارجی اولویت مدیران نفتی است؟

داخلی ها توان تامین 70درصد از نیاز صنعت نفت را دارند اما در شرایط کنونی که پروژه ها تعطیل شده است واحدهای تولیدکننده تجهیزات تنها با 30درصد توان فعالیت می کنند و تلاش تنها برای حفظ چرخه تولید است تا از رکود خارج شویم. با این وجود در فضای پساتحریم بخشی از نیاز صنعت نفت توسط داخلی ها تامین می شود. متاسفانه خرید تجهیزات نفتی از شرکت های خارجی شیرین است، همچنین عده ای از مدیران به توان داخلی ها اعتماد ندارند با این وجود تغییر مدیران و اعلام سیاست های اقتصاد مقاومتی موجب شده تا اولویت خرید از شرکت های خارجی کمرنگ شود.

در شرایط کنونی بزرگ ترین مشکل سازندگان تجهیزات نفت در دوران پساتحریم چیست؟ آیا مشکلاتی که سازندگان با وزارت صنعت داشتند، حل شد؟

مالیات، کمبود تقاضا، نبود نقدینگی، خودتحریمی ها،  افزایش نرخ ارز و عدم همراهی نهادهای دولتی بزرگ ترین مشکل سازندگان صنعت نفتی است.

در راستای حل این مشکلات نیز از وزارت نفت خواسته ایم کمیته بحران برای سازندگانی که در چند سال اخیر به دلیل این مشکلات با بحران مواجه شده اند، ایجاد شود. در این خصوص با وزیر نفت و معاون وی مذاکراتی انجام شده است. البته در بخش مشکلات موجود سازندگان با وزارت صنعت نیز اقداماتی انجام شده است اما کماکان این مشکلات پابرجاست.

آیا موفق شدید میزان بدهی دولت به سازندگان داخلی را تعیین کنید؟

دولت تیرماه بخش دیگری از بدهی خود را به سازندگان پرداخت کرده است و نمی توان به صراحت از میزان باقی مانده بدهی سخن گفت.

ارتباط با نویسنده: ebrahimi1941@gmail.com