بستهبندی دیزاین شده برای یک محصول میتواند عملکردهای بسیاری را پوشش دهد. قشری محافظ که از محصول در حین جابهجایی و ذخیرهسازی آن محافظت میکند، همچنین نقش تعیینکننده آن بهعنوان یک منبع اطلاعاتی برای مصرفکنندگان در دنیای ساخت و تولید امروزی و عملکرد بارز آن در معرفی و برجسته کردن یک محصول در خیل عظیم محصولات بازار، گوشهای از نقش مهم و اساسی بستهبندی است. بر این اساس، طراحان بستهبندی باید مهارتهای بسیاری را در کار خود اعمال کنند. در کنار مواردی نظیر تایپوگرافی، شناخت مواد و مصالح (شیشه، پلاستیک، کاغذ و سایر مواد خام افزوده)، فرم، رنگ و تکنولوژی تولید نیز در حوزه شناخت و تخصص آنهاست.
عملکرد و نقش مواد مورد استفاده در بستهبندی محصول تا حد زیادی مشخص و بارز است. بستهبندی باید از محصول در مقابل عواملی نظیر نور، گرما، رطوبت و آلودگی و همچنین ایجاد مقاومت در مقابل آسیبهایی نظیر لهشدگی، پارگی و غیره در حین جابهجایی و ذخیرهسازی محافظت کند. اکثر بستهبندیها تمام محصول را تحت پوشش قرار میدهند، با این حال در مواردی استثنا نیز وجود دارد. پارچه، بهعنوان مثال، از جمله مواردی است که دارای بستهبندیهایی قابل مشاهده و تا حدی باز است، تا به این ترتیب مشتریان قادر به دیدن بافت آن بشوند.
دادن اطلاعات ضروری از طریق بستهبندی
علاوه بر نقش محافظت از کالا، بستهبندی اطلاعات ضروری را نیز در اختیار مصرفکنندگان احتمالی قرار میدهد. نخستین کارکرد بستهبندی معرفی و نمایاندن محصول است، این کار میتواند بهواسطه استفاده از مواد شفاف پلاستیکی، عکاسی، تصویرسازی یا متن انجام گیرد. از آنجایی که امروزه، مشتریان در غالب موارد محصولات مورد نیاز خود را از طریق تولیدکنندگان صنعتی خریداری میکنند (در مواجهه با صنعتگران، کارگران یا فروشگاههای ویژه، به همانشکلی که تا قبل از صنعتی شدن وجود داشت)، بستهبندی عموما ساختاری را برای استفاده تعبیه میکند. طراحی بستهبندی شاخص مهمی در اعتباربخشی به محصول است. یک محصول واحد چنانچه در قالب یک بستهبندی مقوایی و با یک برچسب کج و نادرست به نمایش گذاشته شود، به نظر کمارزشتر میرسد، درحالیکه همان محصول در یک بستهبندی با خطوطی از جنس مخمل و ظاهری نفیس، عکس این حس را منتقل میکند.
یک محصول همچنین میتواند ارزش و اعتبار بیشتری را بهواسطه نوع خاص باز شدن بستهبندی القا کند. بسته به نوع محصول، قیمت و ارزش بستهبندی در برخی موارد میتواند بیشتر از خود محصول باشد. چنین اتفاقی در مواردی رخ میهد که شماتیک محصول از کاربرد آن مهمتر و مورد توجه بیشتری است، نظیر کالاهای کادویی که معمولا دارای بستهبندیهای فاخر و جذابی هستند. از سویی دیگر، محصولاتی نیز وجود دارند که بالعکس خواهان نمایش ظاهری ارزانقیمت هستند بهعنوان مثال، فروشگاههای برندهای عمومی، معمولا از بستهبندیهایی استفاده میکنند که به عمد خالی از المانهای گرافیکی و رنگ است تا به این ترتیب مشتریان را نسبت به قیمت پایین محصولات خود مطمئن کنند. تنها بر پایه ظاهر، بستهبندیای که استادانه طراحی شده است و در کنار سایر بستهبندیهای ساده قرار میگیرد، تنها در خریدار حس چانه زدن برای قیمت را ایجاد میکند. بستهبندی همچنین فرم تاثیرگذاری از برندینگ و تبلیغات است. علاوه بر ارتقای نوع شناخت عموم از آن محصول، بستهبندی هدفمند و بابرنامه میتواند تکنیک دیگری را در راستای «فروش اجناس» آشکار و معرفی کند.
* گرافیست و طراح بسته بندی