برای تولید کیفی به خارج وابسته هستیم

وجود تنوع محصولات کیک و کلوچه در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌ها اگرچه باعث خرسندی متقاضیان و به نوعی بیانگر وجود رونق اقتصادی در بخش تولید است اما واقعیت امر در بازار کشورمان کمی متفاوت از آنچه می‌بینیم شکل گرفته و صرفا این بسته‌بندی‌های رنگارنگ هستند که دل مشتریان را خوش کرده است چون به‌رغم وجود ظرفیت‌های بالا، مشکلات و خلأهای قانونی در این زمینه باعث شده وابستگی قابل توجهی جهت تولید کیفی محصولات برای صادرات به خارج از ایران داشته باشیم.

فرخ داریان که اوایل دهه 70شمسی پس از 19سال برای ایجاد فعالیت اقتصادی مناسب به ایران بازگشت، با در نظر گرفتن شرایط مناسب سرمایه‌گذاری در صنعت غذایی کشورمان متناسب با داشته‌های بسیار غنی ایران شرکت نام نیک را افتتاح و از آن تاریخ تا به امروز روند توسعه کارخانه را ادامه داده است. داریان درباره حجم سرمایه‌گذاری انجام شده در شرکت تولیدکننده انواع کیک و کلوچه آشنا به  «فرصت امروز» می‌گوید: از سال 1377 که این کارخانه نیمه‌فعال خریداری شد تا به امروز نزدیک به 40میلیارد تومان در آن سرمایه‌گذاری شده و زمینه فعالیت حدود 350نفر به صورت مستقیم در آن فراهم شده است.

رئیس هیات‌مدیره این شرکت میزان وابستگی صنعت کیک و کلوچه ایران را به خارج از مرزها بیش از 90درصد اعلام کرده و می‌افزاید: اگرچه پیشرفت‌هایی در این صنعت صورت گرفته اما اگر تولیدکننده‌ای قصد تولید محصولات کیفی و قابل رقابت در بازارهای بین‌المللی را داشته باشد باید بسیاری از تجهیزات و نیازهای خود را از خارج ایران تهیه کند که در برخی موارد امکانش وجود ندارد. به‌عنوان مثال بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز برای تولید محصول کیفی مثل روغن، مواد نگه‌دارنده یا برخی آنزیم‌ها هنوز در ایران موجود نیست. این درحالی است که برخی تجهیزات و سخت‌افزار نیز باید از خارج خریداری شود.

وی در ادامه می‌افزاید: درباره تجهیزات برخی از تولیدکنندگان عنوان می‌کنند که تجهیزات داخلی ایران توان پاسخگویی نیاز تولید کشورمان را دارد درحالی که واقعیت امر این نیست، چون در قطعات حساس مثل میکسرها و همچنین آسیاب‌ها یا سَرندها هنوز باید برای تولید محصول بی‌نقص از تولیدات خارجی استفاده کنیم. به‌عنوان مثال در مورد همزن‌های ساخت ایران وقتی سرعت بالا می‌رود حرارت موتور به داخل پاتیل منتقل شده و باعث از بین رفتن کیفیت خمیر حاصله خواهد شد.

ارتباط دانشگاه با صنعت غذایی کامل نیست

فرخ داریان معتقد است هنوز دانش صنعتی‌سازی تولید کیک و کلوچه در کشورمان و بسیاری از صنایع دیگر غذایی وجود ندارد و باید برای ارتباط هرچه بیشتر دانشگاه و صنعت گام‌های موثرتری برداشته شود. چون هنوز فارغ‌التحصیلان رشته صنایع غذایی نمی‌توانند با استفاده از مواد داخلی تولیدات صنعتی و اقتصادی برای صاحبان سرمایه طراحی و تولید کنند. به همین دلیل اغلب تولیدکنندگان بنام که قصد حضور در بازارهای بین‌المللی را دارند باید فرمولاسیون خریداری کنند.

تولیدکنندگان غیرحرفه‌ای بلای جان صنعت

داریان درباره صادرات محصولات کیک و کلوچه ایران به خارج از مرزها نیز می‌گوید: معضل بزرگ صادرات محصولات ایرانی بدنام شدن آنها در بازارهای منطقه‌ای و برخی از بازارهای سنتی است چون تولیدکنندگان غیرحرفه‌ای یا به قول معروف زیرپله‌ای‌ها با استفاده از خلأ‌های قانونی، محصولاتی باکیفیت پایین به آن مناطق ارسال کرده‌اند.

به‌عنوان مثال ماهانه 500کانتینر کیک و کلوچه از ایران به افغانستان صادر می‌شود اما بسیاری از آنها همان تولیدات متوسط به پایین هستند و هیچ کنترلی روی آنها نیست که همین دلیل باعث شده خریداران خارجی محصولات ایرانی را در سطح متوسط قبول داشته باشند و حاضر به پرداخت مبالغ مناسب حتی برای محصولات کیفی ایرانی نباشند.

داریان با اشاره به استفاده برخی تولیدکنندگان از مواد اولیه بی‌کیفیت برای ارزان شدن محصولات‌شان می‌گوید: امروز هیچ سیستم نظارتی برای نوع مواد اولیه استفاده شده در کیک و کلوچه‌های تولید شده نیست و بعضا حتی تولیداتی که در سطح شهرها می‌بینیم نام و نشان تولیدکننده ندارند. وی در ادامه با اشاره به معضل دیگری در زمینه صادرات محصولات تصریح می‌کند: شرکت ما با درنظر گرفتن استانداردهای بین‌المللی و همچنین نیازهای بازار هدف، امروز توانسته با وجود تمام مشکل یاد شده، محصولات معتبر ایرانی را به کشورهایی چون افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، آذربایجان، عراق، دوبی، یمن، انگلستان، استرالیا، نیوزیلند، مالزی و چین صادر کند ولی هنوز یک نکته بسیار مهم در این زمینه باعث کاهش صادرات تولیدکنندگان ایرانی است که باید آن را در صنعت حمل‌و‌نقل کشورمان دنبال کرد.

این فعال صنفی معضل عمده افزایش صادرات محصولات کیک و کلوچه را نبود سیستم حمل‌و‌نقل منسجم و قابل اعتماد هوایی، دریایی، ریلی و زمینی دانست و افزود: از آنجا که محصولات کیک و کلوچه دارای تاریخ تولید و انقضا هستند، منسجم بودن سیستم‌های صادراتی می‌تواند عاملی در تقویت صادرات تولیدکنندگان شناخته شود اما در ایران هیچ یک از سیستم‌ها فعالیت منظم و دقیقی ندارد.

به‌عنوان مثال برای ارسال بار با کشتی ابتدا باید زمینی بار به بندرعباس حمل شود و پس از 15روز تازه به بندر جبل‌علی فرستاده شود و از آنجا دوباره پس از یکی، دو هفته با استفاده از یک کشتی خارجی به مقصد حمل شود که همین امر باعث بروز مشکلاتی برای محصول و همچنین افزایش هزینه صادرات است.

تولیدکنندگان در بازارهای هدف حمایت نمی‌شوند

فرخ داریان با تاکید بر توسعه بازارهای صادراتی برای ایجاد رونق اقتصادی در صنعت تولید کیک و کلوچه می‌گوید: همواره تولیدکنندگان عنوان می‌کنند نیاز به حمایت داریم اما بیشتر مسئولان حمایت‌ها را مادی دانسته و در شرایطی عنوان می‌کنند که امکان افزایش حمایت‌های مادی نیست، درحالی که امروز معضل بزرگ‌تری برای تولیدکنندگان ایران ایجاد شده که بازارهای صادراتی را برای‌شان بعضا نامناسب کرده است.

وی در ادامه می‌افزاید: یکی از مشکلات، نامناسب بودن قراردادهای تجاری میان دولت‌هاست چون هنوز مسئولان دولتی و اتاق بازرگانی ایران نمی‌توانند به نفع تولیدکنندگان کشورمان از بازارهای هدفشان امتیازگیری کرده و ضمانتی برای قدرت رقابت محصولات ایران در آن بازار ایجاد کنند.

  به‌عنوان مثال امروز اگر تولیدکننده قصد صادرات محصولاتش را به کشور عراق داشته باشد، کامیون‌های ایرانی حق تردد در خاک عراق را ندارند و باید در ابتدای مرز کل بار از کامیون ایرانی به کامیون عراقی منتقل شود که همین کار در بسیاری از محصولات باعث ضایعات زیاد و همچنین افزایش هزینه خواهد شد درحالی که کامیون‌های ترکیه آزادانه در جاده‌های عراق تردد کرده و محصولات ترکیه را به خریداران سالم و تازه تحویل می‌دهند که نشانه حمایت تمام‌قد دولت ترکیه از تولیدکنندگانش در بازارهای هدف آنهاست.