اینجا بازارگرمی نمی‌شود

در حالی هفته گذشته بیست و یکمین نمایشگاه مطبوعات در تهران برگزار شد که شاید بررسی این رویداد از زوایای مختلف خالی از لطف نباشد. شاید یکی از موضوعاتی که جا دارد به صورت جدی و کارشناسی مورد بررسی قرار بگیرد، تأثیر نمایشگاه مطبوعات بر فروش و بازار مطبوعات است. این در حالی است که برخی از مدیران مسئول روزنامه‌ها بر این باورند، تا زمانی که روزنامه‌ها به سمت رسالت اصلی خود نروند و جنبه عمومی پیدا نکنند، نمایشگاه مطبوعات نمی‌تواند بر بازار مطبوعات تأثیری بگذارد. در عین حال این اعتقاد در میان مدیران مسئول وجود دارد که نمایشگاه مطبوعات ظرفیت جذب طیف خاکستری مردم را نداشته است بنابراین این رویداد بر بازار و فروش مطبوعات تأثیر چندانی ندارد.

همچنین برخی از مدیران مسئول معتقدند که باید یک گروه از کارشناسان و اهل فن، این موضوع را بررسی و کالبد شکافی کنند که چه اقداماتی را باید در رابطه با تأثیر نمایشگاه مطبوعات بر رونق فروش انجام داد. «فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از مدیران مسئولان روزنامه‌ها تأثیر نمایشگاه مطبوعات بر فروش و بازار مطبوعات را مورد بررسی قرار داده است.

***

محمد سعید احدیان:
روزنامه‌ها از کارکرد اصلی خود دور شده‌اند

محمد سعید احدیان، مدیر مسئول روزنامه خراسان معتقد است تا زمانی که روزنامه‌ها به سمت رسالت اصلی خود نروند و جنبه عمومی پیدا نکنند، نمایشگاه مطبوعات نمی‌تواند بر بازار مطبوعات تأثیری بگذارد.

همان‌طور که می‌دانید یکی از اهداف هر رسانه‌ای افزایش میزان فروش است. نمایشگاه مطبوعات با کیفیت و کمیتی که در حال حاضر برگزار می‌شود، چقدر بر بازار مطبوعات و جذب مخاطبان مؤثر است؟

اگر بخواهم صریح صحبت کنم، فکر نمی‌کنم تأثیر زیادی داشته باشد به این دلیل که این نمایشگاه خیلی عمومی نیست و مردم این رسانه‌ها را از جای دیگری می‌شناسند و بعد به نمایشگاه مراجعه می‌کنند و اگر مخاطبی بخواهد خواننده یک مطبوعه شود با یک آشنایی گذری این اتفاق نمی‌افتد. آشنایی گذری فقط یک پل ارتباطی اولیه می‌تواند باشد و بیشتر از آن مخاطبان باید در یک فرآیند جذب آن مجموعه شوند. نمایشگاه مطبوعات خاصیتی که می‌تواند داشته باشد این است که برای رسانه‌هایی که کمتر مشهور شدند اما ویژگی‌های قابل اعتنایی دارند، فرصت معرفی به حوزه نخبگان اقتصادی، سیاسی و علمی را فراهم کند. اتفاق دوم که شاید ماهیت نمایشگاه بر آن سوار شود، این است که رسانه‌های مکتوب یک سال تمام ارتباط یک طرفه با مخاطبان دارند و در این نمایشگاه یک فرصت ایجاد می‌شود تا با مخاطبان خود ارتباط چهره به چهره پیدا کنند. شاید موضوع اخیر اصلی‌ترین خاصیتی که نمایشگاه مطبوعات می‌تواند داشته باشد که به اراده رسانه‌ها برمی‌گردد که این کار را پیگیری کنند و همچنین به میزان مخاطبان ثابت آن رسانه بستگی دارد که این متأسفانه ضعیف است و در حوزه بازار مطبوعات چندان تأثیرگذار نیست. البته ممکن است تعداد اندکی از مخاطبان را جذب کند و مخاطبان از وجود برخی روزنامه‌ها و مجلات آگاهی پیدا کنند اما خیلی این نمایشگاه نمی‌تواند محلی باشد برای تغییر اساسی در بازار مطبوعات.

دلیل موضوعی که شما اشاره کردید می‌تواند این باشد که در نمایشگاه مطبوعات بیشتر اهالی رسانه و خبرنگاران حضور پیدا می‌کنند و مردمی که مخاطب رسانه‌ها هستند، کمتر در این رویداد حضور پیدا می‌کنند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

بله، همین‌طور است. دلیل اصلی این است که رسانه‌ها و روزنامه‌ها واقعاً عمومی نیستند و در طول سال مخاطب عمومی اندکی دارند. اگر بخواهیم ارزیابی کنیم که چند رسانه عمومی داریم، یکی روزنامه همشهری در تهران است و جام جم بسیار کمرنگ‌تر است. در استان خراسان روزنامه خراسان عمومی است اما در تهران مخاطب کمی دارد. عمدتا روزنامه‌ها نخبگانی هستند و عمومی نیستند و از آنجا که ارتباط وسیعی با مخاطبان ندارند، در نمایشگاه هم مردم بازدیدی از غرفه‌های آنان نمی‌کنند و ارتباطی با آنان نمی‌گیرند. ریشه کار به این موضوع برمی گردد که در کشور ما روزنامه‌ها نخبگانی هستند و ریشه این موضوع هم به این برمی گردد که اقتصاد آنها وابسته است. در واقع این اقتصاد وابسته موجب می‌شود که یک روزنامه سرپا بماند و اگر اقتصاد مستقل داشته باشد، مجبور است آگهی جلب کند یا تک فروشی داشته باشد و برای تحقق این موضوع باید روزنامه مردمی شود و در غیر‌این صورت مخاطب عمومی به میزان بالا پیدا نمی‌کند.

با توجه به موضوعاتی که اشاره کردید نمایشگاه مطبوعات می‌تواند به نقطه‌ای برسد که بر بازار و فروش تأثیر بگذارد؟

برداشت من این است تا زمانی که زیربنای رسانه‌ها و روزنامه‌ها در ایران اصلاح شود و روزنامه‌ها از نخبگانی بودن به عمومی و همگانی بودن تغییر نیابند، نمایشگاه مطبوعات نمی‌تواند چندان تأثیرگذار باشد. بنابراین تا زمانی که روزنامه‌ها به سمت کارکرد و رسالت اصلی خود نروند، این نمایشگاه نمی‌تواند بر بازار مطبوعات تأثیری بگذارد.

***

الیاس حضرتی:
تاثیر نمایشگاه مطبوعات بر رونق فروش کالبدشکافی شود

الیاس حضرتی، مدیر مسئول روزنامه اعتماد معتقد است باید یک گروه از کارشناسان و اهل فن، این موضوع را بررسی و کالبد شکافی کنند که چه اقداماتی را باید در رابطه با تأثیر نمایشگاه مطبوعات بر رونق فروش انجام داد.

به نظر شما نمایشگاه مطبوعات چه تأثیری بر بازار مطبوعات و مخاطب محوری رسانه‌ها و نشریات دارد؟

نمایشگاه مطبوعات همیشه نشاط و شادابی و تحرک و پویایی مطبوعات را به تصویر کشیده است و امسال هم به‌مراتب بهتر از سال‌های قبل این موضوع رخ داده است. نمایشگاه مطبوعات فرصتی است تا تمام مخاطبان روزنامه‌ها و نشریات این امکان را پیدا کنند که از نزدیک با خبرنگاران و روزنامه‌نگاران و سردبیران و مدیران مسئول آشنایی پیدا کنند و ارتباط نزدیکی بین آنان برقرار شود و ایده‌ها، انتقادات و پیشنهادات خود را مطرح کنند. طبیعی است که هر اندازه رابطه بین رسانه با مخاطبان شفاف‌تر و نزدیک‌تر باشد در بالارفتن اهمیت رسانه‌ها تأثیرگذار خواهد بود. البته زمانی که فضا شفاف و روشن باشد و ارتباطات صحیح باشد، قطعا بر میزان فروش مطبوعات هم تأثیر خواهد داشت و منافع اقتصادی را برای رسانه‌ها به دنبال می‌آورد.

بنابراین معتقدید که نمایشگاه مطبوعات می‌تواند بر رونق فروش مطبوعات تأثیرگذار باشد و از کارکرد قابل قبولی در این زمینه برخوردار شود؟

به نظر می‌آید که در حال حاضر نمی‌توان روی این موضوع ارزیابی دقیقی انجام داد، زیرا افرادی که در نمایشگاه مطبوعات حضور پیدا می‌کنند همان علاقه‌مندان به روزنامه‌ها و نشریات هستند و باید روزی به جایی برسیم که طیف وسیع‌تری از این نمایشگاه بازدید به عمل بیاورند.

باید چه اقداماتی انجام شود که نمایشگاه مطبوعات از این تأثیر برخوردار شود؟

برای تحقق این موضوع باید یک گروه از کارشناسان و اهل فن، این موضوع را بررسی و کالبدشکافی کنند که چه اقداماتی را باید در این رابطه انجام داد و قاعدتاً رونق بازار مطبوعات تنها از طریق نمایشگاه مطبوعات مؤثر نیست.

به نظر می‌رسد که در نمایشگاه مطبوعات بیشتر اهالی رسانه حضور پیدا می‌کنند و شاید استقبال از سوی مردم در حد مورد انتظار نیست. این موضوع را در اینکه نمایشگاه نتواند آن‌طور که باید و شاید موجب رونق فروش شود، چقدر مؤثر می‌دانید؟

اتفاقا به نظر من میزان بازدید مردم از نمایشگاه مطبوعات خوب است و افرادی که با روزنامه‌ها سر و کار دارند، معمولاً در این نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند و طبیعی است در مقابل افرادی که هیچ‌گاه مطبوعات نقش و حضوری در زندگی شان ندارد، کمتر به بازدید از آن می‌پردازند. به عبارت دیگر تصور من این است که روزنامه‌خوان‌ها معمولا به نمایشگاه مطبوعات می‌آیند اما مهم این است روزی به نقطه‌ای برسیم که تعداد روزنامه‌خوان‌ها و افراد اهل مطالعه افزایش پیدا کند.

***

محمد علی وکیلی:
نمایشگاه ظرفیت جذب طیف خاکستری مردم را ندارد

محمد علی وکیلی، مدیر مسئول روزنامه ابتکار معتقد است در سال‌های اخیر، نمایشگاه مطبوعات ظرفیت جذب طیف خاکستری مردم را نداشته بنابراین این رویداد بر بازار و فروش مطبوعات تأثیر چندانی ندارد.

به‌نظر شما نمایشگاه مطبوعات به شکلی که در حال حاضر برگزار می‌شود می‌تواند بر رونق بازار مطبوعات تأثیرگذار باشد و زمینه‌ای را فراهم کند که مخاطبان انگیزه بیشتری برای خرید مطبوعات پیدا کنند؟

نمی توان گفت نمایشگاه مطبوعــات خیلی تأثیـــر تعیین کننده‌ای دارد. فروش تابع مولفه‌های بسیاری است که لزوما نمایشگاه مطبوعات دارای این مولفه‌ها نیست. اما به هر حال نمایشگاه به دلیل جذب سیاسیون و چهره‌ها و امکان ارتباط‌گیری بهتر خبرنگاران و روزنامه نگاران با این افراد مفید است و فرصتی است که رسانه‌ها بر محتوا بیفزایند و به این ترتیب بتوانند مخاطبان بیشتری را جذب کنند. به عبارت دیگر، نمایشگاه مطبوعات به ذات در فروش تاثیرگذار نمی‌تواند باشد اما به دلیل اینکه فرصت نمایشگاه امکان ارتقای محتوا وجود دارد و طیفی از مخاطبان هم با حضور در نمایشگاه، با روزنامه‌ها و رسانه‌های جدیدی آشنایی پیدا می‌کنند و ممکن است دسترسی به دکه نداشته باشند، اما در نمایشگاه دسترسی به روزنامه‌ها بیشتر می‌شود و زمینه آشنایی جدیدی فراهم می‌آید و این آشنایی ممکن است آنها را وادار کند که پس از نمایشگاه نیز روزنامه را خریداری کنند. درصد این طیف مخاطبان نمی‌تواند تعیین‌کننده باشد اما به هر حال وجود دارد.

بنابراین با توجه به صحبت‌های شما تا رسیدن به نقطه‌ای که نمایشگاه مطبوعات بتواند بر بازار و فروش تاثیرگذار باشد، فاصله زیادی داریم؟

بله، هنوز فاصله زیادی وجود دارد. زیرا طیف بازدیدکنندگان از این نمایشگاه زیاد نیست اما طیف عمده بازدیدکنندگان چهره‌های سیاسی هستند و ممکن است بازدیدکنندگان خاص و روزنامه خوان‌های حرفه‌ای هم باشند و همین تعداد محدود می‌توانند بعدها به مشتریان ثابت برخی از روزنامه‌ها تبدیل شوند.

با توجه به اینکه در نمایشگاه مطبوعات بیشتر اهالی رسانه حضور پیدا می‌کنند تا مردم عادی، این موضوع را چقدر در بازار مطبوعات مؤثر می‌دانید؟

این موضوع را باید آسیب‌شناسی کرد که ما نمایشگاه را دایر می‌کنیم تا روزنامه‌خوان‌های حرفه‌ای و اهالی رسانه بیایند یا اینکه هدف این است که عموم مردم بازدید کنند. در اهداف نمایشگاه مطبوعات باید این موضوعات را تعیین کرد. تجربه من این است که در سال‌های اخیر، نمایشگاه مطبوعات ظرفیت جذب طیف خاکستری مردم را نداشته و به همین دلیل ممکن است بخش عمده‌ای از بازدیدکنندگان امسال، مشترک با سال‌های گذشته باشند بنابراین بر بازار و فروش مطبوعات تأثیر چندانی ندارند.