ایجاد ناامنی شغلی و عدم ساماندهی اتحادیه‌ها

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تجارب کشورهای شرق، جنوب شرق آسیا در زمینه فعالیت شرکت‌های پیمانکاری نیروی انسانی را بررسی کرد. به گزارش این مرکز، دفتر مطالعات بخش‌عمومی این مرکز با بیان این مطلب که صورت و چهره اشتغال غیراستاندارد در همه کشورهای جهان شبیه هم است، افزود: اگرچه ممکن است اصطلاحاتی که برای تعریف مشاغل غیراستاندارد (مشتمل بر کار پیمانکاری موقت) به کار می‌رود در همه کشورها یکسان نباشد، اما غالبا ویژگی‌های مشترک زیادی میان همه آنها ملاحظه می‌شود.

این موضوع برای کشورهای مورد مطالعه یعنی کشورهای جنوب شرق و شرق آسیا نیز صادق است. در همه این کشورها مشخصه مشترک این نوع کار شامل قرارداد کاری با مدت زمان معین یا کوتاه‌مدت (یا تصدی شغل به‌صورت غیرمستمر)، حقوق کمتر (در مقایسه با اشتغال تمام وقت دائم)، عدم برخورداری از مزایای تامین اجتماعی (برای مثال هزینه درمان، حقوق بازنشستگی و غیره)، کار کردن در مکان‌های کاری مختلف، نیاز به مهارت کم (یا در برخی موارد مهارت متوسط) برای انجام کار، عدم امنیت شغلی، حضور بیش از حد کارگران زن و کارگران جوان و عدم ساماندهی اتحادیه‌ها است.

نتایج بررسی حاضر حاکی از آن است که اکثر کارگران در کشورهای مورد مطالعه کار غیراستاندارد را با درجات مختلفی تجربه کرده‌اند و به طور کلی استفاده از این سبک اشتغال در همه این کشورها رو به فزونی است. برای مثال، در اندونزی برآورد شده که 65‌درصد نیروهای استخدام شده در بنگاه‌های رسمی در سال 2010 نیروی غیراستاندارد بوده‌اند. در همین سال، در فیلیپین از هرسه نفر شاغل در بنگاه‌های رسمی یک نفر نیروی غیراستاندار بوده است. در تایلند حدود 63‌درصد نیروها را نیروی غیراستاندارد تشکیل می‌دهد.

در ژاپن 36‌درصد کارکنان، نیروی غیراستاندارد هستند که این میزان برای کشوری که در آن اشتغال استاندارد سبک غالب استخدام محسوب می‌شود، رقم قابل توجهی است. در کره جنوبی از هر سه کارمند یک نفر نیروی کار غیراستاندارد است. در تایوان نیز براساس آمارهای رسمی در سال 2011 از میان 171000 نفر نیروی قراردادی یا 59/1درصد از کل جمعیت شاغل 91000 نفر یا 61‌درصد از آنها پاره وقت بوده و 574000 نفر یا 3/5‌درصد از آنها نیروی پیمانکاری هستند. به این ترتیب در همه کشورهای مورد بررسی، آمارها حکایت از افزایش میزان اشتغال غیراستاندارد دارد.

در میان کشورهای مورد بررسی، دو چارچوب کلی برای بررسی وضعیت کشورها به لحاظ سطح تنظیم‌گری‌های صورت گرفته در خصوص مشاغل غیراستاندارد مشتمل بر کار پیمانکاری موقت شناسایی شد که شامل چارچوب‌های تنظیمی سخت‌گیرانه و غیرسخت‌گیرانه است. در چارچوب‌های تنظیمی سخت‌گیرانه تنظیمات دقیقی درباره ابعاد کار پیمانکاری موقت صورت گرفته که این موضوع در چارچوب‌های تنظیمی غیرسخت‌گیرانه لحاظ نشده است. مواردی که در چارچوب‌های تنظیمی سخت‌گیرانه پیرامون آنها تنظیم‌گری صورت گرفته مشتمل بر مدت قرارداد و تعداد دفعات تمدید، مسئولیت مشترک سازمان کاربر و آژانس پیمانکاری، حق و حقوق قانونی نیروهای پیمانکاری و بخش‌های ممنوع است.

براین اساس چارچوب تنظیمی در اندونزی، فیلیپین، ویتنام، ژاپن و کره جنوبی در گروه «سخت‌گیرانه» قرار می‌گیرند. از طرف دیگر، در مالزی، سنگاپور و هنگ کنگ، چارچوب سیاست‌گذاری بسیار لطیف‌تر است و در گروه «غیرسخت‌گیرانه» جای می‌گیرند. تایلند و تایوان نیز موارد خاصی هستند که می‌توان آنها را در میانه طیف چارچوب تنظیمی «سخت‌گیرانه» و «غیرسخت‌گیرانه» قرار داد. لازم به ذکر است، از سلسله گزارش‌های شرکت‌های پیمانکاری تامین نیروی انسانی گزارش اول که با هدف آشنایی با مفهوم کار پیمانکاری موقت و گزارش دوم که به منظور بررسی تجربه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در رابطه با کار پیمانکاری موقت صورت گرفته، به چاپ رسیده است.