اشتغال زایی و نقش صندوق های قرض الحسنه خانوادگی

با توجه به وضعیت اقتصادی و نرخ بیکاری در کشور تمایل افراد به خصوص جوانان به ایجاد کسب وکار و خوداشتغالی بیش از پیش به چشم می خورد. همان طور که می دانیم یکی از ارکان و لازمه های شروع یک کسب وکار موفق، تامین سرمایه مالی مورد نیاز آن است. بنا بر تعاریف موجود (مبانی کارآفرینی-احمد پورداریانی، محمود مقیمی) منابع تامین سرمایه از طرقی مانند سرمایه شخصی، استقراض، وام، بازارسرمایه و... میسر است.

در این میان بسیاری از افراد که خواهان خوداشتغالی و ایجاد کسب وکار مستقل هستند، توان لازم برای تامین مبلغ سرمایه گذاری را به صورت شخصی ندارند؛ بدیهی است که برای تامین سرمایه کسب وکار خود از سایر روش های موجود استفاده می کنند.

یکی از روش ها، مراجعه به بانک ها و صندوق های قرض الحسنه و تامین سرمایه از طریق دریافت وام است. این شیوه نیز با توجه به فرآیند طولانی و شرایط پیچیده درخواست وام نظیر معرفی ضامن با شرط کسر از حقوق، ایجاد حساب و قرار دادن بخشی از مبلغ وام درآن، نرخ سود بازگشت بالا، منتظر ماندن در صف دریافت کنندگان و... عملا دسترسی به وام با مبالغ کوچک را ناممکن و یا حداقل دشوار می کند که این امر باعث می شود زمان شروع کسب وکار به تعویق افتد.

باتوجه به ماهیت اغلب این کسب وکارها که به دنبال پاسخ به نیازی خاص در بازار یا ارائه خدمتی خاص در زمان مشخص هستند، این تعویق به وجود آمده در شروع فعالیت کسب وکار باعث ناکارآمدی و یا افزایش میزان شکست در آن می شود. با توجه به موارد فوق گزینه دیگر پیش روی متقاضیان سرمایه مالی استقراض از اشخاص حقیقی است. تامین سرمایه به این صورت نیز مشکلات خاص خود را دارد ازجمله پیدا کردن شخصی که بتواند مبلغ مورد نیاز را به صورت یکجا تامین کند.

باید توجه داشت که اگر مبلغ موردنظر به واسطه چند نفر تامین شود شرایط و برخورد هر یک از افراد در بیشتر اوقات یکسان نیست که این موضوع باعث ایجاد درگیری های فکری و عدم تمرکز لازم برای شروع کسب وکار می شود، علاوه براین ممکن است افراد از شرایط مختلف هم مطلع شوند که باعث بی اعتمادی و دلخوری هایی نیز می شود، همچنین گاهی مشاهده می شود شیوه های بازپرداخت این استقراض ها از منظر فقهی دچار مشکل است یا فرد صاحب سرمایه شروطی را در ازای پرداخت مبلغ مورد نظر تحمیل می کند که تعهد و اجرای آنها منطقی و یا مقدور نیست.مجموعه موارد ذکرشده باعث عدم دسترسی به سرمایه مورد نظر و یا ایجاد شرایطی می شود که از منظر مالی و بعضا عزت نفس برای شخص متقاضی مقرون به صرفه (چه از نظر مالی و فردی) نیست.

ضرورت تشکیل صندوق های قرض الحسنه

باعنایت به لزوم شروع کسب وکار و تامین سرمایه آن و همچنین عدم دسترسی به منابع مالی و معضلات موجود در تهیه آن به نظر می رسد ایجاد صندوق های قرض الحسنه خانوادگی یا فامیلی گزینه مناسبی برای تامین سرمایه این گونه کسب وکارها است.

زیرا این صندوق ها با جمع آوری مبالغ خرد افراد عضوصندوق و یکپارچه کردن آنها باعث ایجاد منبع مالی قابل توجهی می شود که از طریق آن می توان به آسانی نسبت به تامین سرمایه مورد نیاز به صورت وام قرض الحسنه اقدام کرد. علاوه براین با توجه به نسبت فامیلی داشتن اعضای صندوق دیگر نیاز به اعتبار سنجی یا معرفی ضامن و... نیست. همچنین این صندوق ها در هنگام بازپرداخت وام ها سودی را در نظر نمی گیرند و یا درصد آن بسیار ناچیز است.

از سویی دیگر وجود نسبت خانوادگی میان افراد باعث ایجاد احساس مسئولیت و مشارکت در جهت کمک به موفق شدن کسب وکارهای نوپا می شود که این موضوع از طریق خرید محصولات تولیدی، معرفی آنها به سایرین یا مشاوره و همیاری درجهت اجرای پروژه های خوداشتغالی صورت می گیرد.

پیشنهادات

باتوجه به ضرورت تشکیل این صندوق ها و نقش آنها در کمک به ایجاد اشتغال جوانان نکاتی در جهت هرچه بهتر اجرا شدن آنها ذکر می شود:

- در نخستین گام تشکیل این صندوق ها بهتر است اساس نامه ای به جهت بیان چگونگی فعالیت و تعیین مسیر حرکت تهیه شود.

- به منظور انسجام و بقای هرچه بیشتر، فعالیت های انجام شده براساس ضوابطی که مورد توافق اعضا است صورت پذیرد.

- پایبندی به تعهدات اساس نامه و تشکیل گروهی از افراد عضو صندوق برای حل مشکلات احتمالی.

- ارائه گزارش های فعالیت صندوق به صورت منظم برای شفافیت بهتر کارها.

- نظارت همه افراد و مدنظر قرار دادن افراد  دارای اولویت برای دریافت وام ها به منظور حمایت از اشتغال جوانان.

- انتقال و مطرح کردن مشکلات و نظرات برای بررسی و اقدام در جهت رفع به موقع آنها.

- الگوبرداری از صندوق های موفق و همچنین مستند سازی کلیه تجارب با هدف استفاده از صندوق های خانگی تازه تاسیس.

نویسندگان:

دكتر مهدی كنعانی : مدرس دانشگاه و مشاور سرمایه‌گذاری

سید رشید شاهچراغ:دانشجوی رشته مدیریت کارآفرینی دانشگاه تهران و فعال حوزه گردشگری