استفاده ابزاری از زنان در آگهی‌ های تبلیغاتی

تبلیغات بستری مناسب و مؤثر برای ترویج یک نوع سبک زندگی خاص به شمار می‌رود، زیرا این ابزار بصری به راحتی می‌تواند سبکی از رفتار، تفکر، روابط انسانی، تغذیه و پوشش را در سطح جامعه رواج دهد. امروزه برای بسیاری از مخاطبان صدا و سیما این امر غیر‌قابل انکار است که اغلب تبلیغات صدا و سیما در راستای تبلیغ یک وسیله یا ماده خوراکی حیاتی نیست و اغلب آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی جنبه تجملاتی دارد که متأسفانه گاهی رنگ و بوی تبلیغات با فرهنگ غربی را هم به خود می‌گیرد. مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی در باب تجمل‌گرایی و مصرف بیش از نیاز و اسراف عبارت‌اند از:

اصل 23- آگهی نباید مروج تجمل گرایی باشد.

اصل 24- آگهی نباید به‌گونه‌ای طراحی و ساخته شود که در آن مردم به مصرف بیش از نیاز و اسراف در استفاده از امکانات تشویق شوند.

اصل 25- تعیین جایزه برای تشویق مخاطبان آگهی به خرید و مصرف بی‌رویه مجاز نیست.

 «زندگی تجملاتی نباید به‌هیچ‌وجه ترویج شود، بلکه باید تخریب شود و نقطه منفی به‌حساب بیاید. چرا بیخود تجمل‌گرایی رواج پیدا کند؟ اگر یک نفر دلش می‌خواهد متجمل باشد، ما چرا باید آن را ترویج کنیم؟توجه کنید که ما به فقیر باید عزت‌نفس و حس مناعت بدهیم و به غنی باید کمک به فقیر را بیاموزیم.به‌هرحال در کل زندگی جامعه، باید از زندگی اشرافی و تجملاتی الگوسازی نکنیم.» بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما (83/9/11)

در یک آگهی که یک روغن خوراکی تبلیغ می‌شود، برای یک خانواده چهار نفره چهار، پنج مدل غذای پرهزینه روی میز غذا چیده می‌شود و این یعنی «تبلیغ تجمل‌گرایی».برای تبلیغ یک ماده خوراکی به مخاطب این مهم تذکر داده می‌شود که «یکی نخر چند تا بخر»، تبلیغ مصرف‌زدگی. متأسفانه از این نوع پیام‌های بازرگانی در میان تبلیغات صدا و سیما کم نیست.

گاهی در یک آگهی تبلیغاتی باور دینی مخاطب زیر سوال می‌رود

در یکی از برنامه‌های مذهبی یکی از کارشناسان برنامه در اعتراض به یک پیام تبلیغاتی که «هیچکس تنها نیست» به این امر اشاره کرد که در این پیام این باوری که خدا حاضر و ناظر است در ذهن مخاطب زیر سوال می‌رود. متأسفانه در این باره نیز در مورد آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی دقت لازم صورت نمی‌گیرد.

بخش عمده‌ای از یک تبلیغ متأثر از مبلغ آن است

البته در این میان چگونگی تبلیغ نیز بسیار مهم است و بخش عمده‌ای از یک تبلیغ متأثر از مبلغ آن است.چندی پیش تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به حضور زنان در برنامه‌های تبلیغاتی صدا و سیما اعتراض داشتند، البته این ایراد هرگز حضور اجتماعی زن را زیر سوال نمی‌برد، بلکه آنچه مورد اهمیت است، چگونگی حضور زن در جامعه اسلامی است.

 از آنجا که قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز براساس دین اسلام تدوین و تنظیم شده، بدون‌شک این مهم در آن لحاظ شده است و بنا بر اهمیت این مسئله اصول 56 تا 62 مجموعه ضوابط تولید آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی به چگونگی حضور زن در آگهی‌های تبلیغاتی پرداخته است:

• اصل 56- زن در نظام مقدس اسلامی از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است و قوانین و احکام مقدس اسلام برای زن جایگاه رفیعی را قائل است، بنابراین استفاده از حضور خانم‌ها در آگهی‌های رادیو - تلویزیونی مستلزم اعمال دقت‌های خاصی است و باید جایگاه زن مسلمان و شئون او مدنظر باشد.

• اصل 57- حضور خانم‌ها و دختر خانم‌ها در آگهی‌های رادیو - تلویزیونی در صورت اقتضای موضوع مورد آگهی بدون آرایش و با رعایت کامل حجاب اسلامی امکان‌پذیر است.

• اصل 58- حضور خانم‌ها در آگهی‌هایی که وضعیت کالا و مصارف آن با نقش خانم‌ها بستگی نداشته باشد، مجاز نیست.

• اصل 59- آگهی‌های رادیو - تلویزیونی نباید تداعی‌کننده این امر باشد که اشتغال و تلاش زن ایرانی محدود به امور منزل است و در عرصه‌های علمی و فرهنگی حضور ندارد و به‌طور کلی زن مسلمان ایرانی نباید تحقیر شود.

• اصل 60- آگهی نباید تداعی‌کننده ترجیح بین جنس مذکر و مونث باشد.

• اصل 61- در آگهی‌هایی که در آن خانواده حضور دارند نباید نقش یکی از اعضا اعم از زن شوهر و فرزندان دختر یا پسر تحقیر شود.

• اصل 62- آگهی‌ها نباید تداعی‌کننده این فکر باشد که زن‌ها از مردها ناتوان‌ترند و نقش هر کدام باید کامل و بی‌نقص مشخص شود.

حال قضاوت با شما که چقدر در آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی این اصول رعایت می‌شود و چقدر جایگاه متعالی زن مسلمان مورد توجه قرار می‌گیرد؟

کارشناس حقوق