بررسی روند سرمایه گذاری در مزرعه پرورش ماهی در قفس در گفت وگو با دکتر حسام کاظمی / آینده این کسب و کار روشن است

بازار فعلی پرورش ماهی در قفس نشان می دهد سرمایه گذاری در این زمینه می تواند مقرون به صرفه باشد. این موضوع را با یکی از تولیدکنندگان این حوزه در میان نهاده ایم تا از کم و کیف سرمایه گذاری در این بخش تولیدی بگوید.

دکتر حسام کاظمی که در منطقه شمال کشور برای تولید ماهیان قفسی سرمایه گذاری کرده است، در این رابطه و در مورد مناطقی که در حال حاضر این گونه تولید در آنها انجام می شود، به  «فرصت امروز» می گوید: این نوع پرورش ماهی در حال حاضر در مناطق لارین مازندران در ساری، خزرشهر نوشهر و به طور کلی در چهار و پنج نقطه از شمال و همچنین در قشم انجام می شود.

وی در ادامه اضافه می کند: به طور کلی کار اصولی که از پایه درست باشد و از ساحل تا دریا را در بر بگیرد، در ایران نداریم و شاید سال های آینده ایجاد شود. حسام کاظمی این نوع از پرورش ماهی را از آنجا به صرفه می داند که نه تنها برای سرمایه گذاران سودی در بر دارد بلکه به لحاظ حفظ منابع دریایی و اکوسیستم طبیعی دریا نیز حائز اهمیت است: در مکانی از نوشهر که ما در حال فعالیت هستیم، قبلا صیدگاه خاویاری بوده که در حال حاضر به دلیل تمام شدن ذخیره دریایی این ماهی که تقریباً نابود شده اند، این صیدگاه ها تعطیل شده اند و این مکان به مزارع پرورش ماهی در قفس تبدیل شده  است.

در این قفس ها می توان ماهیان خاویاری هم پرورش داد که البته هزینه بیشتری دارد. کما اینکه ما با یک شرکت نروژی صحبت کرده ایم که در اینجا برای ماهیان خاویاری قفس نصب کنند و به نوعی سرمایه گذاری کلان مشترک ایجاد شود که از نگاهی دیگر جذب سرمایه خارجی هم محسوب می شود.

هزینه های تولید

این تولیدکننده در ادامه در مورد اینکه شیوه کار به چه صورت است و با چه هزینه ای می توان چنین کاری را آغاز کرد؛ می گوید: برای شروع می توان با دو قفس هم شروع کرد البته هستند کسانی که با هشت قفس شروع می کنند. این قفس ها با سیستم لنگری به نام مورینگ در کف دریا ثابت می شوند که این مورینگ ها را با لنگرهای پنج تنی در دریا مستقر می کنند.

به ازای تعداد قفس ها هم تعداد لنگرها متفاوت است. قفس ها را به نوعی به این سیستم مورینگ لنگر می بندند که در دریا رها نشوند و در مقابل امواج و. . . مقاوم باشند. این قفس ها را نمی توان مستقیم به لنگر وصل کرد و با طناب وصل و محکم می کنند. کاظمی در ادامه اضافه می کند: هزینه ها در ابتدا شامل نصب مورینگ است.

مثلاً برای استقرار لنگرهای پنج تنی در کف دریا احتیاج به باج نیاز است که بین 50 تا 60میلیون تومان پول نیاز دارد. وی ادامه می دهد: مورینگ ها چهارتایی است و برای چهار قفس  انجام می شود البته برای دو قفس هم می توان از این تعداد مورینگ استفاده کرد. قیمت ها هم متفاوت و در نوسان است.

مثلاً برای نصب مورینگ دو قفس، هزینه خرید قفس و هزینه تور حدود 400 تا 500میلیون تومان است. در کنار اینها باید در ساحل نیز تدابیری اندیشید. مثلاً ایجاد اتاق نگهبانی، اتاق استقرار کارگران و انبار غذا. اگر مبنا را هم دو قفس بگذاریم، در این صورت زمین ساحلی بین 500 تا هزار متر زمین کافی است. برای در اختیار داشتن ساحل یا باید زمین ساحلی بخرید یا کرایه کنید یا از زمین های مشخص شده توسط سازمان شیلات حق بهره برداری بگیرید.

به این صورت که آن را اجاره کرده و معمولاً تا پنج سال این زمین ها در اختیار افراد قرار می گیرد و این زمان قابل تمدید است. قفس ها به لحاظ اندازه متنوع هستند و نمونه هایی با قطر 20متر و عمق 10متر هستند که بهره برداری در دوره پرورش پنج ماهه و شش ماهه برای غذاهای سردآبی و گرمابی، ظرفیت پرورش 30 تا 40تن ماهی در سال را دارند.

هزینه های جاری

وی در ادامه به هزینه های جاری نیز اشاره کرده و می گوید: برای این دو قفس یک غواص احتیاج داریم که دائماً طناب های مورینگ و قفس و تور را چک کند که آسیب  ندیده باشند. چنین فردی ماهانه تا 3میلیون تومان دستمزد می گیرد. همچنین چهار کارگر برای غذادهی نیاز است. نوع غذادهی هم با استخر فرق دارد. اینجا با توجه به شرایط دریا گاه به علت توفان نمی توان برای غذا دادن به دریا رفت و از جیره غذایی عقب می مانیم که به ضرر سرمایه گذار است.

این شرایط در حالی است که الان نروژ قفس هایی دارد که در اقیانوس مستقر می شوند و موج هشت متر را هم تحمل می کنند ولی ما فعلاً این امکانات را نداریم. وی همچنین به هزینه های حراست و دوربین های امنیتی و نگهبان شب نیز اشاره می کند: برای سرزنی شبانه در مواقع توفانی و اضطراری و. . . به این افراد و چنین امکاناتی نیاز است. به این هزینه ها باید هزینه خرید بچه ماهی و غذا را هم اضافه کنید.

دولت حمایتی نمی کند

دکتر کاظمی می گوید خبری از تسهیلات دولتی نیست: فعلاً ندیده ایم کسی تسهیلاتی بگیرد. وی همچنین به مشکلی در این حوزه اشاره کرده و می گوید: ماهی تولیدی با این روش، دارای گوشتی با کیفیت است که در حال حاضر هیچ کمیسیونی برای قیمت گذاری براساس کیفیت در ایران نداریم.

به همین دلیل مجبور هستیم که به بازارهای صادراتی فکر  کنیم چون در ایران بازارسازی نشده و ماهی که ما با هزینه زیادی تولید می کنیم با قیمت ماهیان استخری راهی بازار می شود؛ این مسئله تنها ضرر را برای سرمایه گذار به دنبال دارد.

از طرفی بازار جهانی خواهان این ماهی است و می تواند در بین ماهیان تجاری جهان جایی برای خود باز کند. کما اینکه قصد داریم در آینده از ماهی های بومی دریای خزر برای پرورش در قفس استفاده کنیم که میزان تلفات را به صفر می رساند و به صرفه تر است و به لحاظ کیفیت آب و دمای آب هم شرایط بسیار خوبی دارد.

فرصت ناب اشتغال زایی

با همه شرایط موجود کاظمی به آینده این کسب وکار امیدوار است و انگار روزنه های روشنی در آینده این سرمایه گذاری می بیند: به نظر من این کسب وکار آینده روشنی دارد به شرطی که حمایتی هم باشد. مثلاً ماهی قفسی را طبق شرایط خاصی عرضه کنند. باید عرضه انحصاری با برند مشخص باشد. اگر با برند در بازار داخل و خارج عرضه  شود، آورده مالی بیشتری هم دارد.

موضوع مهم دیگر این است که تراکم استاندارد در حاشیه خزر و خلیج فارس رعایت شود و مانند میگوی جنوب نباشد که بیش از تراکم پرورش دهند و اکوسیستم را از بین ببرند، چون هم به دریا آسیب وارد می شود و هم به سرمایه گذاران. جنبه بسیار مهم دیگر این است که در شرایط فعلی که صید سنتی تقریباً تعطیل شده، صیدگاه های خاویاری تخلیه شده اند، صیادان مناطق شمالی همه بیکارند و دیگر ماهی سفید، کپور و کفالی هم در دریا نیست، ماهیان خاویاری هم که نابود شده اند و ذخیره ای در دریا نمانده است،  این شیوه تولید بهترین امکان را برای درآمدزایی، اشتغال زایی و حفظ منابع طبیعی فراهم می کند.

در این صورت همه صیادان بیکار شمال صاحب شغل و درآمد می شوند. به این جنبه باید رونق توریستی و زیبایی ساحل را هم اضافه کنیم که خود این نوع صید به نوعی جاذبه گردشگری محسوب می شود. بنابراین شغل های غواصی، قایقرانی و... نیز ایجاد می شود و رونق دوباره سواحل را در پی دارد.