پولی که در سال 2016 وحشت و شگفتی آفرید / فرصت ها و تهدیدهای بیت کوین برای ایران

فرصت امروز: بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان نسبت به پیشرفت و یکه تازی های بی حد و مرز ارزهای دیجیتالی و مجازی همچون بیت کوین، نگران و بدبین هستند؛ آنها استفاده از بیت کوین را هم تراز و هم معنا با پولشویی، فرار مالیاتی و تجارت های غیرقانونی می دانند و بر این باور هستند که به وسیله ارز دیجیتالی بیت کوین، روند پولشویی، سوءاستفاده های مالی و فعالیت های تروریستی تسهیل خواهد شد؛ چراکه یکی از دلایلی که بسیاری از دلالان و تاجران از ارز دیجیتالی و رمزنگاری شده بیت کوین برای معاملات غیرمعمول و غیرقانونی خود استفاده می کنند، آن است که تبادل پول با این ارز در هیچ جایی ثبت نمی شود و هیچ هویت و نام و نشانی از طرفین معامله در آن به چشم نمی خورد و به همین جهت، سازمان های امنیتی نمی توانند مجرمان و دلالان را ردگیری کرده و قراردادهای آنها را دنبال کنند.

از همین رو، اخیرا گاردین خبر داده است که اتحادیه اروپا تصمیم دارد تا قوانینی وضع کند تا تاجران، دلالان و طرفین معامله در مبادله با ارز بیت کوین مجبور باشند اطلاعات خود را ثبت کنند و بدین ترتیب تا حد زیادی بتوانند بیت کوین را محدود و یا کنترل کنند.

پولی که بی تردید شگفتی سال 2016 بوده و در کمتر از یک سال بیشتر از 1100درصد سوددهی داشته است. به نظر می رسد در رابطه با بیت کوین، ما با پولی مواجه هستیم که نمی تواند رکوردهای پی در پی خود را متوقف کند، کما اینکه با وجود هشدار مداوم کارشناسان، بیت کوین همچنان بی محابا می تازد و رشد خیره کننده آن، شگفتی و حیرت اقتصاددانان را در پی داشته است.

پولی شبیه پول کاغذی؟!

روزی نیست که در رسانه های جهان خبری درباره بیت کوین منتشر نشود و از یک سو، اقتصاددانان درباره خطرات و مخاطرات آن هشدار ندهند و از سوی دیگر، درباره ابعاد خیره کننده رشد آن با شگفتی و حیرت صحبت نکنند. به گزارش خبر آنلاین، اگرچه سیستم بیت کوین خیلی شبیه دنیای پول های کاغذی است و مثل پول کاغذی، ارزش پول را حجم تجارت انجام شده با آنها تعیین می کند، اما در دنیای پول کاغذی دولت ها با کنترل میزان عرضه و تقاضا تلاش می کنند تا بازار را کنترل کنند و از نوسان زیاد ارزش پول جلوگیری کنند؛ این در حالی است که بازار بیت کوین، هیچ قدرتی برای کنترل عرضه و تقاضا ندارد و به همین دلیل است که نوسان در این بازار بیشتر است.

عبور قیمت بیت کوین از مرز 15 هزار دلار ترس ها و نگرانی های بسیاری را در اقتصاد جهانی ایجاد کرده است؛ اقتصاددانان بسیاری نسبت به ورود به این بازار هشدار داده و عنوان کردند که این قیمت ها «حبابی» است اما باز هم جذابیت در این بازار آنچنان بالاست که حتی شکل معاملات آتی آن نیز ایجاد شده است. جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل اقتصاد گفته است این حباب مالی است و پیش بینی کرده است که پس از آنکه تعداد زیادی سوار بر این حباب می شوند، سقوط خواهد کرد.

برخی اقتصاددانان معتقدند که بیت کوین بخش زیادی از ویژگی های پول کاغذی را دارد، ولی نمی توان آنها را جایگزین مناسبی برای سیستم پولی کنونی دنیا کرد، زیرا ارزش گذاری آن به سادگی انجام نمی شود. مثلا نمی توان پیش بینی کرد که با افزایش یک درصدی ارزش دلار یا کاهش یک درصدی ارزش یورو، ارزش هر بیت کوین در بازار چه تغییری می کند.

 اقتصاددان های دیگری هم در مقابل اعتقاد دارند که بیت کوین سرمایه ای برای دوره های بحرانی اقتصادی است و شاید بتوان عملکرد آن را به عملکرد بازار طلا تشبیه کرد.

قدرت بیت کوین محدود می شود؟ 

رشد بیت کوین رو به افزایش است، اما برخی کشورها از رشد بیشتر مبادلات با این پول هراسان شده اند. چنانچه چین با وجودی که در حجم معاملات با بیت کوین هم اکنون جزو کشورهای تراز اول است، اما دولت چین سه ماه قبل ممنوعیت هایی را برای معامله با بیت کوین اعمال کرد. چین هشدار داده قوانینی که کمک می کند تجارت معاملات ارزی و رمزگذاری پول دیجیتالی متوقف شود، تا پایان سپتامبر اجرایی خواهد شد. به دنبال محدودیت برای پول رمزگذاری شده، مردم می گفتند که مقامات برنامه ای برای توقف معاملات معکوس ندارند. ترس مقامات اقتصادی کشورها زمانی بیشتر می شود که تحلیلگران بگویند حضور این پول دیجیتالی حالا در بازار معاملات پولی به شدت احساس می شود، چراكه این ارز در برابر سایر ارزها در حال رشد است.

مرتضی ایمانی راد، اقتصاددان ایرانی و رئیس موسسه مطالعات اقتصادی «بامداد» معتقد است: «یكى از ویژگى هاى منحصر به فرد بیت كوین این است كه كاملا غیرمتمركز است و توسط هیچ سازمان و دولتى كنترل نمى شود و از آن گذشته، مشكلات تبدیل یك ارز به ارز دیگر را حذف كرده است. وقتى شما در جهان با بیت كوین معامله می كنید لازم نیست ارز آن كشور را خریدارى كنید، چون بیت كوین را در سراسر جهان می توانید استفاده كنید و دیگر نیازى به تبدیل پول ندارید. ضمنا چون این پول كاغذى و فلزى هم نیست مشكل حمل آن را هم ندارید. بیت كوین روى موبایل شما است و با صرف چند ثانیه می توانید پرداخت خود را انجام دهید؛ ضمنا چون این پول رمزگذارى شده است، احتمال سرقت الكترونیكى در آن بسیار كم است. همه این ویژگى ها، بیت كوین را در جهان بسیار مطلوب كرده است و به همین دلیل روز به روز تقاضا براى آن در حال افزایش است.»

پولشویی و تروریسم

این روزها بیت کوین در شرایط فعلی اقتصاد دنیا به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش شناخته می شود و هر روز بیش از قبل در مورد قدرت آن در شرایط بحرانی صحبت می شود. بررسی ها نشان می دهد در دوره هایی که تنش های ژئوپلیتیکی بالا رفته، قیمت بیت کوین در بازار افزایش پیدا کرده است و در وضعیت صلح و آرامش اما قیمت بیت کوین ثابت است و در سطح پایین قرار دارد. به عنوان مثال، بعد از حملات کلامی آمریکا و کره شمالی به یکدیگر و نگرانی جامعه جهانی از احتمال درگیری بین این دو کشور، قیمت بیت کوین ها در بازار جهانی رو به افزایش گذاشت.

علی دادپی، اقتصاددان در این رابطه معتقد است:  «برخلاف سایر ارزها، بیت کوین واحد پول دلخواه تبهکارانی مانند هکرها و پولشویان شده است. پولی که صاحب آن معلوم نیست کیست، برای همه کسانی که می خواهند به طور گمنام پول جابه جا کنند جالب و جذاب می شود. از سوی دیگر، هر وقت ثبات جهانی خدشه دار شده است و جهان منتظر رویدادهای ژئوپولیتیک بوده است، تقاضا برای بیت کوین افزایش پیدا می کند.

تلاش دولت رئیس جمهور فعلی ایالات متحده آمریکا برای تضعیف دلار موجی از تقاضا برای خرید بیت کوین ایجاد کرده است که باعث شده ارزش آن ظرف سه ماه حدود دو برابر بشود. در بازار بیت کوین ما با نوسانات تشدیدشده مواجهیم که تحولات جهانی آنها را بیشتر می کند. این ارزی است برای بی ثباتی و پنهانکاری. هکرهایی که بیش از ۳۰۰ هزار رایانه شخصی را هک کرده بودند، باج خود را به شکل بیت کوین طلب کردند. دنیای فناوری به کمک کسانی آمده است که نمی خواهند از خود ردی به جای بگذارند.»

مرتضی ایمانی راد نیز در این  باره می گوید: «به نظر من، پولشویى پاشنه آشیل بیت كوین و سایر پول هاى رمزپایه است. این یكى از همان تهدیدهایى است كه قبلا گفتم، ولى از این طرف هم بیكار نمى مانند. در شبكه گسترده مجازى ممكن است همانطور كه براى مدیریت متمركز آن راه حلى عجیب پیدا كردند، براى پولشویى هم بتوانند راه حلى پیدا كنند.»

بیت کوین به ایران می آید؟

اگرچه از حجم مبادلات بیت کوین توسط ایرانی ها هنوز هیچ اطلاع دقیقی در دست نیست، اما مواجهه مقامات بانک مرکزی ایران با این پدیده هم چندان روشن نیست. به عنوان مثال، ناصر حکیمی، معاون فناوری های نوین بانک مرکزی در این باره گفته است: «بیت کوین فرصتی مناسب برای ایران است.

 ارز دیجیتال بیت کوین فرصت بسیار مناسبی برای توسعه بخش دیجیتال و استفاده از ظرفیت های این ارز دیجیتال برای توسعه است تا با استفاده از آن کسب وکارهای نوپا و استارت آپ ها بتوانند در حوزه تجارت سریع تر فعالیت کنند.»

معاون فناوری های نوین بانک مرکزی اضافه کرده: «در حال حاضر، مسئله بیت کوین ملی مطرح و به صورت جدی در حال بررسی است، اما اینکه آیا واقعا نیاز است بیت کوین ملی برای نظارت بیشتر بانک مرکزی برای این ارز دیجیتال در ایران استفاده شود هنوز مبهم است و باید بررسی شود؛ اما در هر صورت، نظارت برای این ارز نیاز است و بیت کوین ملی در سایر کشورها هم قصد نظارت دقیق و سریع برای این ارز دیجیتال را دارد.»

مرتضی ایمانی راد اقتصاددان نیز در این رابطه معتقد است: «با توجه به اینكه این پول در ایران قانونى نیست و نه قانونی برای مبادلات بیت كوین داریم و نه آن را به رسمیت شناخته ایم، بنابراین انتظار نداریم كه اثرى بر اقتصاد ایران داشته باشد. در كشورهاى جهان هم همین طور است. در برخى از كشورها بیت كوین توسعه پیدا كرده و دارد به تدریج اثر خود را می گذارد، ولى عمومیت ندارد. اكثریت كشورهاى جهان بیت كوین را به رسمیت نمى شناسند یا سكوت كرده اند، بنابراین خیلى كار دارد كه بیت كوین و سایر ارزهاى رمزپایه بتوانند روى اقتصاد واقعى اثر گذار باشند.»