آینده اقتصاد ایران پر از گذشته است!

یكى از راه هاى اساسى در تحول و نوآورى، چه براى فرد، سازمان یا كشور،  تر   و تمیز كردن گذشته است. تر و تمیز كردن یعنى كارهاى نیمه تمام را كامل كنیم و تمركز سیاست گذارى را بر رفع مشكلات موجود بگذاریم تا این مشكلات آینده اقتصاد كشور را اشغال نكند. كشورى كه با تمركز بر مشكلات  (به جاى تمركز بر اهداف)، اجازه نمی دهد گذشته اش آینده را اشغال كند، مستعد نوآورى و تحول است.

متأسفانه در كشور ما به جاى تمركز بر مشكلات و كامل كردن «ناكاملى ها»، دست به تنظیم چشم اندازها و اهداف بلند مدت می زنند و چون این ناكاملى ها  (رفع مشكلات تمام نشده فعلى) كامل نشده است، آینده را در انحصار خود مى گیرند و اجازه نمی دهند كه اهداف و چشم انداز هاى طراحى شده عملى شوند.

این یكى از دلایل شكست برنامه ها در كشور ما است. متأسفانه از سال ١٣٨٥ تا سال ١٣٩١ حجم وسیعى ارز و ریال به اقتصاد ایران تزریق شد و چون مدیریت اقتصادى حاكم بر این تزریق ها نبود، مجموعه وسیعى از ناكاملى ها را بر اقتصاد ایران تحمیل كرد. پروژه هاى وسیع استانى و ملى تمام نشده، ظرفیت هاى تولیدى نیمه تمام، بدهى هاى بانك ها به بانك مركزى، بدهى هاى دولت به بانك  مركزى و بانك هاى تجارى، بدهى دولت به پیمانكاران، بدهى شركت هاى دولتى به پیمانكاران، طرح نیمه تمام و ناكام مسكن مهر و... نمونه هایى از این ناكاملى ها به شمار مى روند.

این ناكاملى ها سال هاى بعد با تحریم و كاهش قیمت نفت مثل سنگ سخت شدند و ساختارهاى معلول را در اقتصاد ایران به جا گذاشتند. این ساختارهاى سخت از سالى به سال دیگر رفت و مشكلات اقتصادى را با خودش همراه كرد.

حجم این ناكاملى ها در ابتداى دولت روحانى آنچنان بالا بود كه هنر این دولت تنها مدیریت آنها بود و وقتى دولت هجوم برد كه بخشى از آنها را كامل كند  (مثل ایجاد بازار بدهى براى سبك كردن بدهی هاى دولت)، نه تنها كارى اساسى انجام نشد، بلكه ناكاملى هاى دیگرى در اقتصاد ایران ایجاد كرد. فعلاً ما هستیم و انبوهى از ناكاملى هاى گذشته. تا این ناكاملى ها كامل نشود، نوشتن و اجراى برنامه توسعه پنج ساله بیشتر به یك شوخى شباهت دارد.

نه تنها این دولت، بلكه دولت بعدى نیز باید اهتمام كند كه بخشى از این ناكاملى ها را كامل كند. بدون شفاف سازی و حل مسائل گذشته و حال، پرداختن به آینده طراحى شده تنها مجموعه دیگرى از ناكاملى ها را در اقتصاد ایران به وجود مى آورد و اگر چنین شود، نه نوآورى خواهیم داشت، نه تحول و نه توسعه. تا زمانی  كه آینده ما انباشته از گذشته است، آینده ما متعلق به گذشته است و سیاست هاى ما چیزى جز مجموعه اى از واكنش ها به شرایط نخواهد بود. متأسفانه آینده اقتصاد ایران در تسخیر گذشته است.