70میلیون تن؛ تولید سالانه مرکبات در جهان

مرکبات از مهم ترین میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان است. از دیدگاه تجارت جهانی مرکبات ارزشمندترین محصول باغی است. درباره مبدا پیدایش این میوه ها پژوهش های زیادی انجام شده اما اشاره به مکان دقیقی به عنوان خاستگاه اصلی مرکبات اندکی دشوار است.

براساس تخمین های موجود و حدس  و گمان ها، مرکبات از حدود 4هزار سال پیش از شمال شرق آسیا به سایر مناطق این قاره و به سمت هند، ایران تا شمال آفریقا گسترش یافت و بعدا در قرون وسطی به اروپا منتقل شد.

استعمارگران اسپانیایی  این میوه ها را از کشورشان به دنیای جدید (قاره آمریکا) منتقل کردند که در نهایت سبب گسترش این میوه به کل مناطق این قاره شد. تجارت جهانی مرکبات از قرن 19 و آب پرتقال و کنسانتره از اواسط قرن بیستم میلادی (1940) شکل گرفت.

آب پرتقال؛ مهم ترین آب میوه جهان

الگوی مصرف ابتدا در ایالات متحده آمریکا و سپس کانادا و اتحادیه اروپا از مصرف تازه خوری به سمت محصولات فرآوری و آب پرتقال تغییر یافت و به این ترتیب آب پرتقال به مهم ترین آب میوه جهان تبدیل شد. البته آب گریپ فروت و لیمو هم از آب میوه های مهم در نظر گرفته می شوند. تولید و مصرف مرکبات از دهه 80میلادی سیر صعودی داشته و تقاضا برای انواع آنها در سطح جهانی با افزایشی قابل توجه همراه بوده است.

میزان تولید سالانه مرکبات در دنیا حدود 70میلیون تن تخمین زده می شود. مرکبات با این حجم تولید بعد از موز، سیب و انگور چهارمین میوه  پرطرفدار دنیا هستند. حدود نصف این مقدار (35میلیون تن) مربوط به تولید پرتقال است.

افزایش سطح زیر کشت، بهبود حمل و نقل و بسته بندی، دستمزد های بالاتر و تمایل مصرف کنندگان به محصولات سالم از دلایل افزایش تولید است. سطوح بالای عملکرد در واحد سطح، در طول یک دهه گذشته سبب کاهش نرخ افزایش کشت و کارهای جدید در دنیا شده است.

چهارتایی ها

چهار گروه اساسی تقریبا کل محصول مرکبات دنیا را شامل می شوند؛ پرتقال، نارنگی، گریپ فروت و لیموها. مرکبات تقریبا در تمام مناطق جهان پرورش داده می شود (140کشور تولیدکننده مرکبات در دنیا وجود دارد) حدود 70درصد کل تولید جهانی در نیمکره شمالی به دست می آید، به ویژه در کشورهای مجاور اقیانوس مدیترانه. از سوی دیگر، نیمکره جنوبی کشور برزیل با تولید بیش از 21میلیون تن مرکبات بزرگ ترین تولیدکننده دنیا است.

مقام دوم با عملکرد بیش از 19میلیون تن در سال به چین تعلق دارد و ایالات متحده آمریکا با تولید بیش از 10میلیون تن مرکبات سومین کشور بزرگ تولیدکننده این میوه ها به شمار می رود. در این کشور ، ایالت های کالیفرنیا، آریزونا و تگزاس مهم ترین تولید  کننده های مرکبات تازه و ایالت فلوریدا از مهم ترین تولید کنندگان آب پرتقال و گریپ فروت (حدود 100میلیون بسته 40کیلوگرمی) هستند. مکزیک، هند، اسپانیا و ایران به ترتیب جایگاه های بعدی تولید این محصول را در دنیا به خود اختصاص داده اند.

کشور چین می تواند از بازیگران مهم صنعت آب پرتقال و محصولات فرآوری شده مرکبات دنیا باشد، ولی تعرفه های بالا سبب شده بازار داخلی مرکبات در چین مقرون به صرفه تر باشد. اگرچه مرکبات از آسیای جنوب شرقی منشا گرفته است، اما عملکرد پایین، هزینه های بالای تولید و بازار رسانی و مشکلات آفات و بیماری ها، تولید را در این مناطق کاهش داده است.

یک سوم محصولات، فرآوری می شود

اتحادیه اروپا از مهم ترین تولیدکنندگان پرتقال، نارنگی و لیمو است، اما در سال های اخیر این تولید کشورهای عضو این اتحادیه دچار افت شده، اگرچه تولید نارنگی کلمانتین در اسپانیا به علت محبوبیت بالایی که بین مصرف کنندگان دارد تا حدودی افزایش را نشان می دهد.

در مقیاس جهانی حدودا یک سوم مرکبات برداشت شده فرآوری می شود؛ 80درصد این سهم را آب پرتقال تشکیل می دهد. افزایش تقاضا برای پرتقال تازه یا آب پرتقال فرآوری شده سبب افزایش تولید این محصول به ویژه در کشورهای توسعه یافته شده. صنعت تولید آب پرتقال دنیا دو بازیگر اساسی دارد؛ ایالت فلوریدا در آمریکا و سائو پالو در کشور برزیل. این دو حدود 85درصد بازار جهانی آب پرتقال را در دست دارند.

برزیل 99درصد تولید خود را صادر می کند، در حالی که 90درصد تولید فلوریدا در خود آمریکا مصرف می شود (این آمار نشان دهنده توجه کشورهای پیشرفته به تندرستی مردم شان است در مقابل کشورهای جهان سومی). در پایان باید اضافه کنیم که آب پرتقال در سطح جهانی به صورت کنسانتره یخ زده جا به جا می شود تا هزینه های حمل و نقل و نگهداری آن کاهش یابد.