500هواپیمای جدید در انتظار اقدام ایرلاین‌ها

برگزاری نشست هم‌اندیشی رؤســای نمــاینـدگی‌هـای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور در تهران، در کنار هماهنگی سیاست‌های کلان ایران پس از اجرای برجام راه را برای تبیین برنامه‌های اقتصادی کشور در ماه‌های آینده نیز باز کرد، برنامه‌هایی که به نظر می‌رسد با توجه به باز شدن بازارهای مدرن در برابرش حالا خود را آماده می‌کند تا از امکانات مدرن آن نیز استفاده کند. صنعت هواپیمایی ایران این روزها پر جنب و جوش‌ترین صنعت اقتصادی کشور به حساب می‌آید. اگر تا چند ماه قبل معدود ایرلاین‌های فعال نیز روی مرز ورشکستگی حرکت می‌کردند یا مجبور به استفاده از حمایت‌های دولتی بودند، حالا صحبت از صفی طولانی برای تأسیس شرکت‌های هواپیمایی مطرح شده است. 

مشاور وزیر راه اخیراً گفته حدود 50 ایرلاین جدید قصد ورود به عرصه هواپیمایی کشور را دارند و آن‌قدر تعداد درخواست‌ها بالا رفته که سازمان هواپیمایی قصد موافقت با بسیاری از آنها را ندارد. لغو تحریم‌ها و امکان ورود هواپیماهای جدید به ایران شاید اصلی‌ترین عامل تأثیر‌گذار در این تغییر رویکرد است. اگر تا چند ماه قبل ایرلاین‌های ایرانی مجبور بودند با چند واسطه هواپیماهای بالای 20 سال سن را با قیمتی گزاف وارد کنند، حالا شرایطی به وجود آمده که امکان خرید هواپیماهای جدید نوساز را از سازندگان درجه اول فراهم می‌آورد.

اصلی‌ترین مانع بر سر راه استفاده از این بازار کمبود جدی منابع اعتباری ایرلاین‌های داخلی است. رسیدن قیمت مدل‌های جدید هواپیماهای مسافرتی شرکت‌هایی مانند ایرباس و بویینگ به چند ده‌میلیون دلار در شرایطی که ایرلاین‌های داخلی حتی از پس بدهی‌های کوچک خود بر نمی‌آیند تنها دو گزینه را پیش‌روی ایران قرار داده است. شرکت‌های هواپیمایی یا باید بار دیگر به خرید هواپیماهای دست دوم یا حتی مدل‌های روسی اقدام کنند یا از روش‌های جدید مالی مانند اجاره یا اجاره به شرط تملیک بهره ببرند.

حساسیت مردم روی گزینه اول شاید تنها راهبرد ممکن را به استفاده از روش‌های جدید تقلیل داده و در آن حوزه نیز قوانین بازدارنده سرعت اجرایی شدن کارها را کم می‌کنند. در مقررات فعلی، ایرلاین‌های ایرانی برای آغاز به کار خود باید حداقل پنج هواپیمای ملکی را در سازمان هواپیمایی کشوری به ثبت برسانند و این موضوع خود راه را برای استفاده از گزینه‌هایی مانند اجاره می‌بندد. در طرف دیگر ماجرا تحریم‌های موجود نیز عملاً امکان فعالیت شرکت‌های لیزینگ‌دهنده هواپیما در ایران را از بین برده و بالا رفتن میانگین عمر هواپیماهای داخلی را به‌عنوان نتیجه غیر‌قابل انکار این شرایط مطرح کرده است.

با لغو تحریم‌ها یکی از این دو مانع بزرگ عملا کنار می‌رود و تنها موافقت دولت با واردات هواپیماهای اجاره‌ای باقی می‌ماند که صحبت‌های جدید وزیر راه و شهرسازی از فراهم شدن مقدمات لازم برای آن خبر می‌دهد. آخوندی در جمع روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور گفته «برای توسعه ناوگان هوایی کوتاه‌برد با هدف استفاده در فرودگاه‌های کوچک داخلی نیز حداقل ۱۰۰ فروند و در مجموع ۵۰۰ فروند هواپیما نیاز است که با یک حساب سرانگشتی مجموعا ۵۰ میلیارد دلار برای تامین آنها نیاز داریم؛ درحالی‌که این میزان پول اصلا در ایران وجود خارجی ندارد؛ بنابراین سراغ روش اجاره به شرط تملیک (لیزینگ) رفته‌ایم.»

سال 2016 سال فراهم کردن مقدمات

معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است موافقت سازمان هواپیمایی با واردات هواپیمای اجاره‌ای و لیزینگ می‌تواند راه را برای بهبود اوضاع ناوگان هوایی کشور باز کند و البته منابع مالی ایرلاین‌ها را تماما به این عرصه وارد نکند. علی رضا منظری در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: در سال‌های گذشته با توجه به تحریم‌های اقتصادی علیه ایران عملا امکان وارد کردن شرکت‌های لیزینگ هواپیما به کشور فراهم نبود اما با گذشت از آن دوران می‌توان به این موضوع فکر کرد و البته بخشی از مشکلات کشور را از بین برد.

به گفته وی، امروزه بسیاری از ایرلاین‌های بزرگ جهان دیگر برنامه‌ای برای خرید هواپیما ندارند، بلکه با اجاره هواپیماهای جدید پس از چند سال استفاده آنها را واگذار کرده و هواپیماهایی جدید می‌گیرند تا به این وسیله هم سن ناوگان‌شان پایین بیاید و هم سطح خدمات مطلوبی داشته باشند. این رویکرد کار را به جایی رسانده که امروز میانگین سنی هواپیماهای برخی از ایرلاین‌ها کمتر از سه سال است.

منظری با بیان اینکه صحبت‌های وزیر درباره وارد کردن 500 هواپیمای جدید را نمی‌توان امری قابل تحقق در کوتاه‌مدت دانست، تأکید کرد: ‌اینکه دکتر آخوندی از سال 2016 به‌عنوان سالی پر از خبرهای خوش برای این صنعت یاد کرده‌اند منظور فراهم کردن مقدمات لازم برای خرید و اجاره هواپیماهای جدید بوده است. معاون سابق سازمان هواپیمایی افزود: هزینه بسیار زیاد و البته محدودیت‌های موجود در خط تولید هواپیماهای جدید کار را برای وارد کردن تعداد زیادی هواپیمای مسافرتی دشوار می‌کند اما لغو تحریم‌ها و کنار زدن مقررات می‌تواند کار را برای آینده نزدیک راحت کند.

برنامه‌ریزی 10ساله ایران برای وارد کردن 400 هواپیمای جدید و حالا امکان لیزینگ هواپیماها دو خبر خوب برای صنعتی است که در طول چند دهه گذشته سختی‌های زیادی را تحمل کرده و حالا آماده پوست انداختن است، صنعتی که مدرن‌ترین فناوری‌ها را طلب می‌کند و توسعه آن برای هر کشور نمادی از پیشرفت در عرصه حمل‌و‌نقل است.