سرانجام وزیر راه و شهرسازی پس از 48 روز متن استعفایش را منتشر کرد / پایان ماجرای خداحافظی آخوندی با کابینه

فرصت امروز: به نظر می رسد که ماجرای جدایی عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی از کابینه دوازدهم به سکانس پایانی خود نزدیک شده است. او که در هفته ها و ماه های اخیر جزو خبرسازترین وزرای دولت دوازدهم بوده و شایعه ها درباره استیضاح یا استعفای وی در رسانه ها همواره مطرح بوده است، دیروز متن استعفای خود را 48 روز بعد از نگارش منتشر کرد تا رسما از سمت خود خداحافظی کند؛ استعفایی که البته متعلق به دهم شهریورماه و یک ماه و نیم قبل است و رئیس جمهور هنوز واکنشی به آن نشان نداده است.

انتشار نامه استعفای آخوندی دیروز پس از حضور پرحاشیه او در مراسم امضای تفاهمنامه نوسازی ۱۰۰ هزار واحد مسکونی بافت های فرسوده اتفاق افتاد تا آخوندی بار دیگر اختلاف نظر خود با رئیس جمهور در موضوع بازآفرینی بافت های فرسوده را آشکار کند، چنانچه او در متن استعفایش هم به این موضوع اشاره کرده و نوشته است که درباره بافت فرسوده شهری با رئیس جمهور اختلاف داشته است: «به نظر نمی رسد در ارتباط با روش بازآفرینی شهری مورد نظر جنابعالی بتوانم کار موثری انجام دهم. همچنین در ارتباط با سیاست دخالت حداکثری دولت در بازار و روش ساماندهی امور اقتصادی به لحاظ شرایط موجود کشور نیز امکان هماهنگی ندارم. این حق شماست که وزیر همراه تری را در دولت داشته باشید. خواهشمندم این بار با درخواست این جانب موافقت و در تعیین جانشین تسریع فرمایید.»

او در ادامه نامه استعفایش آورده: من بر این اعتقاد هستم که سه اصل پایبندی به قانون، احترام به حقوق مالکیت و اقتصاد بازار رقابتی را در هیچ شرایطی نباید زیرپا گذاشت. آنچه که در تدبیر شرایط سخت جدید ناشی از تحریم های آمریکا شاهدیم، دقیقا نقض همین سه اصل است. در هر صورت با این سطح از تفاوت دیدگاه از حیث اخلاقی ادامه کار من درست نیست.»

آخوندی همچنین در متن استعفایش از حسن روحانی خواسته تا در اولین فرصت از کابینه دوازدهم خارج شود و درخواست کرده که این زمان از پایان مهرماه امسال فراتر نرود. از سوی دیگر، انتشار متن استعفای آخوندی یک روز قبل از معرفی وزرای پیشنهادی اقتصاد و تعاون به هیات رئیسه مجلس نیز معنی دار است. طبق توافق دولت و مجلس، قرار است امروز یکشنبه وزرای پیشنهادی دولت به مجلس معرفی شوند.

اما آخوندی صبح دیروز و قبل از انتشار متن استعفایش در مراسم امضای تفاهمنامه نوسازی ۱۰۰ هزار واحد مسکونی بافت های فرسوده حضور یافته بود. صبح شنبه با حضور وزیر راه و شهرسازی و معاون اقتصادی رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، تفاهمنامه نوسازی ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در بافت های فرسوده با تأمین ۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از سوی سازمان برنامه و بودجه به امضا رسید.

آخوندی ساعتی پس از حضور در این مراسم، اما نامه استعفایش را در کانال تلگرامی اش منتشر کرد تا نشان دهد حضور پرحاشیه اش در مراسم صبح، با رضایت قلبی نبوده است. او حتی در سخنانی در این مراسم گفت: «من امروز برای حرف زدن اینجا نیامده ام بلکه برای کف زدن آمده ام!»

اما از سخنان کوتاه عباس آخوندی چنین برمی آید که او به هیچ وجه موافق شیوه بازآفرینی شهری نیست و همچنان اعتقاد دارد که به جای ساخت و ساز و تخریب گسترده محله ها، مردم ساکن محلات بافت فرسوده باید توانمند شده و با همکاری آنان نوسازی خانه های فرسوده درجاسازی شود.

این در حالی است که رئیس جمهور بر این نظر است که این طرح باید با سرعت بالایی انجام شده و درنتیجه هم تعداد زیادی واحد مسکونی در بافت های فرسوده نوسازی شوند و هم اشتغال زایی بالایی با اجرای آن به وجود آید.

البته نخستین بارقه های اختلاف نظر روحانی و آخوندی در خصوص نوسازی بافت فرسوده به یک سال قبل و به زمان معرفی کابینه دولت دوازدهم در مجلس برمی گردد؛ رئیس جمهور در هنگام معرفی عباس آخوندی به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در دولت دوازدهم، پس از تعریف و تمجیدهای گسترده از او در خصوص تلاشش برای نوسازی ناوگان حمل و نقل به خصوص ناوگان هوایی در دولت یازدهم گفته بود: «البته من و آقای آخوندی در خصوص نوسازی بافت های فرسوده با یکدیگر اختلاف نظر داریم.»

در همین زمینه، سیدقاسم بی نیاز، مدیرکل روابط عمومی وزارت راه و شهرسازی نیز ضمن تایید استعفای آخوندی به ایسنا، گفت: «متن استعفا تقدیم رئیس جمهوری شده است و تصمیم نهایی در این رابطه با رئیس جمهوری است.»

بلندمرتبه سازی در بافت فرسوده؛ اولین اختلاف

به گزارش مهر، اولین نشانه بروز اختلاف میان رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی با انتشار ابلاغیه ای از سوی روحانی خطاب به شهرداری و دیگر دستگاه های ذی ربط در حوزه بافت فرسوده در اواخر مهرماه سال گذشته و تنها چند هفته پس از آغاز به کار وزارت راه و شهرسازی دولت دوازدهم نمود علنی یافت.

رئیس جمهور در این ابلاغیه که نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه آن را اعلام کرد، به شهرداری تهران مجوز داد که در بافت فرسوده پروانه احداث برج و بلندمرتبه صادر کند. این در حالی بود که شورای عالی شهرسازی و معماری به ریاست عباس آخوندی، پیش از ابلاغ این دستور رئیس جمهور، هرگونه بلندمرتبه سازی در تهران را ممنوع کرده بود.

نوبخت در توضیح مجوز صادرشده برای شهرداری، با بیان این که پس از ساخت بلندمرتبه در بافت فرسوده، نیمی از واحدها را سازنده و نیمی دیگر از واحدها را به ساکنان می دهند، گفت: با این کار شهر نوسازی می شود و رئیس جمهوری روی این مسئله تاکید دارد.

بلافاصله پس از ابلاغ این دستورالعمل، هوشنگ عشایری، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری در آبان ماه همان سال در حاشیه نمایشگاه مطبوعات گفت: «آنچه مد نظر روحانی بوده این نیست که انبوه سازان و برج سازان می توانند به بافت های فرسوده هجوم ببرند!»

انتصاب ترکان؛ دومین اختلاف

اما یکی دیگر از نشانه های اختلاف نظر رئیس و عضو کابینه دوازدهم در ۴ دی ۹۶ و تنها سه ماه پس از آغاز به کار دولت دوازدهم نمایان شد. روحانی در حکمی اکبر ترکان، رئیس سابق سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور را به سمت مشاور خود در امور هماهنگی نوسازی بافت فرسوده منصوب کرد.

این انتصاب در حالی بود که این وظیفه برعهده وزارت راه و شهرسازی بود و اگر قرار بود فردی به رئیس جمهور درخصوص پیشرفت نوسازی بافت های فرسوده مشاوره بدهد، شخص وزیر راه و شهرسازی بود نه ترکان.

گفتنی است ترکان در زمان ریاستش بر شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز اختلاف نظرهایی با آخوندی در نحوه صدور بخشنامه های نظام مهندسی داشت.

ترکان در هفته نخست مهرماه امسال نیز که انتخابات دوره هشتم هیات مدیره های سازمان های استانی نظام مهندسی ساختمان در جریان بود، با انتقاد از ابلاغیه ها و ابطال پروانه اشتغال به حرفه مهندسی رئیس شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان گفت: آخوندی فکر می کند «همه چیز بلد» است. وی در اردیبهشت امسال نیز در مصاحبه با روزنامه شرق، وزیر راه و شهرسازی را «لجباز» نامیده بود.

شکست در نوسازی محله سیروس تهران

محله سیروس تهران که در دولت دهم از سوی وزارت مسکن و شهرسازی وقت با هدف تخریب و نوسازی گسترده خریداری شده بود، به دولت های یازدهم و دوازدهم به ارث رسید و قرار بود نماد پیاده سازی نظرات آخوندی در زمینه نوسازی بافت فرسوده باشد. آخوندی معتقد است نوسازی بافت های فرسوده باید به صورت یک فرآیند اجتماعی و با مشارکت گسترده ساکنان محله و بدون تخریب محله و بافت قدیمی انجام شود. نه اینکه ناگهان دولت به صورت مستقیم دخالت کرده و کل محله را تخلیه و پس از نوسازی واحدهای مسکونی، خواستار بازگشت ساکنان محل شود. چراکه در این صورت دیگر نه از ساکنان قبلی آن خبری هست و نه از هویت محله.

از نظر آخوندی، این طرح پیشتر در تهران (نوسازی محله نواب) آزموده و پاسخ معکوس دریافت کرده بود. مهمترین دلیل شکست طرح نوسازی محله نواب در دهه ۷۰ در تهران از نظر آخوندی (زمانی که وی وزیر مسکن دولت سازندگی و کرباسچی شهرداری تهران بود) ایجاد فاصله عمیق میان دو بخش غربی و شرقی بزرگراه نواب است؛ طرحی که به دعوای گسترده میان شهردار وقت پایتخت و وزیر راه و شهرسازی فعلی منجر شد و این اختلاف همچنان ادامه دارد.

با این حال کلنگ نوسازی محله سیروس تهران که آبان ماه سال گذشته در مراسمی با حضور وزیر راه و شهرسازی، اکبر ترکان و مدیرعامل سابق بانک عامل بخش مسکن بر زمین زده شد و قرار شد شرکت انبوه ساز وابسته به این بانک دولتی، کار ساخت و ساز آن را انجام دهد، هنوز در مرحله کلنگ زنی باقی مانده و هیچ پیشرفتی نکرده است.

به نظر می رسد طرح نوسازی محله سیروس نیز شکست خورده تلقی شود چون قرار بود خانه ها با تراکم پایین و حداکثر ۴ طبقه و به صورت شبهویلایی احداث شود، اما تاکنون به دلیل عدم استقبال مردم از این طرح و تأمین نشدن منابع مالی آن، اجرای آن متوقف مانده است.

اختلاف نظر در شیوه بازآفرینی

به نظر می رسد سرمنشأ اختلافات آخوندی و روحانی در زمینه بازسازی بافت فرسوده به درک و فهم این دو از نوسازی برمی گردد؛ روحانی معتقد به جهاد تخریب و ساخت و ساز جدید است و آخوندی می گوید محور بازسازی بافت های نابسامان، باید ساکنان محلات آسیب دیده باشند؛ به این معنا که ساکنان بافت های فرسوده خود باید سرمایه گذاری کنند، خود با یکدیگر ریزدانه ها را تجمیع کنند و خود آنها مجددا به محله سابق شان که حالا دیگر نونوار شده برگردند.

در سوی مقابل، روحانی اندیشه دیگری دارد؛ گفته می شود در یکی از سفرها به ترکیه، اردوغان عکسی از بافت فرسوده استانبول به رئیس جمهور کشورمان نشان داد؛ عکسی که نشان می داد زمانی که رجب طیب اردوغان شهردار استانبول بود، بافت فرسوده و مرکزی این شهر را در یک حرکت جهادی تخریب کرد و چند برج و مجتمع مسکونی بلندمرتبه در آن ساخت. گفته می شود روحانی از آن زمان شیفته این تفکر شد و تلاش دارد که بافت های فرسوده شهری به خصوص در پایتخت با این الگو بازسازی شود.

اگرچه بخش اعظم کارشناسان و متخصصان حوزه شهرسازی و احیای بافت های فرسوده معتقدند اقدام جهادیِ تخریب و نوسازی، نتیجه ای جز فرسوده سازی مجدد در بافت های فرسوده ندارد و بلندمرتبه سازی نیز نتیجه اش هجوم بساز و بفروش ها به محله های میانی شهر نخواهد بود، اما از سوی مقابل بسیاری نیز بر این عقیده اند که اجرای تفکر آخوندی مبنی بر توانمندسازی ساکنان بافت ها و تشویق آنها به ماندن در بافت و تلاش برای نوسازی آن از طریق سرمایه و نیروی انسانی ساکنان همان بافت ها، حداقل یک دهه زمان لازم دارد!