چگونه کودکان خود را مقتصد بار بیاوریم؟

آشنا کردن کودکان با پول، نحوه خرج کردن آن، آموزش فرهنگ پس‌انداز کردن و کسب درآمد از محورهای مهمی است که خانواده‌ها باید به طور جدی به آن بپردازند. آموزش کودکان در مورد پول بسیار ضروری است و دانشی است که در زندگی آینده به آن نیاز جدی دارند.

در این برهه از زمان که رکود اقتصادی سراسر جهان را در بر گرفته ما بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم به فرزندانمان بیاموزیم با پولی که به دست می‌آورند چه باید بکنند، چگونه آن را به شکل صحیح پس‌انداز کنند و چیزهایی را که در مورد مدیریت مالی لازم است بدانند به آنها آموزش دهیم و فرزندان خویش را با دانش پولی صحیح آماده زندگی و آینده کنیم.

تعداد کودکان با سواد مالی در سراسر دنیا بسیار اندک است. کودکان معمولا تا حدود سن 17-16 سالگی به خوبی با این مفاهیم مالی آشنایی ندارند و این به آن معناست که سال‌های بسیاری را که مناسب آموزش بوده از دست داده‌اند. مثلاً آموزش مالی در اسپانیا بسیار ضعیف و بحث در مورد پول بی‌فایده است. ولی در کشور سوئد، کودکان را از دوره دبستان با مدیریت مالی آشنا می‌کنند.

به کودک مقداری پول می‌دهند و در قالب یک پروژه و طرح از او می‌خواهند تا برای پولش برنامه‌ریزی کند. به او می‌گویند که هر مقدار پولی برای چه کاری است و او باید با توجه به شیوه هزینه کردن به همه آنها رسیدگی کند و از طرفی پس‌انداز هم داشته باشد.

هیچ کس دوست ندارد در مورد پول صحبت کند. یا بهتر می‌توان گفت هیچ کس دوست ندارد در مورد پول «خود» صحبت کند. اما، ما در سنین پیش‌دبستانی می‌توانیم کودکان را با اقتصاد آشنا کنیم. در واقع والدین بهترین فرصت در اختیارشان است که آموزش مفهوم پول و دادن درک درستی از پول خرج کردن و پس‌انداز کردن به فرزندان‌شان را شروع کنند، زیرا فرزندان‌شان نیز در بهترین محدوده سنی قرار دارند و آموزش این موارد در این سنین، باعث می‌شود که در آنها نهادینه شود.

کودکان باید با مفهوم پول و ارزش آن آشنا شوند، بنابراین کودکی که می‌داند والدینش زحمت می‌کشند تا پول درآورند، شیوه خرج کردن آن را یاد می‌گیرد و در صورتی که بی‌حساب به او برای خرج کردن پول ندهند، می‌تواند شیوه مدیریت امور مالی را در حد خود و در حد سن و میزان پول تو جیبی خود یاد بگیرد.

در محدوده سنی پنج سال، اگر شما به‌موقع به فرزندانتان بیاموزید، آنها می‌توانند در این سن شروع به درک مفهوم واقعی پول کنند و پول در نظرشان به‌صورت یک چیز جادویی و خارق‌العاده، آشکار و نمایان نشود. اما کودکان باید بدانند که پول همیشه در اختیارشان نیست و هر لحظه نمی‌توانند به آنچه می‌خواهند برسند یا آن را تهیه کنند.

اما فرزندانمان در چه صورتی ارزش پول را بیشتر درک می‌کنند؟ تربیت اقتصادی کودک، یکی از دغدغه‌های والدین است. در اینجا چند روش برای کمک به فرزندان در درک مسئله مالی مطرح شده‌است.

بازی با هزینه‌ها

از سه سالگی می‌توانید با کودک خود فروشگاه بازی کنید. این بازی و سروکار داشتن با پول‌های کاغذی ساختگی به کودک آموزش می‌دهد که در ازای پر کردن سبد خرید خود باید پول پرداخت کند. کمی بعد‌تر بازی مونوپولی به آنها مبانی پرداخت، مذاکره و معامله و تبادل پولی را یاد می‌دهد. کودکان در این بازی یاد می‌گیرند که همه نمی‌توانند یک خانه، یک هتل داشته باشند. کودک به کمک این فعالیت‌ها یاد می‌گیرد که برای به دست آوردن چیزی، یک چیز دیگر را از دست می‌دهد.

پس‌انداز و تعریف اهداف مالی

زمانی که کودکان را در مورد پول آموزش می‌دهیم، بخش اعظمی از این آموزش به نحوه پس انداز کردن مربوط می‌شود. برای مثال هنگام خرید اسباب بازی برای فرزندان خود، از پول توجیبی هفتگی آنها استفاده نکنید. در خانه، هنگامی که فرصت دارید و آنها نیز سوالاتی دارند در مورد پول‌هایشان با آنها صحبت کنید. کودک خیلی زودتر از اینها و در دو سالگی می‌آموزد که نمی‌تواند هر چیزی را که دوست دارد به سرعت به‌دست آورد.

کمی که بزرگ‌تر شد در چهار سالگی به او توضیح دهید که تفاوت میان نیاز ضروری، خواسته و هوس زودگذر چیست. با دریافت پول توجیبی و هدایای نقدی در ازای انجام کار‌های خاص، او یاد می‌گیرد که مدیریت اقتصادی را از این مبالغ کم شروع کند. با او درباره طرح‌هایی صحبت کنید که دوست دارد با پس‌اندازش انجام دهد. به فرزند خود یاد بدهید که تمام پول تو جیبی خود را خرج نکند و قسمتی از آن را برای مواقع نیاز در آینده و به اصطلاح برای روز مبادا نگه دارد. به‌عنوان مثال با دریافت هر 10هزار تومان پول تو‌جیبی، 2هزار تومان از آن را در یک قلک پول پس‌انداز کند.

به آن ها کمک کنید تا بدانند با این کار چقدر پول را می توانند در طول یکسال پس انداز کنند و تصویر خوبی از آینده را در ذهن‌شان بسازید. اجازه دهید کودک شما خودش تصمیم بگیرد حتی اگر او این پول را برای خرید یک اسباب‌بازی بی‌ارزش خرج کرد هم در تصمیم‌گیری او دخالت نکنید. بهتر است او خودش تصمیم بگیرد که آیا پول خود را خرج یا آن را پس‌انداز کند.

پس از استفاده از قلک‌های پول و زمانی که او کاملا مفهوم پس‌انداز را درک کرد، باز کردن یک حساب بانکی در یک مؤسسه مالی مرحله بعدی است. کودک از این طریق متوجه می‌شود که پول‌هایش در یک جای امن سپرده شده‌است که درصورت نیاز می‌تواند آن را برداشت کند.

به او یاد بدهید که برای به‌دست آوردن پول باید کار کرد. برای کودک توضیح دهید که بزرگ‌تر‌ها قبل از برداشت کردن از حساب، اول باید حساب بانکی خود را پر کنند به همین دلیل به سرکار می‌روند.

کودکان باید یاد بگیرند نیاز‌های خود را سبک و سنگین کنند. آیا می‌توانند سه بسته آبنبات بخرند؟ به او یاد بدهید که با همان مبلغ، دیگر چه کار‌هایی می‌تواند انجام دهد. مقایسه کردن را به فرزند خود یاد بدهید. به کودک بیاموزید که دو کالای هم قیمت را با هم مقایسه کند. آنها را از لحاظ کیفیت و تعداد و اندازه بررسی کند. جنبه‌های مختلف مصرف را به فرزند خود آموزش دهید. مثلاً تفاوت یک کالا با برندی شناخته شده را با یک برند نامعتبر برایش توضیح دهید. به کودک یاد دهید که چگونه می‌تواند از تخفیف فروشگاه‌ها بهره‌‌‌مند شود.

خرید با قیمت‌های مناسب و به صرفه را به او آموزش دهید. به‌عنوان مثال پیش از مناسبت‌های به‌خصوص که فروشگاه‌ها فروش فوق‌العاده دارند او را همراه خود به خرید ببرید.

قرض دادن و قرض گرفتن

یکی از مسائل دیگر آموزش قرض دادن و قرض گرفتن است. در این مورد می‌توانیم به فرزندان خود در مواقع لزوم پول قرض دهیم اما از او بخواهیم که در زمان معینی به ما برگرداند. حتی برای تأثیر بیشتر والدین می‌توانند جلوی فرزندشان به یکدیگر پول قرض دهند و برای هم شرط بگذارند که مثلاً تا یک یا دو هفته دیگر آن را برگردانند و برگشت پول را هم در مقابل فرزندشان انجام دهند تا او هم یاد بگیرد که هر قرض دادنی بازگشتی دارد.

بودجه‌بندی

به کودک بیاموزید که از پول تو‌جیبی خود مبلغ مشخصی را به خرید خوراکی و اسباب بازی اختصاص دهد. فرزند شما می‌آموزد که هزینه‌ها را شناسایی کند و هزینه‌های ضروری را از غیر‌ضروری تشخیص دهد. برای فرزند خود توضیح دهید که درآمد شما صرف هزینه‌های مختلفی از جمله قبوض برق و اینترنت، گاز، خورد و خوراک، سرگرمی و سفر و خرید لوازم منزل می‌شود. درآخر فرزند شما باید یاد بگیرد که چگونه بودجه‌بندی کند. او یاد می‌گیرد که باید درآمد و هزینه‌ها با هم تناسب داشته باشند. به عبارتی دخل باید با خرج همخوانی داشته باشد.