گزینه‌های جایگزین سد شفارود بررسی می‌شود

سد شفارود در غرب گیلان و روی رودخانه شفارود در دست احداث است. این سد قرار است نیاز آبی مردم رضوانشهر و شرکت چوب و کاغذ شفارود را تامین کند. اما مخزن این سد سبب می‌شود 175 هکتار از جنگل‌های کشور از بین برود. به همین دلیل مخالفت‌هایی با اجرای این پروژه انجام شده و اخیرا نیز متولیان سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده‌اند که این سد مجوزهای لازم را برای اجرا از سازمان حفاظت محیط‌زیست اخذ نکرده ‌است. برای پاسخگویی به این ابهامات گفت‌وگویی با رحیم میدانی، معاون امور آب و آبفای وزارت نیرو ترتیب دادیم:

به اعتقاد فعالان محیط‌زیست ساخت سد شفارود میزان زمین‌خواری در اراضی بالادست سد را افزایش می‌دهد. گفته می‌شود کمبود آب جدی هم در آن منطقه وجود ندارد و فقط یک ماه از سال با کم‌آبی مواجه است، بنابراین چرا باید سدی با مخزن بزرگ در منطقه شفارود طراحی شود؟

البته من مسئله زمین‌خواری را نخستین‌بار است که از جنابعالی می‌شنوم. سازمان حفاظت محیط‌زیست به دلیل اینکه حدود 160 هکتار از جنگل‌های منطقه اجرای پروژه زیر آب می‌رود، نظراتی درباره ساخت سد دارد که طبیعتا ما هم خود را متعهد به رعایت و توجه به این نظرات می‌دانیم. اما عرض می‌کنم که در هیچ جای دنیا این‌گونه نیست که ساخت‌و‌ساز انجام دهید، سد یا راه بسازید ولی هیچ دخل و تصرفی در طبیعت انجام نشود. حتی اگر در ژاپن هم سازه‌ای بسازید، طبیعت را تغییر می‌دهید.

استفاده از سازه‌های بومی مثل آب‌بندان‌ها به‌عنوان گزینه جایگزین سد مناسب نیستند؟

خیر، این سازه‌ها نیازهای آبی منطقه را پاسخ نمی‌دهند. در حال حاضر بیش از 200 هزار هکتار کشاورزی در گیلان داریم. معیشت مردم به این زمین‌ها وابسته است. تامین برنج کشور هم به فعالیت در این منطقه و به‌ویژه نوار شمالی وابسته است.

چاه آب برای جبران کمبود آب یک ماهه منطقه گزینه مناسبی نیست؟

نه در آن منطقه آب زیرزمینی زیادی نداریم. بیشتر از آب سطحی باید نیازهای مردم را تامین کنیم. البته آب زیادی هم در آنجا وجود دارد. البته این موضوع در حال بررسی است.

شورای‌عالی آب دستور توقف ساخت سد شفارود را صادر نکرده‌ است؟

خیر، شورای‌عالی آب وارد این مسئله نشده ‌است. جلسه‌ای با محوریت مشاور دکتر جهانگیری تشکیل می‌شود. در این جلسه وزارت نیرو به‌عنوان متولی آب محدودیت‌های خود را اعلام می‌کند. بدون سدسازی واقعا این کشور را نمی‌شود اداره کرد.

آیا با مخازن کوچک‌تر که میزان کمتری جنگل را تخریب می‌کند، می‌توان نیاز آبی منطقه را تامین کرد؟

بله، در حال حاضر روی همین گزینه کار می‌کنیم. ولی نیاز داریم حتما آب‌های سطحی استان گیلان را تنظیم کنیم. اخیرا سیاست وزارت جهاد کشاورزی هم این است که فقط در گیلان و مازندران باید برنج کاشته شود. در نتیجه اگر آنجا هم برنج نکاریم، پس در کجای کشور برنج بکاریم؟ باید با یک دید منطقی به مسائل نگاه کنیم.

در حال حاضر وزارت نیرو به دنبال ایجاد مخازن کوچک‌تر به جای سد شفارود است؟

بله. تلاش می‌کنیم با این مخازن کوچک‌تر و آب‌بندها و با استفاده از برداشت‌های مستقیم و غیره، از روان‌آب‌های سطحی گیلان استفاده کنیم. برای تامین امنیت غذایی و ایجاد اشتغال برای مردم نیاز به این آب‌های سطحی داریم. زندگی هزاران نفر در گیلان وابسته به کشاورزی است. از طرفی هم در حوضه سفید‌رود روز‌به‌روز با کاهش ورودی به سد مواجه هستیم. در نتیجه باید برای تامین آب منطقه برنامه داشته باشیم.

اگر سد شفارود مجوز زیست‌محیطی ندارد، چگونه این طرح را اجرا می‌کنید؟

این بحث مقداری پیچیدگی دارد. در دولت قبل مجوزهایی را داده بودند، دستگاه اجرایی هم پروژه را براساس این مجوزها اجرا کرد. البته نظرات جدیدی هست که به احترام عزیزان‌مان گفتیم هر بحثی دارید بنشینیم و مذاکره کنیم. وزارت نیرو هیچ‌گاه هیچ پروژه‌ای را بدون مجوز زیست‌محیطی اجرایی نکرده‌ است.