کاهش نرخ سود بانکی و جلب اعتماد عمومی

چندی پیش شورای پول و اعتبار در اقدامی نرخ سود بانکی را به 15 درصد کاهش داد. این در حالی است که پیش از آن که نرخ سود بانکی به این میزان کاهش پیدا کند شاهد این موضوع بودیم که حتی برخی از بانک ها نرخ سود بانکی 28 تا 30 درصدی هم به سپرده گذاران پرداخت می کردند.

این در حالی است که هیچ فعالیت و کاری را در تولید، صنعت و صادرات سراغ نداریم که بدون هیچ دغدغه و مشکلی بتوان این میزان سود را از آن کسب کرد. در واقع استدلال بسیاری از افرادی که اقدام به سپرده گذاری می کردند، این بود که هیچ کاری بهتر از این وجود ندارد که سرمایه خود را در بانک قرار دهند و به راحتی سود دریافت  کنند.

حتی شرایط به گونه ای شده بود که در خارج از کشور ریال را به دلار تبدیل می کردند و سپس به کشور باز می گرداندند و با سپرده گذاری در بانک سود هنگفتی را دریافت می کردند.در عین حال هر کسی می خواست معامله ای را انجام دهد با خود این گونه فکر می کرد در شرایطی که بانک سود 28 تا 30 درصدی به او می دهد، باید معامله ای که انجام می دهد، سودی بیشتر از این میزان داشته باشد تا بتواند این ریسک را انجام دهد.

این موضوع موجب شده بود که افراد به جای آنکه به معاملات اقتصادی رو بیاورند، ترجیح می دادند که سرمایه خود را در سیستم بانکی سپرده گذاری کنند و سود لازم را دریافت کنند.

قطعا بانک سودهای بالا را از جیب خود نمی داد و سپرده گذاری ها را به شکل تسهیلات در اختیار افراد دیگری با نرخ سود بالاتری قرار می داد تا هم خود مقداری از این موضوع منتفع شود و هم بخشی از سود دریافت شده را به سپرده گذار می داد. در چنین شرایطی نمی توانستیم انتظار داشته باشیم که یک اقتصاد سالم داشته باشیم.

با توجه به آنچه ذکر شد، کاهش نرخ سود بانکی یکی از مسائلی است که می تواند تاثیر بسزایی در خروج از رکود داشته باشد. در همین راستا یکی از اقدامات ارزشمند دولت همین موضوع کاهش نرخ سود بانکی است، زیرا از سپرده گذاری در بانک ها و دریافت سودهای بالا نمی توان به عنوان یک حرکت اقتصادی یاد کرد. البته قاعدتا نمی توانیم بگوییم که به دنبال کاهش نرخ سود بانکی، تمام کارها و امور رونق خواهد گرفت، بلکه این موضوع می تواند یک نوع اعتماد عمومی را ایجاد کند.

واقعیت این است که در حال حاضر فعالان اقتصادی در یک سردرگمی گرفتار هستند و بیشتر این موضوع است که اجازه سرمایه گذاری و خروج از رکود را نمی دهد. بنابراین ما باید به جایی برسیم و دولت باید اقداماتی را انجام دهد که یک فعال اقتصادی بداند حداقل در یک سال آینده برنامه اقتصادی کشور چیست و از سردرگمی فعلی خارج شود.

اما گفته می شود یکی از اهداف اساسی دولت از کاهش نرخ سود بانکی این موضوع است که سپرده ها از سیستم بانکی خارج شود و به سمت بازارهایی مانند بورس هدایت شود.در عین حال تلقی برخی کارشناسان و تحلیلگران این است که ممکن است اصولا چنین اتفاقی رخ ندهد و سپرده هایی که از سیستم بانکی بیرون می آید، به سمت بازارهایی مانند ارز، سکه و طلا سوق پیدا کند.

در رابطه با این موضوع باید به این نکته اشاره کنم که اصولا سرمایه راه خود را پیدا می کند و به سمت جایی که سودآور است می رود و نمی توان به شکل دستوری این موضوع را تعیین کرد که سرمایه به کدام سمت حرکت کند.

اگر قرار باشد سپرده هایی که از سیستم بانکی خارج می شوند، به سمت بورس حرکت کنند قطعا باید کارخانه ها رونق پیدا کند و میزان تولیدات آنها افزایش یابد و اگر شرکت صادراتی باشد، سهام آن ارزش افزوده بیشتری داشته باشد و سپس وارد بورس شود تا مردم به سمت سرمایه گذاری در بورس بروند. قاعدتا زمانی سرمایه مردم به سمت بورس می رود که سوددهی داشته باشد و سودهی هم زمانی محقق می شود که کارخانه ها به خوبی کار کنند.

بنابراین این  گونه نیست که بتوانیم بگوییم اگر سرمایه ها از سیستم بانکی خارج شوند، لزوما به کدام سمت خواهد رفت، زیرا سرمایه راه خود را پیدا می کند. در عین حال این موضوع که مردم سرمایه خود را به سمت بازارهایی مانند ارز، سکه و طلا می برند ناشی از مشکلات موجود در اقتصاد کشور است و هیچ جای دنیا این  گونه نیست که مردم از پول به عنوان یک سرمایه استفاده کنند و پول فقط به عنوان کالایی برای مبادله مورد استفاده قرار می گیرد.

اما متاسفانه در کشور ما با مدیریت های غلطی که در سال های اخیر اعمال شده است، پول تبدیل به یک منبع سرمایه گذاری شده است. تمام مواردی که به آن اشاره شد، زمانی اصلاح خواهد شد که فضای کسب و کار شفاف، سالم و روان شود و در چنین شرایطی سرمایه می تواند به درستی راه خود را پیدا کند.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی شیراز