پایان اوپک؟

تصمیم سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بعد از تصمیم برای افزایش سقف تولید در بحران قیمت‌های نفتی با تحلیل‌های متفاوتی رو‌به‌رو شده است. از میان همه تمام واکنش‌ها، این صدا که اوپک به پایان عمر خود رسیده بازتاب بیشتری داشته است. یکی از افرادی که چنین اعتقادی دارد، دنیس گارتمن بنیان‌گذار و نویسنده سرشناس نشریه گارتمن لتر است.

او در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی درباره آینده اوپک بعد از این تصمیم شوک‌آور گفته است: «من فکر می‌کنم که ما شاهد پایان اوپک به‌عنوان یک نهاد زنده بوده‌ایم. فکر می‌کنم اوپک از هم پاشیده است. شاید تا یک سال دیگر واقعا ببینیم که چه اتفاقی خواهد افتاد اما من فکر می‌کنم که اوپک، همان‌طور که در گذشته هم بوده، یک مسئله تمام شده است.»

صحبت‌های گارتمن درحالی مطرح می‌شوند که قیمت‌های نفت کاهش شدیدی داشته‌اند و عملا بحرانی هستند. برای نمونه قیمت نفت خام برنت از انتهای بهار به خاطر تولید بیش از نیاز دنیا 40 درصد سقوط داشته است. در ماه نوامبر، 12 تولید‌کننده عمده نفت اوپک تصمیم گرفتند که تولید خود را کاهش ندهند و همین باعث شد که شتاب و عمق سقوط قیمت‌ها بیشتر شود.

برخی از اعضای اوپک مانند ایران، اکوادور و ونزوئلا پیشنهاد کرده بودند که برای مقابله با کاهش قیمت‌ها تولید خود را کاهش بدهند. اما عربستان سعودی بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در دنیا از این پیشنهاد حمایت نکرد. گارتمن معتقد است که موقعیت رهبری عربستان که در منطقه خاورمیانه هم دست‌اندازی‌های زیادی دارد، تقویت شده است؛ «حالا اوپک کاری را می‌کند که سعودی‌ها دوست دارند انجام شود، چون آنها همچنان از سهم خود در بازار دفاع می‌کنند و فشار را روی دشمن قدیمی خود ایران و همین‌طور دشمنان جدید خود یعنی روسیه و آمریکا (با نفت شیل) بیشتر می‌کند.

اما آیا دیگر اعضای اوپک هم از اتفاقی که در حال افتادن است راضی هستند؟ آیا ایران و ونزوئلا هم راضی هستند؟ البته که نه. من فکر می‌کنم ما پایان اوپک را به‌عنوان یک نهاد زنده شاهد بوده‌ایم.»این نخستین بار نیست که گارتمن از گروه صادرکنندگان نفت انتقاد می‌کند.

بعد از جلسه نوامبر اوپک، او به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «واقعیت این است که اوپک از هم پاشیده و حالا عملا یک کارتل شکست خورده است که فقط به این منظور به فعالیت خود ادامه می‌دهد که شاهد سقوط بیشتر قیمت نفت باشد.»بعد از این جلسه، بازارهای جهانی هم سقوط کردند و شاخص‌های سهام در آسیا و آمریکا پایین‌ آمدند.به جز مسئله روانی مربوط به قیمت نفت، سرمایه‌گذاران حالا نگران واکنش بانک مرکزی آمریکا هستند و می‌خواهند بدانند که کی نرخ بهره را بالا می‌برد.

با توجه به تردیدها در این باره، گارتمن به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند که به حاشیه بروند؛ «سرمایه‌گذاران بزرگ پول‌های‌شان را از روی میز برمی‌دارند چون می‌خواهند از چیزی که دارند حمایت کنند. به نظر می‌رسد که یک کمبود نقدینگی در پیش باشد.»او پیش‌بینی می‌کند که کمبود نقدینگی در یک چرخه تشدید شونده اتفاق خواهد افتاد و توصیه می‌کند که شرکت‌های بزرگ سرمایه‌داری کوچک‌تر شوند و بیشتر به حاشیه بروند تا کمتر ضرر کنند.