طلوع رونق تولید

«اقتصاد کشور از رکود خارج شد» این یکی از مهم‌ترین جملاتی است که در یک ماه اخیر درباره اقتصاد کشور از زبان رییس‌جمهور مطرح شده است؛ جمله کوتاه، خبری و بدون اعلام جزئیات خاص.

به گفته رییس دولت یازدهم محاسبات انجام شده در بازه زمانی سه ماه نخست سال 1393 نشان از خروج اقتصاد کشور از رکود دارد؛ نشانی که از سوی شخص رییس‌جمهور درباره آن آمار مشخصی ارائه نشده است اما حسین ایوبی‌مهریزی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با مهر صحبت رییس‌جمهور را با استناد به آمارهای تولید کشور دانسته است. به گفته مهریزی آمارهای تولید نشانگر رشد در برخی بخش‌ها حتی تا 56 درصد است، به نحوی که تولید تلویزیون ال‌ای‌دی و ال‌سی دی 56 درصد و فولاد 9 درصد بوده است، به تناسب سایر بخش‌های تولید نیز رشدی از 2 درصد تا 24 درصد را تجربه می‌کنند.

خروج از رکود یا رشد تولید؟

موضوع خروج از رکود در حالی مطرح می‌شود که هر روز می‌توان خبرهایی را مشاهده کرد که صاحبان صنایع و تولیدکنندگان از رکود حاکم گلایه کرده اند، بنابراین شاید این پرسش بیشتر جان بگیرد که واقعا می‌توان چنین شرایطی را به معنای خروج از رکود دانست؟

دو بخشی که به طور جداگانه از بخش‌های دیگر آمار رشد تولید آنها اعلام شده است، یکی به لوازم خانگی و دیگری به فولاد برمی‌گردد. لوازم خانگی به دلیل اینکه در میان کالاهای اساسی مورد نیاز مردم قرار دارد طبیعتا از شانس بیشتری برخوردار است و فولاد نیز ماده اولیه ساخت خودرو است و به این دلیل که خودرو حجم زیادی از تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد، طبیعتا رشد تولید در فولاد دور از انتظار نیست، البته فولاد با وجود رشد 9 درصدی در تولید که از آن یاد شده است همچنان در میان صنایعی قرار دارد که سایه رکود بر سرش مستدام است و این رشد را نمی‌توان به معنای بسته شدن پرونده رکود فولاد دانست. با این وجود اما خبر از تغییر می‌رسد.

عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری درباره این تغییر به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «آمار درستی از رشد تولید به غیر ‌از بخش خودرو موجود نیست. اگر حساب صنایع دولتی که بخش عمده صنایع کشور را تشکیل می‌دهند از بخش خصوصی جدا کنیم و درباره رونق صنایع دولتی که از پول نفت تغذیه می‌شوند صحبت کنیم، چرا که نه؟ موضوع رونق باید در بورس دیده شود، آن چیزی که ما امروز در بورس شاهدش هستیم، نشانی از رونق ندارد. وضعیت گزارش‌هایی که شرکت‌ها در بورس ارائه می‌دهند، وضعیت شرکت‌های خصوصی خوب نیست. در میان 500 شرکتی که به‌عنوان شرکت‌های پیش رو در بورس اعلام شدند، بخش عمده‌ای از آنها متعلق به بانک‌ها بوده‌اند.»

حبیب‌الله انصاری، دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» بیان می‌کند: نمی‌توان به‌صورت مطلق درباره خروج از رکود صحبت کرد. روندی برای خروج از رکود آغاز شده است، اکنون کمرنگ شدن رکود در بخش صنعت لوازم خانگی محسوس است و بازگشت رونق را از رفت‌و‌آمد دوباره مردم به بازارهای لوازم خانگی می‌توان احساس کرد، البته هنوز به نقطه ایده‌آل نرسیده‌ایم و به نظر می‌رسد منظور آقای روحانی هم از خروج از رکود، بازگشت بازار به اوج عرضه و تقاضا نبوده است.

عوامل بازگشت رونق به تولید چیست؟

با توجه به اینکه کشور ما هیچ‌گاه از یک ساختار اقتصادی منظم و دارای برنامه برخوردار نبوده و با انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیز به این اتفاق دامن زد، هیچ‌گاه ملاک مشخصی برای ارزیابی و نتیجه‌گیری درباره استراتژی‌های اقتصادی دولت وجود نداشته است اما دولت یازدهم از ابتدای فعالیتش تلاش کرد حداقل در گفتار برنامه‌های خود را شفاف اعلام کند.

در راستای همین شفاف‌سازی رییس این دولت از خروج از رکود سخن می‌گوید؛ خروج از رکودی که قدیمی آن را بیشتر از خروج از شرایط بحرانی و نه به معنای رشد اقتصادی می‌داند. بنا بر استاندارد اگر قرار بر رشد اقتصادی بود، کشور ما در طول هشت سال گذشته باید دست‌کم هشت درصد رشد اقتصادی مثبت می‌داشت که آمارها چنین موضوعی را نشان نمی‌دهند، بنابراین وقتی صحبت از خروج از رکود اقتصادی به میان می‌آید، قطعا عواملی برای آن موجود است که ممکن است از نگاه مخاطب عام دور مانده باشد.

انصاری درباره این عوامل بیان می‌گوید: «ثبات نرخ ارز یکی از دلایل بازگشت رونق به تولید است. نبود ثبات ارز موجب می‌شد تولیدکنندگان از آینده خود نگران باشند. ثبات اقتصادی باعث رفع یکی از دغدغه‌های تولیدکنندگان شده است. از سوی دیگر مردم منتظر تغییر قیمت‌ها نیستند. موضوع کم شدن شدت تحریم‌ها نیز در این میان نقش مهمی را ایفا می‌کند، البته در بازار لوازم خانگی به علت تفاوت زیاد قیمت محصولات داخلی با محصولات خارجی، دیگر مردم اصرار ویژه‌ای به خرید لوازم خانگی خارجی ندارند و درباره تلویزیون که به طور مشخص درباره آن صحبت شده است باید گفت که واردات این محصول کاهش یافته و به دنبال آن ظرفیت تولید کارخانه‌ها بالاتر رفته است.»

آنگونه که مشخص است رشد تولید در برخی از بخش‌ها، توانسته آنقدر اثربخش باشد که اقتصاد کشور را به سمت خروج از بحران هل دهد، البته چنین شرایطی به معنای بازگشت به اوج تولید کشور نیست.