ضرورت متنوع شدن بازار پولی کشور

ابزارهای تامین مالی رایج در کشورهای توسعه‌یافته، بسیار متنوع‌اند. تنوع این ابزارها معطوف به مسائلی همچون شیوه تقسیم ریسک بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر، موضوع و حجم تامین مالی مورد نیاز، انگیزه‌های مالی مستقیم یا انگیزه‌های مشترک ملی معطوف به اشتغال داخلی، حجم مداخله دولت در تامین مالی و سهم سرمایه‌های خارجی یا سرمایه‌گذاری در خارج است. این ابزارها که رایج‌ترین آنها بیش از 60 مورد است، رنگین‌کمانی از تنوع را پیش روی مشتریان می‌گذارند. تنوع ابزارها در کنار تنوع بازارها و تنوع واسطه‌های مالی، کارآمدی حداکثری را به ارمغان می‌آورد.

این تنوع، به هر دو گروه عرضه‌کننده و متقاضی پول امکان می‌دهد فارغ از محدودیت‌ها و ساختارهای ناکارآمد دستوری، امکان بهره‌مندی مناسب و رضایتمندی حداکثری را بیابند. اما در کشورهایی همچون ایران که فقط دو شیوه بانک و بورس اوراق بهادار به صورت رسمی پیش روی مخاطبان است، نه صاحب سرمایه و نه متقاضی آن، نمی‌توانند به راحتی منافع خود را پیگیری و نیازهای خود را برطرف کنند. این روزها بانک‌های ایرانی زیر فشار تقاضای وام قرار دارند و نمی‌توانند پاسخگوی همه انتظارات باشند. در چنین شرایطی گروهی از وام‌خواهان با طرح شعار ضرورت حمایت از تولید ملی، انتظار دارند بانک‌ها با عملکردی معجزه‌آسا، چند برابر سپرده‌هایی که در اختیار دارند، وام ارزان قیمت به آنها پرداخت کنند.

البته اینکه پاسخ مناسب به حجم عظیم تقاضای پول در جامعه به‌ویژه صنایع سودده ارائه شود، انتظاری بجاست اما نه آنکه همه چیز را از بانک‌ها بخواهیم و تازه آن هم با نرخ سودهایی که صرفا در اقتصادهای هدیه محور، قابل قبول است.

کاستن از تنوع بازارهای مالی، به کوچک‌تر شدن عملکرد آنها می‌انجامد و این همان وضعیتی است که اکنون در کشورمان گرفتار آن هستیم؛ چراکه بخشی از سرمایه‌های مردمی که می‌تواند به حل مشکل کمبود نقدینگی در گردش شرکت‌ها کمک کند، بیرون از بازارهای مالی رسمی باقی می‌ماند.

به جای آنکه همه چیز را از بانک‌ها مطالبه کنیم و انتظار داشته باشیم آنها منافع سپرده‌گذاران و سهامداران خود را پیش روی متقاضیان وام قربانی کنند، بهتر است به تنوع بازارها، ابزارها و واسطه‌های مالی توجه کنیم. بانک‌ها از اینکه مجبورند بار همه رقبای نداشته خود را بر دوش بکشند، خسته‌اند و نیازمند تقسیم مطالبات پولی با واسطه‌های جدید مالی هستند. اما برخی افراد، ظاهرا به جای متنوع کردن این حوزه، به نابودی واسطه‌های موجود کمر بسته‌اند.

چاره کار در متنوع‌تر شدن است نه کمپین‌های پیامکی برخی بازرگانان و صنعتگران برای دعوت به قیام علیه نظام بانکی و مصوبه‌های غیرکارشناسی واپسین روزهای مجلس قبلی. تنوع راه توسعه است وگرنه محدودیت و اجبار، نه‌تنها دستاوردی نخواهد داشت، بلکه همین مختصر امکان‌های تامین مالی را نیز به نابودی خواهد کشید.

روزنامه نگار