شرایط نگران‌ کننده صادرات نفت خام در خاورمیانه

افزایش تنش در روابط دیپلماتیک ایران و عربستان موجب بالا رفتن قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده که از دید کارشناسان در صورت تداوم این تنش قیمت نفت روند صعودی خواهد داشت. البته در این میان با حمایت کشورهای عربی، شرایط برای ایران در خاورمیانه نگران‌کننده خواهد بود. اعدام شیخ نمر در عربستان و تجمع در مقابل سفارت این کشور در ایران، موجب شد تا کشورهایی عربی به حمایت از کشور عربستان روابط سیاسی خود را با ایران کاهش دهند تا در آستانه لغو تحریم‌های بین‌المللی و اجرای تعهدات برجام، با تحریم‌های جدیدی مواجه شویم.

در این میان مسئله نفت خام و صادرات آن از اهمیت خاصی برخوردار شده است. اما موضوع دیگر جایگاه ایران در اوپک است زیرا عربستان یک سوم نفت اوپک را به تنهایی تامین می‌کند و می‌تواند در برنامه توسعه‌ای افزایش نفت خام و بازگشت به سهمیه ایران پیش از اعمال تحریم‌های نفتی مشکل ساز شود. از سویی این کشور مورد حمایت کشورهای اروپایی و آمریکا نیز است که این مسئله شرایط را برای ایران پیچیده‌تر خواهد کرد. با توجه به اهمیت مسئله نظر چند نفر از کارشناسان حوزه نفت درباره جایگاه ایران در اوپک و تاثیر این تنش‌ را جویا شدیم.

شرایط سخت برای نفت ایران

فریدون برکشلی، رئیس اسبق امور اوپک ایران و کارشناس بین‌المللی نفت با اشاره به اینکه قطع رابطه میان ایران و عربستان موجب افزایش قیمت نفت شده است، به «فرصت امروز» می‌گوید: «افزایش دامنه تنش میان این دو کشور در بالا رفتن قیمت نفت تاثیر مستقیم دارد البته از آنجا که ساختارهای بازار جهانی نفت ضعیف است از این رو نمی‌تواند انتظار داشت این رویه ادامه داشته باشد.»

وی درباره جایگاه ایران در اوپک با قطع این روابط، می‌گوید: «تحریم‌های کشورهای عربی تاثیر خاصی بر روند صادرات نفت خام ایران نخواهد داشت، زیرا مصرف‌کننده نفت ما نیستند اما در صورتی که تحریم‌های بین‌المللی لغو نشود و در برجام نتوانیم پیروز نهایی باشیم بدون شک شرایط برای ایران و صادرات نفت‌خام سخت‌تر خواهد شد و باید نگران بود و نیاز است برنامه‌ریزی‌هایی صورت گیرد.»

به گفته این کارشناس بین‌المللی، در حوزه نفت، دو کشور عمان و امارات با ایران همکاری تنگاتنگی دارند و پیش‌بینی من بر این است که از سوی عمان تهدیدی برای ایران ایجاد نخواهد شد اما اگر امارات از عربستان حمایت کند شرایط برای ایران سخت‌تر خواهد شد. البته ایران بازاریابی جدی با شرکت‌های اروپایی داشته است.

قطع روابط ایران و عربستان؛ بی‌تاثیر در قیمت نفت

اما در این باره حسن خسروجردی، رئیس سابق اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی و کارشناس نفت، نظری متفاوت از نظر این کارشناس بین‌المللی دارد. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: «در حاضر اقتصاد بین‌المللی بسیار ضعیف شده و کشورهای مصرف‌کننده نفت خود را ملزم به صرفه‌جویی در مصرف نفت خام و مشتقات حاصل از آن دانسته‌اند. بر این باورم که قطع روابط ایران با عربستان بر قیمت نفت تاثیر جدی نخواهد داشت.»

وی حمایت کشورهای عربی از عربستان را مسئله‌ای کاملا سیاسی می‌داند که ریشه در تحولات اخیر در منطقه و جنگ سوریه دارد و می‌افزاید: «تعصبات دینی و قومی در کنار مسائل سیاسی موجب شده تا خاورمیانه پرتنش باشد. این در حالی‌است که کشورهای عمده تولیدکننده نفت خام با وجود زیان‌دهی بالا از کاهش بی‌رویه قیمت نفت در بازارهای جهانی به جمع‌بندی دست نیافته‌اند، از سویی معتقدم عربستان نیاز به افزایش قیمت نفت خام دارد زیرا تولید بالایی دارد و ضرر بیشتری متحمل شده است.»

این فعال بخش خصوصی معتقد است، در شرایط کنونی آنچه تعیین‌کننده است، زیرکی مسئولان است تا بتوانند فضا را تلطیف کنند. ما به دنبال جنگ در خلیج فارس نیستیم زیرا خسارت‌های وارده از این رخداد را نمی‌توانیم متحمل شویم.  خسروجردی می‌افزاید: «هیچ کشوری از قیمت کنونی نفت خام در بازارهای جهانی رضایت ندارد و پیش‌بینی من بر افزایش مجدد قیمت نفت است که این امر به خاطر تنش موجود رخ نخواهد داد.»

افزایش قیمت نفت و ضرر اقتصادی برای ایران

همچنین سیدحمید حسینی از کارشناسان بخش خصوصی نیز با اشاره به اینکه بهبود روبط ایران با عربستان می‌توانست در افزایش قیمت نفت و کاهش جنگ میان اعضای اوپک موثر باشد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «بحران روابط ایران و کشورهای عربی در افزایش قیمت نفت تاثیر مستقیم خواهد داشت. متاسفانه کشورهای عربی در راستای حمایت، به عربستان پیوستند، آنچه حائز اهمیت است، افزایش قیمت نفت از بحران‌های منطقه و آغاز جنگ احتمالی است.»

وی با اشاره به اینکه شرایط خوبی نداریم، می‌افزاید: «قاعدتا کشور زیان زیادی از قطع روابط خواهد دید زیرا مشکلات متعددی برای صادرات و ورود و خروج کشتی‌ها ایجاد خواهد شد. ضرری که کشور از این محل خواهد دید در مقایسه با چند دلار افزایش قیمت بسیار زیاد است.»

حسیـنـــی ضـــمــن محکوم‌کردن حمله به سفارت عربستان، می‌گوید: «متاسفانه تندروهای داخلی و کسانی که تابع احساسات و تابع منافع برخی جناح‌ها هستند، سعی می‌کنند برای دولت مانع‌آفرینی کنند که دراین زمینه تاحدودی موفق بودند. در شرایط کنونی مردم انتظار اجرای برجام را دارند تا روابط بین‌المللی بهبود یابد اما شاهد آسیب دیگری شدیم و قطعا با سرعت نمی‌توان روابط دیپلماسی را بهبود بخشید.»

وی در پاسخ به اینکه در صورت پیوستن عمان و امارات به جمع متحدان عربستان و عدم اجرای برجام چه میزان شرایط برای ایران سخت‌تر خواهد شد، می‌افزاید: «برای کشور امارات روابط اقتصادی از روابط سیاسی مهم‌تر است و کشور عمان نیز به این جریان نمی‌پیوندد. در منطقه پرتنش زندگی کردن سخت است و نباید بهانه‌ای برای تحمیل جنگ ایجاد کرد افزایش تنش‌ها به نفع ایران نیست زیرا کشور نمی‌تواند بیش از این هزینه بدهد آنچه مسلم است منطقه در شرایط ویژه به سر می‌برد.»