روزنه‌های امید در گرگ و‌میش پسا تحریم

هفته گذشته در حالی پرونده پی‌ام دی ایران در شورای حکام بسته شد که قرار است از ماه ژانویه 2016 میلادی، تحریم‌های اعمال شده علیه ایران لغو شود. به این ترتیب، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پایان دی ماه، سایه سنگین تحریم‌ها از سر اقتصاد ایران کم شود. اما قاعدتاً لغو تحریم‌ها تأثیراتی را بر اقتصاد کشورمان خواهد داشت که فعالان اقتصادی، ایجاد ارتباط مالی بین بانک‌های ایرانی و بانک‌های دنیا، ورود سرمایه‌گذاران خارجی، واردات آسان کالا و تکنولوژی روز، کاهش هزینه‌های تجارت و... را از تأثیرات قابل توجه لغو تحریم‌ها می‌دانند.

فعالان اقتصادی بر این باورند که پس از لغو تحریم‌ها، امیدی که در میان فعالان کسب‌و‌کار به وجود می‌آید، می‌تواند زمینه‌ساز تأثیربخشی تحریم‌ها در کوتاه‌مدت باشد. هر چند به نظر می‌رسد اگر مدیریت مدبرانه و آگاهانه وجود نداشته باشد و در عین حال در کشور اقدامات لازم انجام نشود، لغو تحریم‌ها به تنهایی راه به جایی نخواهد برد.  «فرصت امروز» در گفت‌وگو با فعالان اقتصادی، تأثیر لغو تحریم‌ها بر اقتصاد کشور را مورد بررسی قرار داده است.

***

مجیدرضا حریری:

اثربخشی لغو تحریم‌ها منوط به اقدامات داخلی است

مجیدرضا حریری، مدیرعامل شرکت بازرگانی حریری معتقد است برای اثربخش بودن لغو تحریم‌ها، باید در داخل کشور هم اقداماتی در راستای بهبود فضای کسب‌و‌کار انجام شود.

مهم‌ترین تأثیرات لغو تحریم‌ها را بر اقتصاد کشورمان در یک ماه آینده چه می‌دانید؟

درزمان تحریم هزینه‌هایی که برای صادرات و واردات صرف می‌شود، حداقل 10 درصد بیشتر از زمانی است که تحریمی وجود نداشته باشد. با وجود حدود 100 میلیارد دلار صادرات و واردات سالانه، 10 درصد رقم قابل توجهی است. اما وارد شدن به فضای تجارت بین‌المللی یک فرصت است. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که رفع تحریم‌ها به تنهایی نمی‌تواند تمام مشکلات اقتصادی را حل کند زیرا عمده مشکلات ما مربوط به فضای کسب‌و‌کار در داخل کشور است.

آنچه ما امید داریم که پس از رفع تحریم‌ها انجام شود، جذب سرمایه‌گذاران و شرکای خارجی است که با مصوبه اخیر کنگره آمریکا مشکلاتی در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی به وجود خواهد آمد. در واقع قانون محدودیت سفر بدون ویزا به آمریکا می‌تواند یک ترمز برای تصوری که ما برای بعد از لغو تحریم‌ها داشتیم، باشد. تصور ما این بود که در پساتحریم صنعت توریسم کشورمان رونق بگیرد و ورود افراد و شرکت‌ها به منظور بازدید از بازار ایران افزایش یابد اما قانون اخیری که در کنگره آمریکا تصویب شده، تا حدودی دست و پا گیر است.

به نظر شما در کوتاه‌مدت رفع تحریم‌ها می‌تواند بر اقتصاد کشور تأثیرگذار باشد؟

به هر حال ما باید یاد بگیریم که با دنیا تعامل کنیم. البته در زمان تحریم‌ها هم تعاملاتی را با دنیا داشتیم و اقتصاد ما لنگ لنگان می‌چرخید. البته پس از رفع تحریم‌ها و در کوتاه‌مدت، شرایط اندکی بهتر می‌شود اما باید یاد بگیریم که در پساتحریم روابط مان را با دنیا طوری تنظیم کنیم که کمترین آسیب به مردم، اقتصاد و مردم برسد. پس آن‌طور که از صحبت‌های شما متوجه شدم معتقد هستید که لغو تحریم‌ها به تنهایی کافی نیست و باید در داخل کشور هم اقداماتی انجام شود.

قطعاً همزمان با لغو تحریم‌ها باید فضای کسب‌و‌کار کشورمان بهبود پیدا کند. عدم ثبات در قوانین و مقررات، تعدد مجوزها و قوانین و مقررات و مواردی از این قبیل برای فعالان کسب‌و‌کار دست و  پاگیر هستند. ابتدا باید محیط اقتصادی کشورمان را آماده کنیم برای اینکه از تمام دنیا افرادی بتوانند در کشورمان فعالیت کنند. زیرا براساس آنچه که در پیش‌بینی‌ها داریم، باید در چند سال آینده یک رشد پایدار بالای 8 درصد را داشته باشیم تا اقتصادمان بتواند خود را بازسازی کند.

برای دستیابی به چنین رشدی نیاز به حدود 150 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری داریم. این در حالی است که در بهترین حالت، ظرفیت اقتصاد ما برای تأمین سرمایه‌گذاری بیشتر از 50 تا 60 میلیارد دلار نیست. بنابراین سالانه رقمی بین 80 تا 100 میلیارد دلار به جذب سرمایه‌های خارجی نیاز داریم و برای رسیدن به این مقصود، باید اقتصادمان را به جایی برسانیم که جذابیت برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.

برای حصول جذابیت سرمایه‌گذاری باید چه اقداماتی انجام شود؟

اگر بخواهیم به این جذابیت برسیم باید سه نکته را در اقتصاد کشور سرلوحه اعمال خود قرار دهیم.اقتصاد ما باید شفاف، رقابتی و آزاد شود. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توان امیدوار بود در کنار سایر اتفاقاتی که پیش می‌آید، به سمتی برویم که در پساتحریم هم با دنیا تعامل خوبی داشته باشیم و هم در کشور اشتغال‌زایی شود.

***

محمد حسین روشنک:

لغو تحریم‌ها در کوتاه‌مدت نتیجه بخش است

محمد حسین روشنک، مدیرعامل شرکت ایمان‌تجارت روشن معتقد است که پس از لغو تحریم‌ها، ولع و امیدی که بین فعالان اقتصادی داخلی و خارجی برای فعالیت در ایران ایجاد می‌شود، موجب خواهد شد که در کوتاه‌مدت هم نتایج خوبی حاصل شود.

ماه آینده تحریم‌های اقتصادی وضع شده علیه ایران لغو می‌شود و قاعدتا این موضوع تأثیراتی را بر کشورمان خواهد داشت. به نظر شما مهم‌ترین تأثیر لغو تحریم‌ها چیست؟

افرادی که دوران جنگ تحمیلی را به خاطر دارند، می‌دانند که بعد از پایان جنگ هشت ساله و با وجود اینکه قیمت نفت بالا نبود، کشورمان به شکوفایی اقتصادی دست یافت. به‌گونه‌ای که بخش عمده‌ای از شهرک‌های صنعتی و زیربناهای اقتصادی متعلق به دوران پس از جنگ هشت ساله است. در واقع پس از پایان جنگ که تحریم‌ها کمرنگ شده بود، نتایج خوبی در جهت شکوفایی اقتصاد کشورمان حاصل شد.

اگر آن دوران را به‌عنوان یک تجربه در نظر بگیریم، مسلما پساتحریم هم دوران خوبی خواهد بود و تأثیر مثبتی برای کشورمان خواهد داشت. اعتقادم این است که اگر مسئولان اقتصادی کشور بتوانند از تجربه دوران پس از جنگ استفاده کنند، در دوران پساتحریم توفیق زیادی خواهیم داشت.

بنابراین اعتقاد شما این است که سیاست‌هایی که پس از پایان جنگ تحمیلی اعمال شد، در پساتحریم هم می‌تواند راهگشا باشد؟

در دوران پس از جنگ، ایران خیلی سریع توانست به دنیا بگوید که برای سازندگی آماده است و دولت عملکرد فرا‌جناحی را به شکل کاملا مشهود در اداره کشور به کار گرفت. اگر به سوابق دولت سازندگی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که عملکرد کاملا فراجناحی داشت و از طیف‌ها و سلایق مختلف در کابینه حضور داشتند و صرفا بحث سازندگی و آبادانی کشور مطرح بود.

همین موضوع موجب شد که در آن زمان در یک دوره کمتر از یک سال به شرایط اقتصادی مطلوب دست یافتیم. بنابراین در شرایط فعلی هم خیلی ساده و بدون صرف زمان زیاد، می‌توانیم به شرایط مشابه دست پیدا کنیم.

بنابراین به نظر شما لغو تحریم‌های اقتصادی در کوتاه‌مدت می‌تواند نتیجه‌بخش باشد؟

پس از لغو تحریم‌ها، ولع و امیدی که بین فعالان اقتصادی داخلی و خارجی برای فعالیت در ایران ایجاد می‌شود، موجب خواهد شد که در کوتاه‌مدت هم بتوان اقداماتی را انجام داد و قطعا در بلندمدت هم موفقیت‌هایی در پیش رو خواهد بود. اصولا کلمه رفع تحریم‌ها به نوعی امید، اعتماد و اطمینان ایجاد می‌کند و در دوران پساتحریم، این امید و اطمینان ایجاد شده ثمرات و نتایج خوبی خواهد داشت.

البته باید تیم اقتصادی دولت همان سیاست‌هایی را که پس از اتمام جنگ در پیش گرفته شد در دستور کار قرار دهد. این در حالی است که سیاست‌های اقتصادی دولت یازدهم تا اینجا سیاست‌های چندان موفقی نبوده است و به خصوص در حوزه صنعت، معدن و تجارت سیاست‌های خوبی اعمال نشده است.

فکر می‌کنید پس از لغو تحریم‌ها بتوانیم سریعا سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور جذب کنیم یا این کار زمان بر خواهد بود؟

پس از لغو تحریم‌ها نباید خیلی به دنبال این موضوع باشیم که به سرعت سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور جذب کنیم. زیرا هر سرمایه‌گذاری به دنبال امنیت پایدار و فضای مناسب است. خوشبختانه ما در کشورمان امنیت را داریم اما امنیت و شفافیت اقتصادی و مبارزه با فساد، آنگونه که باید باشد، نیست و در نتیجه جذب سرمایه‌گذاران کار ساده‌ای نخواهد بود.

***

علی اصغر جمعه‌ای:

نیازمند مدیریت مدبرانه و آگاهانه هستیم

علی اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است که اگر مدیریت آگاهانه، مدبرانه و صحیح وجود داشته باشد، چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت می‌توانیم نتیجه لازم را از لغو تحریم‌ها بگیریم.

کارشناسان پیش‌بینی‌های مختلفی در مورد تأثیر لغو تحریم‌ها بر اقتصاد کشورمان انجام می‌دهند. شما مهم‌ترین این تأثیرات را چه می‌دانید؟

از اهم تأثیراتی که می‌تواند خیلی هم مفید باشد، ایجاد ارتباط مالی بین بانک‌های ایرانی و بانک‌های دنیا است و به موازات این موضوع، زمینه سرمایه‌گذاری خارجی در کشور فراهم می‌شود. ولی این موضوع اما و اگری دارد. اگر ارتباط بین بانک‌های داخلی و بانک‌های دنیا برقرار شود، مبادلات پولی حداقل بین 6 تا 10 درصد ارزان‌تر تمام می‌شود. تأثیر دیگر ورود سرمایه‌گذاران و همچنین واردات آسان کالاهای مورد نیاز و تکنولوژی روز به کشور است.

منتها مسئله این است که قانون اخیر کنگره آمریکا در مورد لزوم صدور ویزا برای افرادی که به ایران رفت‌و‌آمد دارند، محدودیت‌هایی را ایجاد خواهد کرد. البته باید تمام فعالان اقتصادی این موضوع را به طرف‌های تجاری خود متذکر شوند که این قانون آمریکا به ضرر آنها تمام خواهد شد. البته کنگره آمریکا نمی‌تواند محدودیت در مبادلات مالی را ایجاد کند و در نتیجه ایران باید کار خود را در زمینه جذب سرمایه‌گذاران خارجی انجام دهد.

برخی معتقدند که در کوتاه‌مدت، رفع تحریم‌ها نتایج لازم را خواهد داشت و برخی دیگر نظری برخلاف این دارند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اگر مدیریت ما آگاهانه، مدبرانه و صحیح باشد، چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت می‌توانیم نتیجه لازم را بگیریم. اما اگر مدیریت، مدبرانه نباشد و با برنامه و نقشه راه پیش نرویم، هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت ضرر می‌کنیم. در مجموع می‌توانیم بگوییم که تدوین نقشه راه و با تدبیر عمل کردن براساس منافع ملی، موجب خواهد شد که هم در کوتاه‌مدت و هم در بلند‌مدت از لغو تحریم‌ها نتیجه لازم را بگیریم.

مصداق بارز مدبرانه و بر مبنای منافع کشور عمل نکردن را در سنوات گذشته شاهد بودیم که کشورمان درآمد بسیاری داشت و چنانچه تدبیر وجود داشت، این پول‌ها می‌توانست در بدترین شرایط تحریم کشور سرمایه‌ای برای اشتغال‌زایی شود اما متأسفانه در نهایت چنین اتفاقی رخ نداد.

برخی معتقدند که چند ماه پس از رفع تحریم‌ها و اواسط سال آینده، قیمت تولیدات داخلی کاهش خواهد یافت. به زعم شما این اتفاق رخ خواهد داد یا این تحلیل نمی‌تواند چندان واقعی باشد؟

به نظر من این اظهار نظر کارشناسی شده نیست، به دلیل اینکه قیمت تمام شده برخی از کالاها تحت تأثیر قیمت‌های جهانی است و مباحث عرضه و تقاضا هم مطرح است. اگر ما توان این را داشته باشیم که تولیدات داخلی را با کیفیت بالا و قیمت پایین‌تر تولید کنیم و زمینه صادرات مهیا باشد، دلیلی ندارد که کالاهایمان را ارزان بفروشیم. البته ارائه کالاهای تولید داخل به قیمت ارزان تا جایی که لطمه به تولید نخورد، مفید است.اما در مجموع قیمت کالاها باید بر مبنای عرضه و تقاضا و قیمت تمام شده تعیین شود.