رشد 8 درصدی سالانه 238 میلیارد دلار پول می خواهد

مدیر گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف در سلسله نشست‌های راهبردهای اقتصاد ایران که به میزبانی اتاق تهران برگزار می‌شود به بررسی اقتصاد ایران در سال 95 پرداخت و گفت: «پیش‌بینی رشد اقتصادی در نیمه دوم سال پیچیده است.»

سلسله نشست‌های راهبردهای اقتصاد ایران که از سال گذشته با هدف آشنا کردن بیشتر جامعه فعالان اقتصادی با تحلیل وضعیت و پیش‌بینی چشم‌انداز اقتصاد کشور در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران راه‌اندازی شده است، پنجمین نشست خود را با حضور مسعود نیلی و سیدفرشاد فاطمی به ارائه چشم‌انداز کوتاه‌مدت اقتصاد ایران اختصاص داد.

دیروز سخنان مسعود نیلی منتشر شد و امروز سخنان مدیرگروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف در این نشست از نظرتان می گذرد که برخلاف مسعود نیلی که رشد 5درصدی را برای اقتصاد کشور طی سال جاری پیش‌بینی کرد، معتقد است در نیمه نخست امسال رشد چندانی برای اقتصاد کشور محقق نخواهد شد. او سه عامل تنگنای مالی، روند غیرصعودی قیمت نفت و وضعیت نـامطلوب سـرمایه‌گذاری را منجر به آن دانست که احتمـال انباشـت نهاده‌ها و تحقق رشد بالا و پایدار اقتصادی در سال ١٣٩۵ اتفاق نیفتد.

سیدفرشاد فاطمی طی توضیحاتی ابتدا به برخی شاخص‌ها از جمله تولید ناخالص داخلی ایران، تورم، بیکاری، شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی و نیز چشم‌انداز تولید نفت در کوتاه‌مدت اشاره کرد و در انتها براساس این شاخص‌ها پیش‌بینی کرد که رشد اقتصادی ایران طی نیمه نخست سال 95، چندان قابل ملاحظه نخواهد بود. 

به گفته این اقتصاددان، تولید ناخالص داخلی ایران طی دست کم 10 سال اخیر، رشد پایدار و بلندمدتی نداشته است و از حیث شاخص تورم نیز، از سال 2005 میلادی تا سال 2015 ایران همواره در چارک بالای تورم در جهان جای داشته است.

فاطمی افزود: «شاخص بیکاری را نیز اگر در کنار دو شاخص فوق قرار دهیم، نشان می‌دهد که نرخ بیکاری در ایران از سال 2005 تاکنون همواره 10 تا 12 درصد بوده است.

وی تصریح کرد: «این در حالی است که در سال‌هایی که رشد اقتصادی مناسبی داشته‌ایم، اشتغال خوبی ایجاد نشده است.»

او خاطرنشان کرد: «بر این اساس، اگر رشد 5درصدی اقتصاد در سال جاری را ممکن بدانیم، با این حال بعید به نظر می‌رسد که مشکل اشتغال در کشور طی سال جاری بهبود یابد.»

این استاد دانشگاه در ادامه به شاخص‌های ارزش افزوده اشاره کرد و با ارائه جدول آماری نشان داد که در میان بخش‌های مختلف، ارزش افزوده نفت از نیمه دوم سال 90 تا نیمه سال 92 از افت شدیدی برخوردار شده است. به گفته وی، طی این مدت بخش‌های خدمات و صنعت و معدن نیز عملا متوقف بوده است. فاطمی سپس درباره شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد تولید صنعتی این بخش‌ها، طی تابستان سال 94 حدود 10درصد منفی بوده است.»

وی سپس به چشم‌انداز تولید نفت در کوتاه‌مدت اشاره کرد و با بیان اینکه افزایش تولید برای ایران، کاهش قیمت و بازگشت قدرت چانه‌زنی در اوپک را به همراه خواهد آورد، افزود: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقاضای نفت در کل دنیا برای سال 2040 به 110 میلیون بشکه در روز می‌رسد و سهم اوپک در بازار دنیا نیز افزایشی خواهد بود.»

فاطمی در ادامه در تحلیل نرخ ارز گفت: «از سال 92 و با روی کار آمدن دولت یازدهم، به نظر می‌رسد که تغییر در پارادایم سیاست ارزی دولت رخ داده است و دولت اجازه نمی‌دهد که نرخ ارز حقیقی پایین بیاید.»

وی با اشاره به اینکه دولت یازدهم موفق شد نرخ تورم را به 12درصد کاهش دهد، افزود: «اگر دولت بتواند نرخ تورم را روی 10درصد برساند و از طرفی نیز، شرکای تجاری ایران، نرخ تورم 3 تا 4درصدی داشته باشند، در این صورت می‌توان پیش‌بینی کرد که سالانه 6درصد نرخ ارز در داخل کشور تعدیل شود.»

این اقتصاددان افزود: «این پارادایم که سیاست ارزی بر پایه هدف‌گیری نرخ ارز حقیقی باشد، منجر به آن خواهد شد که بتوان پیش‌بینی دقیقی از وضعیت نرخ ارز را برای فعالیت‌های اقتصادی به‌دست آورد.»

وی در بخش دیگری از سخنانش، به ارزش واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای اشاره کرد و گفت: «آمار نشان می‌دهد که واردات کالاهای واسطه‌ای در فصل سوم سال 94، به میزان 10.6درصد نسبت به فصل پیش از آن و 27.2درصد در مقایسه با فصل مشابه سال پیش از آن، افت داشته است.»

سیدفرشاد فاطمی در بخش دیگری از سخنانش به روند انباشت سرمایه در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که انباشت رشد سرمایه حقیقی از سال 91 به بعد، منفی بوده است. حال آنکه اگر می‌خواهیم به رشد اقتصادی 8درصدی برسیم باید به سرعت رشد سرمایه را در اقتصاد کشور ارتقا دهیم.»

این اقتصاددان در ادامه با بیان اینکه رشد ٨درصدی تولید (با در نظر گرفتن نسبت تولید به سرمایه ١٣٧١ تا ١٣٩٠) نیاز به سرمایه‌گذاری داخلی 184میلیارد دلاری در هر سال و جذب سرمایه‌گذاری خارجی 54میلیارد دلاری دارد، افزود: «آمار نشان می‌دهد که در بهترین وضعیت اقتصادی کشور، سرمایه‌گذاری در کشور از 3میلیارد دلار در سال تجاوز نکرده است.»

چه باید کرد؟

فاطمی در پایان سخنانش به این جمع‌بندی رسیدکه سه عامل تنگنای مالی، روند غیرصعودی قیمت نفت و وضعیت نـامطلوب سـرمایه‌گذاری، احتمـال انباشـت نهاده‌ها و تحقق رشد بالا و پایدار اقتصادی را در سال ١٣٩۵ تحدید می‌کند. بنابراین وی پیش‌بینی کرد که رشد بالا در نیمه اول سال ١٣٩۵ بدون تغییرات اساسی و ساختاری ناممکن به نظر می‌رسد.

او افزود: «در شش ماهه دوم سال ١٣٩۵ تحلیل کمی پیچیده‌تر است، زیرا با شروع احتمالی اثرات حـذف تحریم‌ها احتمال وقوع یک شکست سـاختاری وجـود دارد و تحلیـل شـرایط پـس از آن بـا اسـتفاده از داده‌های تاریخی دشوار است.»